Ο φιλελευθερισμός του Λαϊκού

Πριν δύο εβδομάδες είχε δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα InBusiness η ιστορία του Λαϊκού (καφεκοπτείου). Μια ομάδα ατόμων - συμπολιτών μας ελεύθερα αποφάσισαν να συνεργαστούν (Συνεργατισμός). Τι όμως σημαίνει ελεύθερα να συνεργαστούν; Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από το ότι ελεύθερα αποφάσισαν να περιορίσουν πολλές από τις ελευθερίες τους ως άτομα επιχειρηματίες, βάζοντας κάποιους κοινά αποδεκτούς κανόνες συνεργασίας – δηλαδή περιορισμούς στον τρόπο δραστηριοποίησης τους, και φυσικά με στόχο να αποκομίσουν και να μοιράσουν τα οφέλη αυτής της συνεργασίας. Και έτσι δημιούργησαν μια από τις πιο επιτυχημένες επιχειρηματικές δραστηριότητες της Κύπρου. Αυτό είναι και το σημείο που προσπάθησα, δυστυχώς πολλές φορές μάταια, να εξηγήσω σε φίλους οικονομολόγους (κρατιστές και αναρχικούς) τι σημαίνει τουλάχιστον για μένα φιλελευθερισμός.

Σίγουρα δεν σημαίνει κάνω ό,τι μου καπνίσει και ότι δεν θέλω κράτος. Πραγματικά φιλελεύθερος είναι αυτός που ελεύθερα αποφασίζει (επειδή του συμφέρει) αρκετές φορές να περιορίσει τις ελευθερίες του. Το παιχνίδι χάνεται όταν αυτός στον οποίο ανατέθηκε να περιορίζει τις ελευθερίες μας (συνήθως ο κρατικός μηχανισμός και οι κρατικοί θεσμοί) αρχίζει να προσθέτει στον κατάλογο και άλλους περιορισμούς. Είτε γιατί πιστεύει πως γνωρίζει καλύτερα, είτε γιατί αρέσκεται στην εξουσία και στους καρπούς της, είτε για οποιονδήποτε λόγο σκεφτεί. Πάντα φυσικά με τη δικαιολογία - πρόσχημα ότι το κάνει για το δημόσιο συμφέρον.

Κλασικό παράδειγμα ότι η ίδια η Βουλή ψήφισε νόμο για να χαρίζουμε ωφελήματα δεκάδων, ίσως και εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, σε άτομα – δημόσιους υπαλλήλους για να τους «ενθαρρύνουν» ώστε αυτοί να δέχονται να μας εκπροσωπούν στη Βουλή, αφήνοντας πίσω τη σιγουριά και τα επίσης υπερβολικά ωφελήματά τους ως δημόσιοι υπάλληλοι. Εξ ορισμού, άτομο το οποίο θέλει τέτοιο κίνητρο, και πέραν των ήδη υπερβολικών ωφελημάτων που απολαμβάνουν οι βουλευτές, να γίνει βουλευτής, δεν έπρεπε ποτέ να γίνει βουλευτής. Απλά θα κατέληγε βολευτής και βολεμένος, και νομίζω έχουμε αρκετά τέτοια επιβεβαιωτικά παραδείγματα. Και όμως η κυβέρνηση και η Βουλή αυτό έκριναν σωστό για τους πολίτες.

Δέχομαι ότι κάπου – κάποτε ο υπέρ-κρατισμός μπορεί και να πετύχει πολλά, π.χ. Σιγκαπούρη. Όμως, δεν υπάρχει πρακτικά η επιλογή «αυτή την περίοδο με συμφέρει υπέρ-κρατισμός και τον εφαρμόζω» ή το αντίστροφο. Ή το ένα ή το άλλο. Εναλλαγές στα δύο συστήματα μπορούν να επιτευχθούν μόνο με επαναστάσεις και πραξικοπήματα. Δυστυχώς, αυτές είναι οι επιλογές μας.

Μερικές χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης ιστορίας μας έχουν διδάξει ότι καλύτερα να ποντάρουμε στον φιλελευθερισμό και όχι στον κρατισμό. Τα παραδείγματα της Σιγκαπούρης είναι πολύ λιγότερα από αυτά των καταστροφικά αποτυχημένων προσπαθειών απόλυτου κρατισμού.

Είναι γι΄ αυτό τον λόγο που όταν ακούω βουλευτές, πολιτικούς και συνδικαλιστές, να λένε πως ο τόπος χρειάζεται νέα συνεργατική τράπεζα και ότι θα προχωρήσουν με την ιδέα τρομάζω. Ο ρόλος του κράτους είναι να διευκολύνει τους πολίτες – τα άτομα ώστε αυτά να επαναλάβουν το επίτευγμα του Λαϊκού και όχι να το υλοποιήσουν το ίδιο ή να το επιβάλει. Οι άνθρωποι της πρώτης γραμμής, κατά κανόνα και στις πλείστες περιπτώσεις, τους πονάει περισσότερο, γνωρίζουν περισσότερα και προσπαθούν περισσότερο. Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία της επιτυχίας.