Σε επαγρύπνηση για τα «κόκκινα δάνεια»

Η σκιά των μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν έχει φύγει πάνω από το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Αντίθετα, αναμένεται αύξησή τους τα επόμενα χρόνια, υπό το βάρος της μέτριας ανάκαμψης στην ευρωζώνη και των αυξημένων επιτοκίων. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ), σε πρόσφατη έρευνά της για τους τραπεζικούς κινδύνους (Risk assessment report - July 2024), αποκαλύπτει ότι συνεχίστηκε η αύξηση των ΜΕΔ των ευρωπαϊκών τραπεζών (ΕΕ και ευρωζώνης) στο πρώτο τρίμηνο του 2024 και ανήλθε σε 372,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο ενοποιημένος δείκτης ΜΕΔ, σε επίπεδο ΕΕ, παραμένει χαμηλός, στο 1,86%, όπως αναφέρει, η τριμηνιαία αύξηση που καταγράφηκε, παρουσίασε σημαντική επιτάχυνση, με 7,6 δισ. ευρώ πρόσθετα ΜΕΔ, ποσό που είναι μεγαλύτερο σχεδόν κατά 3,5 φορές από την αύξηση που καταγράφηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2023, ύψους 2,2 δισ. ευρώ.

«Όσον αφορά το μέλλον, οι τράπεζες σχεδιάζουν να αυξήσουν σταδιακά την επέκταση των δανείων. Όσον αφορά την ποιότητα του ενεργητικού, το μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων αυξήθηκε σε όλους τους κλάδους, εν μέσω ελαφρώς θετικών καθαρών εισροών μη εξυπηρετούμενων δανείων το 2023. Οι τράπεζες αναμένουν ότι η ποιότητα του ενεργητικού θα σταθεροποιηθεί και εν μέρει ακόμη και να βελτιωθεί σε σύγκριση με τις προηγούμενες υποτονικές προοπτικές. Οι τράπεζες αναμένουν επίσης ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των νοικοκυριών θα αυξηθούν το 2024 και τα επόμενα έτη, ενώ τα εταιρικά μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα αυξηθούν πιο σημαντικά το 2024 και στη συνέχεια θα εξομαλυνθούν», τονίζεται στην έρευνα.

Η ΕΑΤ σημειώνει ότι τα σημάδια επιδείνωσης της ποιότητας του ενεργητικού που οι τράπεζες, οι εποπτικές αρχές και οι παράγοντες της αγοράς, ανέμεναν τα προηγούμενα τρίμηνα να αρχίσοτν να εμφανίζονται, αν και με αργούς ρυθμούς, κατά τη διάρκεια του 2023. Η αύξηση του κόστους διαβίωσης λόγω του πληθωρισμού και των υψηλών επιτοκίων άσκησε κάποια πίεση στους δανειολήπτες που έπρεπε να αντιμετωπίσουν χαμηλότερη ικανότητα αποπληρωμής του χρέους. Οι ακόμη ισχυρές αγορές εργασίας ενδέχεται να έχουν αντισταθμίσει εν μέρει τον αντίκτυπο της αδύναμης οικονομικής ανάπτυξης στην ποιότητα του ενεργητικού.

«Παρά την ελαφρά βελτίωση των προσδοκιών των τραπεζών για την ποιότητα του ενεργητικού, ιδίως για τα νοικοκυριά, το αυξημένο μερίδιο των δανείων Σταδίου 2 και η συνεχιζόμενη μακροοικονομική αστάθεια δεν επιτρέπουν χαλάρωση και απαιτούν ενδελεχή αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου», υπογραμμίζει η ΕΑΤ.

Στην Κύπρο

Τα διαθέσιμα στοιχεία για την Κύπρο δεν δείχνουν τάση αύξησης των ΜΕΔ, αλλά η χώρα εξακολουθεί να διαθέτει ένα υψηλό επίπεδο «κόκκινων δανείων», πολλαπλάσιο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, καθώς και ένα μεγάλο ΜΕΔ εκτός τραπεζικού συστήματος.

Στα τέλη του 2023, οι μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις παρουσίασαν περαιτέρω μείωση ως ποσοστό του συνολικού αποθέματος δανείων, στο 7,9%. Τα δάνεια που κατατάσσονται στο Στάδιο 2, που αποτελεί τον προθάλαμο για δάνεια πριν την ταξινόμησή τους ως ΜΕΧ, παρουσίασαν επίσης μείωση και ανέρχονταν στο 7% του συνόλου των δανείων.

«Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν ότι η ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών δεν έχει επηρεαστεί από τις αλλεπάλληλες προκλήσεις που καταγράφηκαν το 2023. Παρ' όλα αυτά, η διαχείριση των ΜΕΧ εξακολουθεί να διατηρείται στο επίκεντρο, τόσο λόγω του συνεχιζόμενου αβέβαιου εξωτερικού οικονομικού και γεωπολιτικού περιβάλλοντος όσο και λόγω του ότι η μείωση του κινδύνου από τα ΜΕΧ στους ισολογισμούς των τραπεζών δεν υπήρξε ομοιογενής, αφού η ουσιαστική απομόχλευση αφορούσε κυρίως στις μεγάλες τράπεζες. Γι’ αυτό η ΚΤΚ έχει συνάψει συμφωνία με κοινοπραξία που αποτελείται από έμπειρους διεθνείς οίκους για την εξεύρεση μιας συστημικής λύσης που, με τα υφιστάμενα διαθέσιμα εχέγγυα, θα οδηγήσει σε ακόμη πιο δραστική μείωση των ΜΕΧ σε όλες τις τράπεζες. Το εν λόγω έργο βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο μελέτης και ανάλυσης», τονίζεται στην ετήσια έκθεση της Κεντρικής Τράπεζας για το 2023 (υπογράφεται από τον προηγούμενο διοικητή, Κωνσταντίνο Ηροδότου) η οποία κυκλοφόρησε την επομένη ημέρα της δημοσιοποίησης των στοιχείων από την ΕΑΤ.

Παρακολούθηση των δανειοληπτών

Η ανάγκη οι τράπεζες να συνεχίσουν να εφαρμόζουν συνετές πρακτικές διαχείρισης των δανειακών χαρτοφυλακίων ήταν και παραμένει αδήριτη και προς αυτήν την κατεύθυνση η εποπτεία της ΚΤΚ είναι διαρκής, σημειώνεται στην έκθεση της ΚΤΚ, η οποία καταγράφει τον κίνδυνο πιθανής επιδείνωσης της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών, εκτίμηση που κρατά το θέμα ψηλά στην εποπτική ατζέντα.

«Το 2023 συνεχίστηκαν οι αποφάσεις νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ για αντιμετώπιση του πληθωρισμού, οι οποίες οδήγησαν σε δραστική αύξηση των επιτοκίων αναφοράς και, κατά συνέπεια, των επιτοκίων στην αγορά. Το εν λόγω γεγονός, σε συνδυασμό με την απότομη αύξηση των τιμών, αναπόφευκτα περιόρισαν το διαθέσιμο εισόδημα νοικοκυριών και επιχειρήσεων», τονίζεται.

Αναδιαρθρώσεις

Σε αυτό το σημείο η Κεντρική Τράπεζα προβάλλει την αναγκαιότητα ενός αποτελεσματικού πλαισίου για τη διαχείριση των ΜΕΔ που θα οδηγεί σε βιώσιμες λύσεις.

«Δεδομένης της αβεβαιότητας στο εξωτερικό περιβάλλον, απαιτείται η συνέχιση της στενής παρακολούθησης της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών και η εφαρμογή συνετών πρακτικών με έμφαση στη δυνατότητα αποπληρωμής κατά τη χορήγηση νέων δανείων. Επιπρόσθετα, όμως, περιλαμβάνει και σειρά συστάσεων που στάλθηκαν από την ΚΤΚ, τόσο σε τράπεζες όσο και σε εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων. Οι εποπτευόμενοι οργανισμοί πρέπει να συνεχίσουν να επικεντρώνονται στην παροχή βιώσιμων αναδιαρθρώσεων χωρίς καθυστερήσεις για την έγκαιρη αντιμετώπιση των προβλημάτων των ευάλωτων δανειοληπτών», αναφέρει η έκθεση της Κεντρικής Τράπεζας.

«Πάγια θέση της ΚΤΚ ήταν και παραμένει η ύπαρξη ενός σταθερού, ισορροπημένου και ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου για την επίλυση των υφιστάμενων, αλλά και τυχόν νέων ΜΕΔ, το οποίο να περιλαμβάνει ως ύστατο εργαλείο τις εκποιήσεις και βάσει του οποίου να μη διακυβεύεται η χρηματοπιστωτική και οικονομική σταθερότητα της χώρας», προστίθεται.