Χρηματοοικονομική Παιδεία για την οικονομική ευημερία των νέων: Η λειτουργός Α΄ στην Επ. Κεφαλαιαγοράς μιλά στον «Π»

«Οι νέοι καταγράφουν τις χαμηλότερες επιδόσεις σε θέματα χρηματοοικονομικής παιδείας σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό», τονίζει στον «Π» η λειτουργός Α΄ της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) και υπεύθυνη για τη Χρηματοοικονομική Επιμόρφωση του Κοινού, Έλενα Καρκώτη. Σε συνέντευξή της στον «Π», μιλά για τις δράσεις και πρωτοβουλίες της ΕΚΚ στο πλαίσιο της διεθνούς εκστρατείας του ΟΟΣΑ «Προστατέψτε τα χρήματά σας, Εξασφαλίστε το μέλλον σας».

Τι είναι η παγκόσμια εβδομάδα χρήματος και ποιοι οι στόχοι της;

Η Παγκόσμια Εβδομάδα Χρήματος αποτελεί μια σημαντική ετήσια εκστρατεία που έχει ως βασικό στόχο την ευαισθητοποίηση των παιδιών και των νέων σε θέματα οικονομικής επιμόρφωσης από μικρή ηλικία. Μέσω αυτής της εκστρατείας, προωθείται η σημασία της ορθής διαχείρισης των χρημάτων και η ανάπτυξη οικονομικών δεξιοτήτων. Διοργανώνεται από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και σ' αυτήν συμμετέχουν οργανισμοί από πέραν των 100 χωρών. Ο κάθε οργανισμός πραγματοποιεί διάφορες εκδηλώσεις και δράσεις προώθησης της οικονομικής επιμόρφωσης στην επικράτειά του, με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής ευαισθητοποίησης σε διεθνές επίπεδο.

Το θέμα της φετινής εκστρατείας ήταν «Προστατέψτε τα χρήματά σας, Εξασφαλίστε το μέλλον σας». Μας έδωσε το έναυσμα να μιλήσουμε για τρόπους διαφύλαξης των χρημάτων μας, για παράδειγμα το να μην ακολουθούμε συμβουλές για επενδύσεις από άτομα που δεν έχουν τις κατάλληλες γνώσεις όπως είναι φίλοι και συγγενείς ή διάφοροι influencers στα ΜΚΔ. Επίσης, μπορέσαμε να αναπτύξουμε το πώς να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά σημάδια μιας πιθανής επενδυτικής ή άλλης απάτης για να μπορούμε να την εντοπίσουμε και να την αποφύγουμε.

Ποιες ήταν οι δράσεις και πρωτοβουλίες της ΕΚΚ στο πλαίσιο της εκστρατείας;

Εργαζόμαστε σε τακτική βάση για τη συνεχή ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού σε σχέση με την ανάγκη χρηματοοικονομικής επιμόρφωσης, τόσο από νεαρή ηλικία όσο και διά βίου. Αυτό γίνεται μέσω αρθρογραφίας, συνεντεύξεων εκπροσώπων της ΕΚΚ στα ΜΜΕ και μέσω διαδικτυακής εκστρατείας στα ΜΚΔ. Επίσης, δημοσιεύουμε επιμορφωτικό υλικό, όπως οι Οδηγοί Επενδυτών και εγχειρίδια με εύχρηστες και πρακτικές συμβουλές, γραμμένα σε απλή γλώσσα για το ευρύ κοινό. Όλο το επιμορφωτικό υλικό που δημιουργείται αναρτάται για εύκολη πρόσβαση από όλους στην Πύλη Χρηματοοικονομικής Επιμόρφωσης, την ειδική ενότητα της ιστοσελίδας της ΕΚΚ, αφιερωμένη αποκλειστικά στην επιμόρφωση του κοινού.

Στο πλαίσιο της φετινής εκστρατείας, δημοσιεύσαμε νέο Οδηγό Επενδυτών που καλύπτει τις νέες τάσεις των διαδικτυακών επενδύσεων και το φαινόμενο των προωθητικών επενδυτικών συμβουλών από διασημότητες και οικονομικών παραγόντων επιρροής, γνωστών ως financial influencers ή finfluencers.

Αυτή την περίοδο δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση των νέων, με επιμορφωτικές διαλέξεις σε πανεπιστήμια, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια. Κινηθήκαμε βάσει αιτημάτων που είχαμε από τους ίδιους τους δασκάλους και καθηγητές, ενώ πολλές φορές τα αιτήματα προέρχονταν και από τους ίδιους τους μαθητές των λυκείων. Το ενδιαφέρον από τα σχολεία είναι μεγάλο και, παρόλο που έχουμε ήδη εξαντλήσει τους πόρους που έχουμε δεσμεύσει για τον σκοπό αυτό, καταγράφουμε το ενδιαφέρον ώστε να μας καθοδηγήσει στο να καθορίσουμε τις μελλοντικές μας δράσεις.

Γιατί η εκστρατεία απευθύνεται στους νέους; Θεωρείται ότι οι νέοι είναι πιο ευάλωτοι;

Σύμφωνα με έρευνες, οι νέοι καταγράφουν τις χαμηλότερες επιδόσεις σε θέματα χρηματοοικονομικής παιδείας σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.

Παρόλο που είναι άνετοι με την τεχνολογία, έχουν λιγότερη επίγνωση των κινδύνων που ενέχουν οι επενδύσεις και η χρήση του διαδικτύου. Δυστυχώς, επειδή δεν διαθέτουν επαρκείς γνώσεις και επίγνωση του μεγέθους του ρίσκου που ενέχεται με τις νέες τάσεις και εξελίξεις των διαδικτυακών επενδύσεων, τις προωθήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και τις διαφημίσεις εφαρμογών στις έξυπνες συσκευές, φαίνεται ότι είναι ευάλωτοι σε παγίδες επιτήδειων.

Προκύπτει πως η εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας. Θεωρείτε ότι θα πρέπει να διδάσκονται οι βασικές οικονομικές έννοιες σε όλες τις βαθμίδες των Εκπαίδευσης;

Είναι πάγια θέση της ΕΚΚ ότι η εισαγωγή υποχρεωτικού ανεξάρτητου μαθήματος βασικών χρηματοοικονομικών στον κοινό κορμό της εκπαίδευσης είναι ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού. Με την επιμόρφωση οι νέοι θα αποκτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για τη διαχείριση των οικονομικών τους και την κατανόηση των χρηματοοικονομικών κινδύνων. Κατ’ επέκταση τα οφέλη θα είναι ευρύτερα διότι η νέα γενιά πολιτών θα μετεξελιχθεί και θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της σύγχρονης οικονομίας.

Η προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην Κύπρο κατά τρόπο δραστικό αποτελεί στρατηγικό στόχο της ΕΚΚ εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΚΚ κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις, τόσο στο Υπουργείο Παιδείας όσο και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, από το 2016, δηλαδή πριν από 8 χρόνια, και ξανά το 2018, για την επιτακτική ανάγκη εισαγωγής και ενσωμάτωσης μαθημάτων χρηματοοικονομικής παιδείας στα σχολεία. Επίσης, η ΕΚΚ είχε υποβάλει πρόταση για τη δημιουργία ανεξάρτητης Αρχής που θα αναλάβει να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μια ευρύτερη εθνική στρατηγική για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό στην Κύπρο.

Ως εκ τούτου, θεωρούμε εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη προς αυτήν την κατεύθυνση τη δημιουργία της Κυπριακής Επιτροπής για τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό και Παιδεία (ΚΕΧΑΠ) και την υιοθέτηση από το Υπουργικό Συμβούλιο της εθνικής στρατηγικής προώθησης του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και της χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο. Ως ΕΚΚ συμμετέχουμε ενεργά σε συνεργασία με τους άλλους φορείς και Αρχές.

Η ΚΕΧΑΠ αποτελεί την αφετηρία για μια οργανωμένη, συντονισμένη και μακροχρόνια προσπάθεια, που θα παρέχει το πλαίσιο ανάπτυξης, σχεδιασμού, υλοποίησης και εφαρμογής προγραμμάτων χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης για το σύνολο του πληθυσμού με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες.

Ποιους κινδύνους διατρέχει κάποιος που θέλει να επενδύσει;

Στο σημερινό επενδυτικό περιβάλλον, που συνεχώς μετεξελίσσεται, οι επενδυτές είναι αντιμέτωποι με πολλούς κινδύνους, που απορρέουν από τη συνεχή εμφάνιση νέων χρηματοοικονομικών προϊόντων και υπηρεσιών, τη ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη, την έντονη ψηφιοποίηση των επενδύσεων, τους γοργούς ρυθμούς με τους οποίους κινούνται οι κεφαλαιαγορές και την έντονη μεταβλητότητα στις αγορές. Αυτά, σε συνδυασμό με τον ρόλο που έχουν στη καθημερινότητά μας το διαδίκτυο, τα κοινωνικά δίκτυα και οι διάφορες εφαρμογές, έχουν πολλαπλασιάσει τις ευκαιρίες αλλά και τους κινδύνους που ενέχουν οι επενδύσεις.

Είναι σημαντικό οι επενδυτές να είναι ενημερωμένοι και προσεκτικοί κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων και να αναζητούν επαγγελματική συμβουλή όπου κρίνεται απαραίτητο.

Πώς μπορούν γενικότερα οι πολίτες να προστατέψουν τα χρήματά τους και να εξασφαλίσουν το μέλλον τους;

Ένα σημαντικό σημείο που πρέπει να έχουμε όλοι υπόψη μας, πέραν της οικονομικής μας κατάστασης, είναι η ανάγκη να προσπαθούμε πάντα να αυξήσουμε τη χρηματοοικονομική μας ανθεκτικότητα. Δηλαδή την ικανότητά μας να ανακάμψουμε από ένα απροσδόκητο, σημαντικό έξοδο ή την ξαφνική απώλεια της εργασίας μας. Αυτό είναι εφικτό με διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα τον οικονομικό σχεδιασμό των εσόδων και εξόδων μας ώστε να είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε εάν μπορούμε να επενδύσουμε και μέχρι ποιο ποσό.

Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για όλους να γνωρίζουμε και να εξοικειωθούμε με τα συνήθη χαρακτηριστικά μιας ενδεχόμενης απάτης (red flags) ώστε να είμαστε σε θέση να την εντοπίσουμε και να την αποφύγουμε, προστατεύοντας τα χρήματά μας.

Ακόμη ένα πολύ σημαντικό σημείο για το πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τα χρήματά μας έχει να κάνει με το ποιους επιλέγουμε για να επενδύσουμε. Δε πρέπει να ξεχνούμε να ελέγχουμε ότι η οντότητα με την οποία σκεφτόμαστε να ανοίξουμε επενδυτικό λογαριασμό είναι αδειοδοτημένη από την εθνική εποπτική Αρχή, στην περίπτωση της Κύπρου την ΕΚΚ, και ως εκ τούτου εποπτευόμενη με βάση το εθνικό και ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο.

Αποφυγή του σύγχρονου φαινομένου «FOMO» το οποίο αποτελεί ακρωνύμιο της φράσης «Fear Of Missing Out». Θα πρέπει να αντισταθούμε στην παρόρμηση να πάρουμε βιαστικές επενδυτικές ή άλλες αποφάσεις σε σχέση με τα χρήματά μας στηριζόμενοι στην επιτυχία άλλων. Θα πρέπει να ερευνήσουμε διεξοδικά και να επενδύσουμε προσεκτικά και συνετά, αντί να επηρεαζόμαστε από τη διαφημιστική εκστρατεία της αγοράς ή τον ενθουσιασμό του περίγυρου.