Απειλή τα κενά στις θέσεις εργασίας - Πρόκληση τη νέα χρονιά η στελέχωση των επιχειρήσεων

Στη δύση του 2023 τα εργασιακά αναδεικνύονται σε ένα μείζον ζήτημα για την πραγματική οικονομία και τα πολλαπλά ζητήματα που εγείρονται θα έχουν επίδραση στην πορεία της οικονομίας την επόμενη χρονιά.

Την εβδομάδα που μας πέρασε τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω στην αναθεώρηση του εθνικού κατώτατου μισθού στα 1.000 ευρώ (μεικτά). Η ανακοίνωση έγινε την Τετάρτη. Δύο ημέρες νωρίτερα, τη Δευτέρα, εργοδοτικοί φορείς έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου λόγω έλλειψης εργαζομένων, ειδικά σε τομείς όπως ο τουρισμός, η εστίαση, η αγροτική παραγωγή, οι κατασκευές.

Η κυπριακή αγορά εργασίας παρουσιάζει μια παράδοξη εικόνα: η ανάπτυξη σε πολλούς τομείς (από τον ακαδημαϊκό τομέα μέχρι τις κατασκευές, τον τουρισμό και τον τομέα της τεχνολογίας) δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, η απασχόληση βρίσκεται σε ιστορικά υψηλό επίπεδο, αλλά την ίδια ώρα η ανεργία δεν υποχωρεί προς ποσοστά πλήρους απασχόλησης (ανήλθε σε 5,8% το τρίτο τρίμηνο και σε απόλυτους αριθμούς οι άνεργοι εκτιμώνται σε 28.504), οι κενές θέσεις εργασίας είναι χιλιάδες (μόνο στον τουρισμό εκτιμώνται σε 10.000 έως 12.000) και οι εγχώριες επιχειρήσεις προβληματίζονται από την αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 60 ευρώ. Μια γρήγορη απάντηση σε αυτήν την παραδοξότητα είναι ότι υπάρχει μια αναντιστοιχία στην προσφορά και ζήτηση δεξιοτήτων στην κυπριακή οικονομία. Κύπριοι και γενικά κοινοτικοί «αρνούνται» να καλύψουν τα κενά στην κυπριακή αγορά εργασίας.

Πρόσθετα, οι κυπριακές επιχειρήσεις δεν έχουν επενδύσει όσο έπρεπε στην αύξηση της παραγωγικότητάς τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν προσφέρουν υψηλότερες απολαβές (και να είναι ελκυστικές για εργοδότηση από Κύπριους και κοινοτικούς) και η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 6,5% στα 1.000 ευρώ να συνιστά πρόβλημα.

Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, το κενό στις επενδύσεις, είναι αποκαλυπτικά τα ευρήματα της τελευταίας έκθεσης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΠΕΟ. Σύμφωνα με την έκθεση, «οι ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου κατά τα τρία έτη μετά την πανδημία (2021-2023) ανέρχονταν σε 18,4% του ΑΕΠ έναντι 19,3% το 2016-2020 και 22,8% το 2006-2011, επομένως βρισκόμαστε σε μακροχρόνια πτωτική τάση της προσπάθειας επένδυσης σε πάγιο κεφάλαιο. Ως αποτέλεσμα, ενώ σήμερα το παραγωγικό σύστημα χρησιμοποιείται πλήρως (όπως προκύπτει από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία), το ποσοστό ανεργίας δεν μπορεί να μειωθεί κάτω από το 7%. Με άλλα λόγια, το μέγεθος του παραγωγικού συστήματος δεν επαρκεί για να απασχολήσει όσους επιθυμούν να εργαστούν και αναζητούν ενεργητικά εργασία και το 7% από αυτούς θα παραμένει στην ανεργία ανεξάρτητα από την οικονομική συγκυρία».

Έκκληση για προσωπικό

Μπροστά μας όμως υπάρχει ένα πρακτικό πρόβλημα. Ξενοδοχεία, χώροι εστίασης, γεωργικές εκμεταλλεύσεις, υπεραγορές κινδυνεύουν ακόμη να μην μπορέσουν να λειτουργήσουν αν δεν λυθεί το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού. Και το προσωπικό αυτό δεν μπορεί να βρεθεί στην Κύπρο.

Η κατάργηση, από την 1η Οκτωβρίου, του ευνοϊκού καθεστώτος απασχόλησης αιτητών ασύλου ανοίγει μια μεγάλη τρύπα στην αγορά εργασίας. Σήμερα απασχολούνται περίπου 15.000 αιτητές ασύλου. Αν ληφθεί υπόψη ότι το 90% των αιτήσεων απορρίπτεται, τότε θα απομείνουν 2.000.

Η υπόσχεση Χριστοδουλίδη

Αυτό που ζητά η επιχειρηματική κοινότητα είναι να υλοποιηθεί η υπόσχεση που έδωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σε τακτική συνεδρίαση του ΔΣ της ΟΕΒ στη Λεμεσό, στις 27 Σεπτεμβρίου. Ο κ. Χριστοδουλίδης ανακοίνωσε την κατάργηση του διατάγματος για την εργοδότηση αιτητών ασύλου και υποσχέθηκε ότι μέσα σε έναν μήνα θα υπάρξει απάντηση σε αιτήματα για απασχόληση εργαζομένων από τρίτες χώρες.

«Υπάρχει μια απόφαση που τελειώνει μέχρι την 1η Οκτωβρίου. Δεν είναι πρόθεσή μου να την ανανεώσουμε», είχε πει ο κ. Χριστοδουλίδης. Την ίδια στιγμή, πρόσθεσε, γίνεται επεξεργασία με το Υπουργείο Εργασίας για ένα πλάνο από την 1η Ιανουαρίου (του 2024), ώστε σε έναν μήνα να υπάρχει απάντηση όταν γίνονται αιτήσεις για να έρθει ξένο προσωπικό στην Κύπρο, ενώ σήμερα αυτό μπορεί να παίρνει τρεις-τέσσερις μήνες.

Ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Παναγιώτου ενημέρωσε την Παρασκευή ΟΕΒ και ΚΕΒΕ για τα βήματα που έχουν γίνει σχετικά με την εκπλήρωση της δέσμευσης του Προέδρου Χριστοδουλίδη. Σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας, ο χρόνος εξέτασης των αιτήσεων επιχειρήσεων για την απασχόληση εργαζομένων από τρίτες χώρες έχει περιοριστεί σε τρεις από έξι μήνες. Η απλοποίηση των διαδικασιών, η ηλεκτρονική υποβολή των αιτήσεων και γενικά ο εξορθολογισμός της εσωτερικής διαδικασίας διαχείρισης των αιτήσεων αναμένεται να οδηγήσουν στον στόχο για την ολοκλήρωση της εξέτασης των αιτήσεων σε έναν μήνα.

Ωστόσο, ανάλογο πρόβλημα με την Κύπρο έχουν και άλλες χώρες από τον ευρωπαϊκό Νότο. Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να δώσει άδειες εργασίες σε μη μόνιμα διαμένοντες στη χώρα, κίνηση που χαιρετίστηκε ιδιαίτερα από τον αγροτικό κόσμο, αλλά προκάλεσε μια μίνι εσωκομματική κρίση στη ΝΔ, με τον πρώην Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά να διαφοροποιείται.

Στην ατζέντα της κυπριακής κυβέρνησης είναι και η σύναψη διακρατικών συμφωνιών με τρίτες χώρες για την οργανωμένη μετακίνηση εργαζομένων. Στο ραντάρ είναι η Ινδία, αλλά και πιο κοντινές χώρες, όπως η Μολδαβία και η Γεωργία.