Ελλάδα και Κύπρος υπέγραψαν Πλαίσιο Κατανόησης για την Ηλεκτρική Διασύνδεση

Πλαίσιο Κατανόησης μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου υπεγράφη την Παρασκευή το βράδυ για την προώθηση της Ηλεκτρικής Διασύνδεσης Κύπρου–Κρήτης, μεταξύ του Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Γιώργου Παπαναστασίου και του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδος κ. Θόδωρου Σκυλακάκη. Οι ρυθμιστικές αποφάσεις της ΡΑΕΚ την Παρασκευή, με τις οποίες επιτρέπεται η ανάκτηση δαπανών στη φάση της κατασκευής ύψους 125 εκατ. ευρώ και εισάγεται αυξημένη απόδοση ύψους 8,3% για 17 χρόνια, αποτέλεσαν μια εξέλιξη που έβαλε ξανά σε τροχιά υλοποίησης το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου, γνωστό και ως Great Sea Interconnector. Ο ΑΔΜΗΕ μπορεί να ζητήσει από τη NEXANS, τον κατασκευαστή του καλωδίου, να συνεχίσει την κατασκευή.

Τα δύο γεγονότα που έρχονται ως συνέχεια της σύσκεψης στο Προεδρικό Μέγαρο την Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου, της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου στις 17 Σεπτεμβρίου και της κατ' ίδιαν συνάντησης του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στην Αθήνα την Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου. Όπως αναφέρεται στο Πλαίσιο Κατανόησης, η ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου–Κρήτης θα συμβάλει στην άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, διασυνδέοντας το εθνικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου με τα αντίστοιχα διευρωπαϊκά συστήματα. Πρόκειται δε για ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο, την Ελλάδα, αλλά και για όλη την ΕΕ, καθώς το έργο αυτό όχι μόνο θα συνδέσει την Κύπρο με το ηλεκτρικό σύστημα της Ευρώπης, διευκολύνοντας την ενεργειακή της μετάβαση, αλλά παράλληλα θα προωθήσει και τον στόχο της Ελλάδας να καταστεί διάδρομος μεταφοράς καθαρής ενέργειας.

Η λήψη των αποφάσεων από τη ΡΑΕΚ καθαρίζει τον ορίζοντα, αλλά η δουλειά που πρέπει να γίνει δεν τελείωσε ώστε το έργο να αποκτήσει χρηματοδότηση και επενδυτές. Τόσο από την Αθήνα, όσο και από τη Λευκωσία στέλνεται το μήνυμα ότι υπάρχει ενδιαφέρον και μάλιστα από κρατικά επενδυτικά ταμεία των ΗΠΑ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Η συμμετοχή επενδυτών θα ενισχύσει τη χρηματοδότηση και θα διασφαλίσει την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου, το οποίο θεωρείται ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια και την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην περιοχή.

Η κυπριακή κυβέρνηση έχει ζητήσει περισσότερο χρόνο για να λάβει απόφαση συμμετοχής στο έργο ως μέτοχος -αναμένοντας μια ανεξάρτητη αξιολόγηση του έργου ώστε να είναι σαφές ότι το έργο είναι υλοποιήσιμο και βιώσιμο- γεγονός που καθυστερεί τις συζητήσεις με τους λοιπούς χρηματοδότες.

Από τη συνάντηση Χριστοδουλίδη - Μητσοτάκη στην Αθήνα προκύπτει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα γίνει μέτοχος στην εταιρεία ειδικού σκοπού που θα συσταθεί το επόμενο διάστημα. «O Πρόεδρος Χριστοδουλίδης επιβεβαίωσε την πολιτική δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας για συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου το συντομότερο δυνατόν, και αφού ολοκληρωθεί η μελέτη της δέουσας επιμέλειας και η σύσταση εταιρείας ειδικού σκοπού, για την οποία βρίσκονται σε εξέλιξη προχωρημένες διαβουλεύσεις και με τρίτα κράτη», αναφέρει η ανακοίνωση της κυπριακής προεδρίας.

Ο «Π» πληροφορείται ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης έδωσε σαφή διαβεβαίωση στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα μετάσχει ως μέτοχος στην εταιρεία ειδικού σκοπού που θα αναλάβει την κατασκευή και λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου.

Το γεωπολιτικό ρίσκο

Το προηγούμενο διάστημα έγινε μεγάλη συζήτηση για το γεωπολιτικό ρίσκο. Η διακρατική συμφωνία θα αναφέρει τη φόρμουλα που συμφωνήθηκε. Η Συμφωνία Διασυνοριακού Επιμερισμού Κόστους του έργου, η «CBCA», προβλέπει επιμερισμό 63% (Κύπρος) - 37% (Ελλάδα) των κεφαλαιουχικών δαπανών, δηλαδή των δαπανών κατασκευής. Αν το έργο δεν υλοποιηθεί για λόγους που σχετίζονται με το γεωπολιτικό ρίσκο ο επιμερισμός θα είναι 50-50 περιορίζοντας την έκθεση της Κύπρου.

Το κείμενο θα κυρωθεί και από την ελληνική Βουλή ως μια έμπρακτη απόδειξη της υποστήριξης της Ελλάδας στο έργο. Η τροπή που έλαβε η συζήτηση για το γεωπολιτικό ρίσκο είχε δημιουργήσει και εσωτερικό πρόβλημα στην κυβέρνηση Μητσοτάκη με τη λαϊκίστικη δεξιά πτέρυγα να τον εγκαλεί ότι δεν προστατεύει την Κύπρο και ότι φοβάται την Τουρκία. Η κύρωση του κειμένου από την ελληνική Βουλή απενεργοποιεί την κριτική που δέχεται.

Το διεθνές περιβάλλον

Η προώθηση του έργου σε μια περίοδο που έχει φουντώσει η συζήτηση στην ΕΕ για αύξηση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων με στόχο την αποδοτικότερη τιμολόγηση και διακίνηση ενέργειας και ειδικά πράσινης ενέργειας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται κανονισμό ώστε από το 2030 το 15% της κατανάλωσης ενέργειας να προέρχεται από «πράσινο» ηλεκτρισμό μέσω διασύνδεσης.

Το «πρασίνισμα» του ηλεκτρισμού οδηγείται σε παγκόσμιο επίπεδο από τα φωτοβολταϊκά. Ο τομέας της ηλιακής ενέργειας οδεύει να καταγράψει χρονιά νέας αύξησης-ρεκόρ ως προς την παραγωγική δυναμικότητά του, με 593 γιγαβάτ (GW) επιπλέον να αναμένεται να έχουν εγκατασταθεί εντός 2024, σύμφωνα με το ινστιτούτο μελετών Ember, ειδικευμένο στα ενεργειακά ζητήματα. Πρόκειται για μεγέθυνση κατά 29% σε σύγκριση με την περασμένη χρονιά.

«Για ακόμη μια φορά, η ηλιακή ενέργεια αναπτύσσεται ταχύτερα από ό,τι προβλεπόταν, καθώς καθιερώνεται ως η φθηνότερη πηγή ενέργειας παγκοσμίως», τόνισε ο Γιούαν Γκρέιαμ, αναλυτής δεδομένων για την ηλεκτρική ενέργεια στην Ember. Κίνα, ΗΠΑ, Ινδία, Γερμανία και Βραζιλία αντιπροσωπεύουν το 75% της αύξησης δυναμικότητας του τομέα ηλιακής ενέργειας παγκοσμίως το 2024.

Πρόσθετα, στόχος της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να χαμηλώσει τις τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη, οι οποίες είναι υψηλότερες σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο, όπως ανέφερε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Συνολικά γνωρίζουμε ότι έχουμε στην Ευρώπη, σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο, διαρθρωτικά πολύ υψηλές τιμές ενέργειας και ένας πολύ σαφής στόχος της νέας Επιτροπής -κάτι το οποίο περιγράφεται και στην έκθεση Ντράγκι- είναι να χαμηλώσει διαρθρωτικά τις τιμές της ενέργειας», είπε η κ. φον ντερ Λάιεν.

Προς αυτήν την κατεύθυνση υπάρχει ένα μείγμα μέτρων που μπορούν να ληφθούν, όπως η διαφοροποίηση ενέργειας, οι τεράστιες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η καλύτερη διασύνδεση εντός της ΕΕ και των γειτόνων της.