Κρίσιμο στάδιο για το Αφροδίτη σε περίοδο κρίσης

Στην περιοχή μας ο πόλεμος Ισραήλ - Χαμάς επισκιάζει τα άλλα ζητήματα. Αυτή τη στιγμή χαρακτηρίζεται από εξαιρετική αβεβαιότητα. Είναι μια κρίση, αλλά από πλευράς ενέργειας το τι θα συμβεί εξαρτάται από την έκταση και τη διάρκεια του πολέμου, από το εάν η Χεζμπολάχ θα αναμειχθεί περαιτέρω, τι θα κάνει ή όχι το Ιράν, τις σχετικές γεωπολιτικές εντάσεις και την πιθανή εμφάνιση τρομοκρατικών επιθέσεων. Χωρίς να φαίνεται λύση, η σύγκρουση κινδυνεύει να εξελιχθεί σε μια περιφερειακή αντιπαράθεση με πιθανές παγκόσμιες συνέπειες.

Σε παγκόσμιους ενεργειακούς όρους, η ανησυχία είναι αν θα οδηγήσει σε διακοπή του εφοδιασμού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι τιμές πετρελαίου ήταν ήδη υψηλές πριν από τον πόλεμο λόγω της απόφασης της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας να παρατείνουν τις περικοπές στην παραγωγή πετρελαίου, και αυξήθηκαν αμέσως μετά. Όμως έκτοτε μειώθηκαν, υπονοώντας ότι οι αγορές πετρελαίου δεν βλέπουν άμεσους κινδύνους. Φαίνεται να αναμένουν ότι η σύγκρουση πιθανότατα θα περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό στο Ισραήλ και τη Γάζα.

Ο πόλεμος οδήγησε στο κλείσιμο της πλατφόρμας φυσικού αερίου Tamar του Ισραήλ, επηρεάζοντας τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ιορδανία και την Αίγυπτο. Έχουν ήδη γίνει αρκετές προσπάθειες επίθεσης στην πλατφόρμα και, με τον πόλεμο να μαίνεται, δεν είναι σαφές πότε θα ξεκινήσει ξανά η παραγωγή, αλλά είναι πιθανό ότι θα χρειαστεί χρόνος.

Σαν αποτέλεσμα, οι εισαγωγές φυσικού αερίου της Αιγύπτου έχουν μειωθεί σε λιγότερο από 200 εκατομμύρια κυβικά πόδια την ημέρα (cf/d) από περίπου 800 εκατομμύρια cf/d, καθιστώντας δύσκολη την κάλυψη της εγχώριας ζήτησης της Αιγύπτου και την εξαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η Standard & Poor αναμένει ότι αυτές οι εξελίξεις θα επηρεάσουν την οικονομία της Αιγύπτου αρνητικά, ειδικά εάν είναι παρατεταμένες.

Η αδυναμία της Αιγύπτου να διατηρήσει τις εξαγωγές LNG επηρεάζει επίσης τις τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Δυστυχώς για την περιοχή μας αυτές οι εξελίξεις αν συνεχίσουν θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην περαιτέρω ανάπτυξη των άφθονων πόρων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Μια μακροχρόνια σύγκρουση θα μπορούσε να καθυστερήσει τα έργα και τις τελικές επενδυτικές αποφάσεις και να προκαλέσει αμφιβολίες και ανησυχίες στο μυαλό των διεθνών επενδυτών ότι ο γεωπολιτικός κίνδυνος είναι υψηλός. Ελπίζω ότι δεν θα φτάσουμε εκεί.

Ο IEA προβλέπει τέλος στο φυσικό αέριο

Και μετά είναι και τα μηνύματα από το World Energy Outlook 2023 του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) που κυκλοφόρησε νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Ο IEA έχει κάνει πολύ μεγάλες περικοπές στις μελλοντικές εκτιμήσεις του για την παγκόσμια ζήτηση φυσικού αερίου.

Όχι μόνο λέει τώρα ότι με βάση τις τρέχουσες πολιτικές η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου θα κορυφωθεί αυτή τη δεκαετία, αλλά, ανάλογα με το πόσο βαθιά και πόσο γρήγορη θα γίνει η ενεργειακή μετάβαση βλέπει επίσης την «αρχή του τέλους» για όλα τα ορυκτά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, της στροφής της Κίνας προς την καθαρή ενέργεια και της ταχείας ανάπτυξης της καθαρής ενέργειας.

Ακόμα και αν ο IEA υπερβάλλει σε ορισμένα σημεία, και υπάρχουν πολλοί που διαφωνούν με τον ισχυρισμό του ότι το τέλος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου είναι κοντά, είναι σαφές ότι η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια προχωρεί ραγδαία παγκοσμίως και είναι ασταμάτητη. Δεν είναι πλέον θέμα «αν», είναι απλώς θέμα «πόσο σύντομα». Το Outlook του IEA προορίζεται να χρησιμεύσει ως καθοδήγηση για τις διαπραγματεύσεις στο COP28.

Στη COP28 θα ζητηθεί ο τερματισμός του φυσικού αερίου

Η πίεση στα ορυκτά καύσιμα θα αυξηθεί σημαντικά τον επόμενο μήνα στη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα COP28 στο Dubai. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες έχει ήδη καλέσει όλες τις χώρες να καταργήσουν σταδιακά τα ορυκτά καύσιμα και «να αφήσουν το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τον άνθρακα κάτω από το έδαφος που ανήκουν». Αυτό θα καθοδηγήσει τον τόνο του συνεδρίου στο Dubai.

Ακόμα και ο Sultan Al-Jaber, πρόεδρος του COP28, αλλά και διευθύνων σύμβουλος της εθνικής εταιρείας πετρελαίου του Abu Dhabi ADNOC, προτρέπει στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου να «εντείνει τις ενέργειές της» και να επενδύσει περισσότερο στην καθαρή ενέργεια. Υποστηρίζει την ανάπτυξη καθαρής ενέργειας και τη σταδιακή κατάργηση της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου το συντομότερο δυνατόν.

Ενοποιήσεις στη βιομηχανία πετρελαίου

Η Chevron και η ExxonMobil μόλις ολοκλήρωσαν σημαντικές εξαγορές, της Hess και της Pioneer αντίστοιχα, με τεράστιες επενδύσεις 120 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι προτεραιότητες και η εστίασή τους μετατοπίζονται γρήγορα προς την ενσωμάτωση αυτών των εξαγορών στις δραστηριότητές τους.

Όλες αυτές οι εξελίξεις οδηγούν σε μια εποχή ενεργειακής αβεβαιότητας σχετικά με τη μακροζωία της ζήτησης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ακόμα και οι μεγάλες εξαγορές από τη Chevron και την ExxonMobil μπορούν να θεωρηθούν αμυντικές θέσεις μπροστά σε ένα αμφίβολο μέλλον για τη βιομηχανία. Τουλάχιστον αυτό προειδοποιούν οι FT.

Αγορές φυσικού αερίου

Με πολλά νέα έργα LNG, συμπεριλαμβανομένου του Qatar LNG, να μπαίνουν σε λειτουργία μετά το 2025, η παγκόσμια ικανότητα παραγωγής LNG θα αυξηθεί κατά 45%, με τις τιμές του φυσικού αερίου να αναμένεται να μειωθούν σημαντικά.

Η Αίγυπτος έχει ξεκινήσει γεωτρήσεις για να επεκτείνει την παραγωγή της και νέες αδειοδοτήσεις και εξερευνήσεις για να αυξήσει τις ανακαλύψεις. Ανάλογα με την επιτυχία αυτών των δραστηριοτήτων, θα εξακολουθούν οι αγορές της να έχουν ανάγκη σε νέο φυσικό αέριο σε λίγα χρόνια;

Κρίσιμο στάδιο για το Αφροδίτη

Ο «Πολίτης» ανέφερε ότι οι συνομιλίες Κύπρου - Chevron φτάνουν σε αδιέξοδο, για να το διαψεύσει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος λίγες μέρες αργότερα, εμφανιζόμενος αισιόδοξος ότι θα υπάρξει θετική κατάληξη των συνομιλιών μέχρι την προθεσμία της 5ης Νοεμβρίου.

Η κυβέρνηση δικαιολογημένα συνέχισε τη διαπραγμάτευση και επιδιώκει βελτιώσεις στο «Σχέδιο Ανάπτυξης Κοιτάσματος» της Chevron. Αλλά με αυτές τις διαπραγματεύσεις να πλησιάζουν στο τέλος, ορισμένοι βασικοί παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη προτού ληφθεί τελική απόφαση. Αυτοί περιλαμβάνουν:

• Σύμφωνα με τον IEA, το ρολόι για τα ορυκτά καύσιμα έχει αρχίσει να χτυπά αντίστροφα. Η ζήτηση μπορεί να είναι σημαντικά μικρότερη την επόμενη δεκαετία.

• Η Ανατολική Μεσόγειος υπόκειται σε γεωπολιτικούς κινδύνους οι οποίοι, εάν παραταθεί η αστάθεια, μπορεί να αποτρέψουν επενδυτές.

• Η Αίγυπτος έχει ξεκινήσει έναν νέο γύρο αδειοδοτήσεων, εξερευνήσεων και γεωτρήσεων και οι ανάγκες της σε φυσικό αέριο μπορεί να είναι αρκετά διαφορετικές σε λίγα χρόνια.

• Η Ανατολική Μεσόγειος δεν είναι το επίκεντρο της προσοχής για τη Chevron και την ExxonMobil, με τις προτεραιότητές τους να αλλάζουν γρήγορα.

• Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, η Chevron και οι εταίροι της ενδέχεται να μην αποχωρήσουν οδηγώντας σε παρατεταμένες διαφωνίες και περισσότερες καθυστερήσεις. Η Chevron έχει την πολυτέλεια να περιμένει. Έχει πολλά άλλα, λιγότερο επικίνδυνα, έργα για να συνεχίσει.

• Μια ρήξη με τη Chevron θα μπορούσε επίσης να αποτρέψει άλλους από το να παρέμβουν, εταιρείες που ίσως θέλει να προσελκύσει η Κύπρος για να αντικαταστήσουν τη Chevron.

• Ο αντίκτυπος ενός τέτοιου αποτελέσματος σε άλλους, όπως η Eni, που είναι πιθανό να προτείνει ένα παρόμοιο σχέδιο για την ανάπτυξη του Cronos.

• Καθώς το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ έχει ήδη υποστηρίξει δημόσια το σχέδιο της Chevron, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες πολιτικές πολυπλοκότητες.

• Και μετά τίθεται το ερώτημα: εάν η Κύπρος κλείσει την πόρτα σε αυτό το σχέδιο, έχει άλλες αξιόπιστες επιλογές στη φαρέτρα της για να προχωρήσει η ανάπτυξη του Αφροδίτη;

• Ενδέχεται να μην είναι δυνατόν να βασιστούμε σε επιλογές που αφορούν το Ισραήλ για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ας ελπίσουμε λοιπόν ότι η αισιοδοξία του κυβερνητικού εκπροσώπου για τις διαπραγματεύσεις του Αφροδίτη είναι βάσιμη.

*Ο Χαράλαμπος Έλληνας είναι ανώτερους συνεργάτης στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου