Καθαρός αποδέκτης ευρωπαϊκών κονδυλίων η Κύπρος για το 2022

Σημαντική πρόκληση για τη χώρα αποτελεί το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027 καθώς η Κύπρος καλείται να απορροφήσει 3,1 δισ. ευρώ μέσω του Μηχανισμού Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) και από το NGEU (το προσωρινό μέσο που σχεδιάστηκε για την τόνωση της ανάκαμψης από την πανδημία Covid-19). Σύμφωνα με την έκθεση που παρέδωσε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη το μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) Λευτέρης Χριστοφόρου, η Κύπρος καλείται να απορροφήσει τα ακόλουθα ποσά για την περίοδο 2021-2027 τα οποία συνοψίζονται ως ακολούθως:

• Από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ποσό 1,2 δισ. ευρώ που αφορά χορηγία ύψους 1 δισ. ευρώ και δάνεια ύψους 200,3 εκατ. ευρώ.
• Από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) ποσό 466,9 εκατομμυρίων ευρώ για επενδύσεις στην ανάπτυξη και απασχόληση και 37,2 εκατομμύρια ευρώ για την ενίσχυση της διασυνοριακής, διακρατικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας εντός της ΕΕ.
• Από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ 222,2 εκατομμύρια ευρώ.
• Επίσης, για τα δύο παραπάνω ταμεία, 132,2 εκατ. ευρώ κατανεμήθηκαν μέσω του NGEU στην Πολιτική Συνοχής (Εργαλείο REACT -EU) για στήριξη της αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. 65 εκατ. ευρώ κατανεμήθηκαν στο ΕΚΤ και 67,2 εκατ. ευρώ στο ΕΤΠΑ. Τα ποσά αυτά αφορούν την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020.
• Από το Ταμείο Συνοχής 178,3 εκατομμύρια ευρώ και επιπρόσθετοι πόροι ύψους 55 εκατ. ευρώ οι οποίοι θα αξιοποιηθούν στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού μέσου της ΕΕ «Connecting Europe Facility».
• Από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) 101,1 εκατ. ευρώ.
• Σε ό,τι αφορά την Κοινή Αγροτική Πολιτική, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων θα διαθέσει στην Κύπρο 254,9 εκατ. ευρώ και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) 118,9 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2023-2027. Αν συνυπολογιστούν οι πιστώσεις περιόδου 2021-2022 περίπου 198,56 εκατ. ευρώ, καθώς και τα κονδύλια του NGEU για το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης περίπου 11,5 εκατ. ευρώ, τότε το συνολικό ποσό που διατίθεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην αγροτική πολιτική της Κύπρου ανέρχεται περίπου σε 583,5 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027.
• Από τα ταμεία που σχετίζονται με τη Μετανάστευση και τις Εσωτερικές υποθέσεις (Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, Μέσο για τη Χρηματοδοτική Στήριξη της Διαχείρισης των Συνόρων και την Πολιτική των Θεωρήσεων) συνολικό ποσό 133,2 εκατ. ευρώ.
• Από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας ποσό 38,3 εκατ. ευρώ.

Απορρόφηση κονδυλίων

Παράλληλα, στην έκθεση αναφέρεται πως στο πλαίσιο εφαρμογής του ΜΑΑ, τον Ιούλιο του 2021 η ΕΕ ενέκρινε το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που η Κυπριακή Δημοκρατία υπέβαλε τον Μάιο του ίδιου έτους. Το σχέδιο περιγράφει τα κρίσιμα επενδυτικά και μεταρρυθμιστικά μέτρα για τα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία αιτήθηκε χρηματοδότηση συνολικού ύψους 1,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων επιχορηγήσεις 1 δισ. ευρώ και δάνεια 200 εκατ. ευρώ. Στις 9 Σεπτεμβρίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την προχρηματοδότηση ύψους 156,8 εκατ. ευρώ που αντιστοιχεί στο 13% της συνολικής αρχικής επιχορήγησης και των δανείων. Στις 28 Ιουλίου 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε αίτημα πληρωμής από την Κυπριακή Δημοκρατία για 85 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του ΜΑΑ βάσει της υλοποίησης συγκεκριμένων ορόσημων.

Καθαρός αποδέκτης

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το έτος 2022, η χώρα μας είχε συνεισφορά στον προϋπολογισμό της ΕΕ 209,8 εκατ. ευρώ και έλαβε 488,2 εκατ. ευρώ χωρίς να συμπεριλάβουμε τις επιχορηγήσεις του ΜΑΑ και τις λοιπές πληρωμές NGEU που ανέρχονται σε 158,9 εκατ. ευρώ. Κατά συνέπεια, λοιπόν, η χώρα μας για φέτος ανήκει στην κατηγορία των καθαρών αποδεκτών, αφού για κάθε ευρώ της πληρωμής μας στην ΕΕ λάβαμε πίσω 2,32 ευρώ και αν προσθέσουμε και τις επιχορηγήσεις NGEU το ποσό αυξάνεται αναλόγως. Σε ό,τι αφορά την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, ήταν στο 89% στο τέλος του 2022 από 76% στο τέλος του 2021. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τέλος του προηγούμενου έτους η Κύπρος βρισκόταν στην τέταρτη υψηλότερη θέση σε σχέση με την απορρόφηση αυτών των κονδυλίων ανάμεσα στα κράτη μέλη. Για το 2023 παρατηρούμε ότι συνεχίζεται η απορρόφηση σε υψηλούς ρυθμούς, αγγίζοντας μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023 το ποσοστό του 93%. Από τα 974 εκατομμύρια ευρώ που είχαν τελικά διατεθεί για το διάστημα μεταξύ 2014-2020, οι εναπομείνασες υποχρεώσεις προς πληρωμή ανέρχονται σε 67,2 εκατ. ευρώ.

Πολλές οι προκλήσεις

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην έκθεση, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη εισέλθει σε περίοδο μεγάλων προκλήσεων. Η κρίση της πανδημίας, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού δημιούργησαν νέα χρηματοδοτικά εργαλεία με διαφορετικούς κανόνες υλοποίησης σε σχέση με τον παραδοσιακό προϋπολογισμό, όπως για παράδειγμα το NGEU. Παράλληλα, οι ολοένα αυξανόμενες γεωπολιτικές ανάγκες της ηπείρου μας, σε συνδυασμό με τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εκπλήρωση της Ευρωπαϊκής Πράσινης συμφωνίας για την κλιματική ουδετερότητα έχουν ως απόρροια έναν ιδιαίτερο, μεγάλο και περίπλοκο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. «Κατά συνέπεια, ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει το ΕΕΣ είναι καταλυτικός για τη μέγιστη αποτελεσματικότητα και τη χρηστή διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Αυτό συνεπάγεται αυξημένη ευθύνη για όλους εμάς που υπηρετούμε στο όργανο αυτό, αλλά και για εμένα προσωπικά, ευθύνη που αποδέχτηκα με χαρά και σκοπεύω να υπηρετήσω στο μέγιστο για το καλό της Ευρώπης και της Κύπρου μας», είπε ο κ. Χριστοφόρου κατά την παράδοση της έκθεσης.