Άναψε φωτιές η απόφαση για «κουρεμένο» καταθέτη

Ο προϋπολογισμός του κράτους κάθε χρόνο συνοδεύεται από μια έκθεση δημοσιονομικών κινδύνων. Τα τελευταία χρόνια, μετά την τραπεζική κρίση του 2013, αναφέρονται ως κίνδυνοι δικαστικές υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της δικαιοσύνης και αφορούν, μεταξύ άλλων, υποθέσεις σε σχέση με αποφάσεις της Αρχής Εξυγίανσης των Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων. Πρόκειται για αγωγές που σχετίζονται με το «κούρεμα» των καταθέσεων. H Δημοκρατία, δηλαδή, αναγνωρίζει ότι μπορεί να κληθεί να αποζημιώσει «κουρεμένους».

«Οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι θα προκύψουν κυρίως από δικαστικές αποφάσεις που αφορούν αγωγές τρίτων των οποίων η οικονομική τους θέση επηρεάστηκε αρνητικά από τις αποφάσεις του Μαρτίου του 2013 για αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα, καθώς και από πιθανές αγωγές που υποβλήθηκαν», αναφέρεται στο κεφάλαιο της έκθεσης δημοσιονομικών κινδύνων (2023) που σχολιάζει τις αγωγές που ενδεχομένως να έχουν οικονομικό κόστος για την Κυπριακή Δημοκρατία. Στην έκθεση δεν υπάρχει αναφορά για το πιθανό κόστος.

Η απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού με το οποίο δικαιώνεται «κουρεμένος» καταθέτης της πρώην Λαϊκής Τράπεζας δίνει υπόσταση σε ένα ενδεχόμενο που φάνταζε θεωρητικό. Η προοπτική καταβολής εκατ. ευρώ προβάλλει απειλητικά στον ορίζοντα για τα δημόσια οικονομικά. Από την άλλη οι «κουρεμένοι» βλέπουν μια αχτίδα ελπίδας για δικαίωση. Το πρακτικό πρόβλημα είναι ότι τη δικαστική δικαίωση των «κουρεμένων» την επωμίζεται ο φορολογούμενος. Η διάσωση με ίδια μέσα 2013 (bail in) στοίχισε το €9,4 δισ. σε καταθέτες, μετόχους και κατόχους αξιογράφων.

Είναι άγνωστος ο αριθμός ανάλογων υποθέσεων που εκκρεμούν ενώπιον των κυπριακών δικαστηρίων. Η τελευταία απόφαση ανοίγει μια σειρά από νομικά, οικονομικά και ηθικά θέματα τα οποία θα πρέπει να απαντηθούν με πειστικό τρόπο αν η απόφαση επιβεβαιωθεί και σε δεύτερο βαθμό.

Η έφεση

Μέχρι και την Τετάρτη η Γενική Εισαγγελία είχε κερδίσει όλες τις υποθέσεις δημιουργώντας ένα ισχυρό προηγούμενο. Οι δικαστές είχαν αποδειχθεί την υπερασπιστική θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κεντρικής Τράπεζας ότι οποιαδήποτε άλλη επιλογή πέραν του «κουρέματος» θα έφερνε σε δυσμενέστερη θέση τους καταθέτες.

«Τα μέτρα που λήφθηκαν ήταν αναγκαία για να εμποδιστεί η κατάρρευση του συνόλου του χρηματοπιστωτικού τομέα με καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία της χώρας και την αποσταθεροποίηση όλου του χρηματοοικονομικού τομέα και με τις συνέπειες όπως διατυπώνονται, και συνεπώς με αυτά τα δεδομένα μπορούσε να γίνει η επίκληση του δικαίου της ανάγκης», αναφέρει απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού απορρίπτοντας αγωγή καταθετών της Λαϊκής Τράπεζας

Ο δικαστής Δ.Ι. Κίτσιου κινήθηκε διαφορετικά στην ανάπτυξη του σκεπτικού της απόφασής του και δεν βλέπει τα γεγονότα του Μαρτίου του 2013 ως ένα γεγονός της στιγμής, ως ένα φυσικό φαινόμενο που δεν μπορεί να προβλεφθεί και να αποφευχθεί (όπως ένας σεισμός). Ο δικαστής αξιολογώντας το μαρτυρικό υλικό κρίνει ότι θα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά αν οι κυπριακές αρχές είχαν λάβει άλλες αποφάσεις.

«Κατάληξη του δικαστηρίου αποτελεί πως η απομείωση των καταθέσεων του ενάγοντα οφειλόταν στις αμελείς πράξεις της ΚΔ και στη σοβαρή αμέλεια της ΚΤΚ και όχι σε λόγους που αφορούν τους κανόνες της αγοράς», τονίζεται στην απόφαση.

«Δεν μπορεί κανείς να ξεκινήσει και να πει το 2013 βρεθήκαμε σε αυτή την κατάσταση, για να βρεθούμε εκεί είχαν προηγηθεί άλλα», σχολίασε (ΚΥΠΕ) ο Άδωνις Παπαναστασίου, πρόεδρος του Συνδέσμου Καταθετών της πρώην Λαϊκής Τράπεζας (ΣΥΚΑΛΑ).

Το παραπάνω σκεπτικό θα επιχειρήσει τώρα να ανατρέψει η Γενική Εισαγγελία σε δεύτερο βαθμό καθώς θα ασκηθεί έφεση, μια κίνηση αναμενόμενη.

Η Νομική Υπηρεσία σε ανακοίνωσή της σχολιάζει ότι «η δικαστική απόφαση είναι η πρώτη που δικαιώνει ενάγοντα σε παρόμοιας φύσεως υπόθεση και αποκλίνει από όλες τις προηγούμενες αποφάσεις που εκδόθηκαν μέχρι σήμερα, όπου παρόμοιες απαιτήσεις απορρίφθηκαν. Η Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, αφού μελέτησε την απόφαση του δικαστηρίου, έκρινε ότι αυτή πρέπει να εφεσιβληθεί και ήδη ομάδα λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας προετοιμάζει τη σύνταξη της έφεσης».

Τα δημόσια οικονομικά

Με προσοχή παρακολουθούν τις εξελίξεις στο Υπουργείο Οικονομικών. Ο ΥΠΟΙΚ, Μάκης Κεραυνός δήλωσε (στον τηλεοπτικό σταθμό Σίγμα) ότι σέβεται τις δικαστικές αποφάσεις, χωρίς να σχολιάσει την ουσία της απόφασης, παραπέμποντας στην εκδίκαση της έφεσης.

«Για αυτή τη συγκεκριμένη υπόθεση θα καταχωρισθεί από τη Νομική Υπηρεσία έφεση επομένως θα πρέπει να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της υπόθεσης. Ανάλογα με την κατάληξη η κυβέρνηση θα χειριστεί το θέμα με σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Ας μην ανησυχούμε από τώρα, να δούμε τις εξελίξεις, δεν υπάρχει κανένα θέμα πανικού και ανησυχίας. Η κυβέρνηση δεν πανικοβάλλεται, μελετά με σοβαρότητα τις εξελίξεις και ανάλογα θα ενεργήσει», ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο κ. Κεραυνός.

Το Ταμείο Αλληλεγγύης

Με αφορμή τη δικαστική απόφαση ο ΔΗΣΥ θέτει θέμα ενεργοποίησης του Ταμείου Αλληλεγγύης, με την εγγραφή σχετικού θέματος στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής.

«Μέχρι σήμερα έχει δημιουργηθεί ένα ικανοποιητικό αποθεματικό που υπερβαίνει τα €200 εκατ. και έχει διοριστεί το διοικητικό συμβούλιο όπως προβλέπεται στη νομοθεσία. Όπως θίξαμε και στον υπουργό Οικονομικών κατά την εναρκτήρια συνεδρία για την εξέταση των προϋπολογισμών, πιστεύουμε πως πρέπει το συντομότερο να υπερπηδηθούν τα όποια πρακτικά ζητήματα έχουν εγερθεί για να εκκινήσει η διαδικασία της σταδιακής αναπλήρωσης των απωλειών», δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΔΗΣΥ, Ονούφριος Κουλλά.

Εντός Δεκεμβρίου αναμένεται να λειτουργήσει η διαδικτυακή πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων από όσους επηρεάστηκαν από τις αποφάσεις του 2013 (κουρεμένους καταθέτες, κατόχους αξιογράφων και μετόχων) προκειμένου να λάβουν στήριξη από το Ταμείο Αλληλεγγύης, με τις πρώτες εκταμιεύσεις να αναμένονται εντός του 2024.