#προκλήσεις_τραπεζών: Το τραπεζικό μοντέλο του αύριο είναι ψηφιακό, πράσινο και κοινωνικά υπεύθυνο

Μόνιμη εποπτική παρατήρηση-απαίτηση για τον τραπεζικό τομέα στην Κύπρο (και όχι μόνο) είναι ότι πρέπει να προσαρμόσει το επιχειρηματικό του μοντέλο. Τι όμως σημαίνει αυτό για τις ίδιες τις τράπεζες και τους πελάτες τους, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις; Τι σημαίνει για την κοινωνία, ευρύτερα;

Συζητάμε για τις τράπεζες με όρους της περασμένης δεκαετίας, όταν μπροστά μας έχουμε μια νέα κατάσταση. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής (η αντιμετώπισή της θα απαιτήσει σημαντικά κεφάλαια τα οποία καλείται να προσφέρει και ο τραπεζικός τομέας) και η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις ESG (Environmental, Social and Governance, περιβάλλον, κοινωνία, διακυβέρνηση) οδηγούν στη μεταμόρφωση του τραπεζικού τομέα. Όλα αυτά σε ένα απαιτητικό εποπτικό και ρυθμιστικό πλαίσιο.

Ιστορικά ο τραπεζικός τομέας λειτουργούσε ως διαμεσολαβητής μεταξύ όσων είχαν πλεόνασμα ρευστότητας (δηλαδή τους καταθέτες) και όσων είχαν έλλειμμα ρευστότητας και ήθελαν χρήματα για να υλοποιήσουν δαπάνες και αγορές (δανειζόμενοι). Αυτή είναι η βασική λειτουργία του τραπεζικού τομέα και δεν θα χάσει αυτό τον ρόλο. Θα πρέπει, όμως, να κάνει κάτι ακόμα. Να αποτελέσει την κινητήριο δύναμη της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης. Χωρίς τις τράπεζες και τον διαμεσολαβητικό τους ρόλο δεν θα επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.

Ο τραπεζικός τομέας του μέλλοντος -χωρίς να είναι κάτι μακρινό- θα είναι ένας τομέας με λιγότερες τράπεζες που δεν θα λειτουργεί απλά ως πάροχος δανείων, αλλά θα παρέχει ένα πακέτο υπηρεσιών το οποίο θα είναι προσαρμοσμένο σε έναν κόσμο που ψηφιοποιείται με μεγάλη ταχύτητα και καλείται να λειτουργήσει σε συνθήκες αειφορίας.

Η κλιματική πρόκληση

Ο τραπεζικός τομέας αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, την ψηφιακή μετάβαση και την προσαρμογή στους κανόνες ESG. Για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, ο τραπεζικός τομέας καλείται να κάνει πολλά πράγματα διαφορετικά.

- Επίδραση των κλιματικών κινδύνων: Οι τράπεζες πρέπει να αντιμετωπίσουν την επίδραση των κλιματικών κινδύνων στις χρηματοοικονομικές τους επιδόσεις και να αναπτύξουν στρατηγικές προσαρμογής στην αλλαγή του κλίματος.

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί συνεχή παρακολούθηση των εξελίξεων στους κανόνες ESG, επενδύσεις σε τεχνολογίες που υποστηρίζουν τη βιώσιμη χρηματοοικονομική διαχείριση, και στρατηγική προσαρμογή στις νέες κοινωνικές και περιβαλλοντικές πραγματικότητες.

- Ολοκληρωμένη διαχείριση κλιματικού κινδύνου, με την ανάπτυξη και εφαρμογή στρατηγικών για τη διαχείριση του κλιματικού κινδύνου και ενσωμάτωση των κριτηρίων περιβαλλοντικής βιωσιμότητας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Οι ίδιες οι τράπεζες αντιμετωπίζουν κλιματικούς κινδύνους όπως πλημμύρες, πυρκαγιές, καταιγίδες και άλλα φυσικά φαινόμενα που μπορούν, πρόσθετα, να επηρεάσουν την οικονομία και την αξία των περιουσιακών στοιχείων. Οι τράπεζες καλούνται να αξιολογήσουν τον κλιματικό κίνδυνο με την εκτέλεση λεπτομερούς αξιολόγησης. Αυτή η αξιολόγηση πρέπει να περιλαμβάνει φυσικούς κινδύνους (π.χ. πλημμύρες, πυρκαγιές) και οικονομικούς κινδύνους (π.χ., απώλειες λόγω μεταβολών στην αξία των περιουσιακών στοιχείων λόγω κλιματικών αλλαγών).

- Επενδύσεις σε πράσινα καινοτόμα έργα. Χρηματοδότηση πράσινων έργων και επενδύσεων που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

- Επενδύσεις σε τεχνολογίες που ενισχύουν την αποτελεσματικότητα των προσπαθειών προσαρμογής, όπως τα συστήματα παρακολούθησης κλιματικών κινδύνων και η ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών που υποστηρίζουν τη βιώσιμη χρηματοοικονομική διαχείριση.

Εκπαίδευση των πελατών για τη σημασία της κλιματικής αλλαγής και των αειφορικών οικονομικών πρακτικών.

Αλλαγή των επενδυτικών συνηθειών: Οι επενδυτές αναζητούν καλύτερη διαχείριση του κλιματικού κινδύνου και ενθαρρύνουν τις τράπεζες να προσαρμοστούν σε πιο βιώσιμες πρακτικές.

Νομοθετική πίεση: Αναμένεται να υπάρξει αυξημένη νομοθετική ρύθμιση σχετικά με τον κλιματικό κίνδυνο και τις περιβαλλοντικές επιδόσεις, και οι τράπεζες πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτήν.

Κοινωνική ευθύνη: Η πίεση από το κοινό για πιο αειφόρες και κοινωνικά υπεύθυνες τραπεζικές πρακτικές αποτελεί σημαντική προκλητική.

Ψηφιακή μετάβαση

Για να αντιμετωπίσει τις ψηφιακές προκλήσεις ο τραπεζικός τομέας πρέπει να είναι προορατικός στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, να επενδύσει στην εκπαίδευση του προσωπικού, να αναπτύξει αποτελεσματικά μέτρα κυβερνοασφάλειας και να αναπτύξει στρατηγικές που να ενσωματώνουν την τεχνολογία ως βασικό στοιχείο της λειτουργίας του. Η συνεχής παρακολούθηση των εξελίξεων στην τεχνολογία και η προσαρμογή στις αλλαγές του ψηφιακού περιβάλλοντος αποτελούν ζωτική στρατηγική για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας. Ειδικότερα:

Κυβερνοασφάλεια (Cybersecurity): Η ψηφιακή τεχνολογία αυξάνει τον κίνδυνο κυβερνοεπιθέσεων και παραβιάσεων ασφαλείας. Οι τράπεζες πρέπει να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη ισχυρών μέτρων κυβερνοασφάλειας για την προστασία των πελατών και των δεδομένων.

Διαχείριση δεδομένων: Ο όγκος των δεδομένων αυξάνεται σημαντικά με την αύξηση των ψηφιακών συναλλαγών. Η αποτελεσματική διαχείριση, αποθήκευση και ανάλυση των δεδομένων αποτελεί πρόκληση για τις τράπεζες.

Ανάγκη για ψηφιακές δεξιότητες: Η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών απαιτεί ψηφιακές δεξιότητες. Οι τράπεζες πρέπει να επενδύσουν στην εκπαίδευση του προσωπικού τους για να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις του ψηφιακού περιβάλλοντος.

Ανταγωνισμός από νέους παράγοντες: Νέοι παίκτες, όπως τεχνολογικές εταιρείες και fintech startups, απειλούν τον παραδοσιακό τραπεζικό τομέα με καινοτόμες ψηφιακές υπηρεσίες. Οι τράπεζες πρέπει να είναι ευέλικτες και να παρέχουν ανταγωνιστικές ψηφιακές λύσεις.

Νομοθετικοί περιορισμοί: Οι αυξημένες ψηφιακές δραστηριότητες επιφέρουν νέους νομοθετικούς περιορισμούς, όπως οι κανονιστικοί κανόνες περί προστασίας των δεδομένων. Οι τράπεζες πρέπει να συμμορφώνονται με αυστηρούς κανονισμούς για να διασφαλίσουν την προστασία των πελατών.

Εξέλιξη των καταναλωτικών συνηθειών: Οι αλλαγές στις τεχνολογικές δυνατότητες επηρεάζουν τις συνήθειες των καταναλωτών, που πλέον αναζητούν πιο γρήγορες, ασφαλείς και βολικές ψηφιακές υπηρεσίες.

Υποδομές και τεχνολογία: Η αναβάθμιση της ψηφιακής υποδομής και η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η τεχνολογία blockchain και οι ψηφιακές πλατφόρμες, απαιτούν σημαντικές επενδύσεις. Η αναβάθμιση των υποδομών και η ολοκλήρωση τεχνολογικών καινοτομιών απαιτούν στρατηγικό σχεδιασμό και διαχείριση του κινδύνου.

Εξέλιξη των πληρωμών: Ο ψηφιακός μετασχηματισμός επηρεάζει τους τρόπους πληρωμών. Οι τράπεζες πρέπει να προσαρμοστούν στην αυξανόμενη χρήση ψηφιακών πληρωμών, όπως τα κινητά ψηφιακά νομίσματα και οι ψηφιακές πλατφόρμες πληρωμών.

Απαιτήσεις συμμόρφωσης και προστασίας του καταναλωτή: Αυξημένες απαιτήσεις για συμμόρφωση με τους κανονιστικούς κανόνες περί προστασίας του καταναλωτή και δικαιωμάτων δεδομένων, καθώς και για παροχή διαφανούς πληροφόρησης.

Προσαρμογή της οργανωτικής κουλτούρας: Ο ψηφιακός μετασχηματισμός απαιτεί μια ευέλικτη και καινοτόμο οργανωτική κουλτούρα. Οι τράπεζες πρέπει να επενδύσουν στην αλλαγή της κουλτούρας τους για να προσαρμοστούν στον ψηφιακό εκσυγχρονισμό.

Κανόνες ESG

Οι κανόνες ESG (περιβαλλοντικά, κοινωνικά, διακυβερνητικά) αποτελούν ένα πλαίσιο που καθορίζει τις πρακτικές που ακολουθούν οι επιχειρήσεις για τη διαχείριση και την αναφορά των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διακυβερνητικών πτυχών των δραστηριοτήτων τους. Για τον τραπεζικό τομέα, αυτοί οι κανόνες συνιστούν προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουν:

Συμμόρφωση με τους κανόνες ESG: Εφαρμογή διαφανών διαδικασιών διακυβέρνησης που περιλαμβάνουν κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια. Ανάπτυξη και υλοποίηση πολιτικών που προωθούν την κοινωνική ευθύνη.

Διακυβέρνηση και διαφάνεια: Αναγνώριση της ανάγκης για βελτιωμένη διακυβέρνηση όσον αφορά τα θέματα της κλιματικής αλλαγής και ενσωμάτωση των πληροφοριών σχετικά με τον κλιματικό κίνδυνο στις αναφορές και τις αποφάσεις. Η διαφάνεια βοηθά στην καλύτερη κατανόηση των προσπαθειών και των επιδόσεων της.

Κατάρτιση προσωπικού: Κατάρτιση του προσωπικού για την κατανόηση των θεμάτων ESG και την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων.

Συνεργασία με άλλους φορείς, όπως κυβερνητικούς οργανισμούς, εταιρείες και κοινωνικά κινήματα, για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων.

Ενσωμάτωση των κανόνων ESG στη στρατηγική: Οι τράπεζες πρέπει να ενσωματώσουν τους κανόνες ESG στη στρατηγική τους και να αναπτύξουν συγκεκριμένους στόχους που αφορούν τη βιωσιμότητα, την κοινωνική ευθύνη και τη διακυβέρνηση.

Ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια: Οι κανόνες ESG απαιτούν αυξημένη διαφάνεια στην αναφορά περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διακυβερνητικών επιδόσεων. Οι τράπεζες πρέπει να είναι έτοιμες να παρέχουν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις πρακτικές τους και τα αποτελέσματά τους.

Διαχείριση ρίσκου ESG: Οι τράπεζες πρέπει να αναγνωρίσουν και να διαχειρίζονται το ρίσκο που συνδέεται με τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και διακυβερνητικές πτυχές των δραστηριοτήτων τους.

Ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση του προσωπικού: Η κατανόηση των προκλήσεων και των ευκαιριών που προσφέρουν οι κανόνες ESG απαιτεί εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του προσωπικού.

Χρηματοοικονομική αποδοτικότητα των βιώσιμων επενδύσεων: Οι τράπεζες αντιμετωπίζουν την πρόκληση να αξιολογήσουν τη χρηματοοικονομική αποδοτικότητα των βιώσιμων επενδύσεων και να ενσωματώσουν τα κριτήρια ESG στη χρηματοδότηση των έργων.

Συνεργασία με ενδιαφερόμενους φορείς: Οι τράπεζες πρέπει να συνεργαστούν με ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των πελατών, των κοινοτήτων και των κοινωνικών οργανώσεων, για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων.

Οι τράπεζες πρέπει να αναγνωρίσουν τη σημασία της βιώσιμης σχέσης με τους πελάτες και το προσωπικό τους. Η εφαρμογή κοινωνικά υπεύθυνων πρακτικών και η ενημέρωση του προσωπικού σχετικά με τα ζητήματα ESG αποτελούν σημαντικά βήματα.

Διασφάλιση διαφοροποίησης: Η ενσωμάτωση των κανόνων ESG απαιτεί διαφοροποίηση των προϊόντων και υπηρεσιών των τραπεζών. Η δημιουργία καινοτόμων προϊόντων που σέβονται το περιβάλλον και υποστηρίζουν κοινωνικές αξίες αποτελεί πρόκληση.

Ανταγωνιστικότητα στην αγορά: Οι τράπεζες πρέπει να διασφαλίσουν ότι η δέσμευσή τους στους κανόνες ESG ενισχύει την ανταγωνιστικότητά τους στην αγορά, προσελκύοντας πελάτες και επενδυτές που δίνουν έμφαση σε αυτές τις πτυχές.

Τα χαρακτηριστικά μιας πετυχημένης τράπεζας

Μια πετυχημένη τράπεζα στον σύγχρονο καιρό χρειάζεται να είναι ικανή να αντιμετωπίζει τις πολλαπλές προκλήσεις του τραπεζικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων των προκλήσεων που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, την ψηφιακή μετάβαση και τη συμμόρφωση με τους κανόνες ESG. Τα χαρακτηριστικά μιας πετυχημένης τράπεζας περιλαμβάνουν:

Στρατηγική προσαρμογή:

Η τράπεζα πρέπει να έχει μια στρατηγική που ενσωματώνει την προσαρμογή στις τρέχουσες εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένων των κλιματικών αλλαγών, της ψηφιακής τεχνολογίας και των προτύπων ESG.

Βιώσιμη χρηματοοικονομική διαχείριση:

Η τράπεζα πρέπει να διαχειρίζεται τα οικονομικά της με βιώσιμο τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές των δραστηριοτήτων της.

Καινοτομία και ψηφιακή εξέλιξη:

Η τράπεζα πρέπει να είναι καινοτόμα και προοδευτική στην εφαρμογή των ψηφιακών τεχνολογιών για τη βελτίωση των υπηρεσιών της, τη μείωση των κοστών και την αύξηση της αποτελεσματικότητας.

Διαφάνεια και υπευθυνότητα:

Μια επιτυχημένη τράπεζα πρέπει να είναι διαφανής στις επιχειρηματικές της πρακτικές και υπεύθυνη ως προς τη συμμόρφωσή της με κοινωνικά, περιβαλλοντικά και διακυβερνητικά πρότυπα.

Διαχείριση κλιματικών κινδύνων:

Η τράπεζα πρέπει να αντιλαμβάνεται και να διαχειρίζεται τον κλιματικό κίνδυνο, λαμβάνοντας μέτρα για την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Συνεργασία με ενδιαφερόμενους:

Η τράπεζα πρέπει να συνεργάζεται με πελάτες, επενδυτές, κυβερνητικούς φορείς, και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς για την αντιμετώπιση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών προκλήσεων.

Επικοινωνία και κοινωνική ευθύνη:

Η επιτυχία μιας τράπεζας επίσης συνδέεται με την ικανότητά της να επικοινωνεί αποτελεσματικά με το κοινό και να αναλαμβάνει δράσεις στο πλαίσιο της κοινωνικής της ευθύνης.