«Φραγή» από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για αλλαγές στις εκποιήσεις

Οι ευρωπαϊκές τραπεζικές εποπτικές και ρυθμιστικές αρχές κρατούν στα χέρια τους ένα «μαστίγιο», το οποίο αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν. Το «μαστίγιο» είναι εκεί για να υπενθυμίζει στην αγορά και στις κυβερνήσεις ότι υπάρχουν όρια που δεν πρέπει να ξεπερνιούνται. Στην Κύπρο βιώσαμε την ισχύ της παρέμβασης της ΕΚΤ και της εποπτείας της στην περίπτωση του Συνεργατισμού. Η αδυναμία είσπραξης οφειλόμενων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) οδήγησε στην οργανωμένη απόσυρσή του από την αγορά.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ζήτημα της μείωσης των ΜΕΔ δεν έχει κλείσει για την Κύπρο και οι επόπτες παρακολουθούν τις εγχώριες εξελίξεις με αιχμή μια πιθανή νέα παρέμβαση στο πλαίσιο των εκποιήσεων.

Στο ιστολόγιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δημοσιεύτηκε κοινό άρθρο της Ελίζαμπεθ ΜακΚόουλ, μέλους του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ και του Κορμπίνιαν Ιμπέλ, γενικού διευθυντή της Διεύθυνσης Καθολικών & Διαφοροποιημένων Ιδρυμάτων, με το οποίο ως γενική αρχή ζητείται από τα κράτη μέλη να μην προχωρούν σε αλλαγές στο νομικό πλαίσιο διαχείρισης των «κόκκινων δανείων».

Αν και πρόκειται για δημοσίευση σε blog, κυβέρνηση και κόμματα (ειδικά τα τρία που στηρίζουν την κυβέρνηση) δεν πρέπει να προσπεράσουν το περιεχόμενό του. Στο κείμενο δεν υπάρχει ονομαστική αναφορά στην Κύπρο, αλλά τα όσα αναφέρονται ταιριάζουν γάντι στα τεκταινόμενα στη χώρα.

Σε δύο εβδομάδες λήγει η τρέχουσα αναστολή των εκποιήσεων σε δάνεια εξασφαλισμένα με πρώτη κατοικία αξίας ως 350.000 ευρώ, που εφαρμόζουν τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης πιστώσεων και αναμένεται με ενδιαφέρον -και αγωνία- η νομοθετική πρόταση της κυβέρνησης για μια πρόσθετη παρέμβαση σε ό,τι αφορά τις εκποιήσεις.

Η ανησυχία

«Ανησυχούμε πολύ για τις νομοθετικές προτάσεις που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την αποτελεσματική επίλυση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Αντί να θέτουμε σε κίνδυνο τα με κόπο κερδισμένα επιτεύγματά μας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οικονομικής αβεβαιότητας, πρέπει να συνεχίσουμε να ενισχύουμε τα πλαίσια που επιτρέπουν τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και αποτρέπουν τη συσσώρευσή τους (…) Κατά την τελευταία δεκαετία, η εποπτική μας προσέγγιση έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική όσον αφορά τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την πρόληψη της περαιτέρω συσσώρευσης που θα μπορούσε να προκύψει από τις αβέβαιες οικονομικές συνθήκες. Χρειάστηκαν χρόνια για να μειωθούν σημαντικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο επίπεδο που βρίσκονται σήμερα. Το έργο της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένει ανολοκλήρωτο και δεν θα ήταν συνετό να παρέμβουμε τώρα στην υφιστάμενη εποπτική στρατηγική και το νομικό πλαίσιο που έχει αποδειχθεί επιτυχημένο», γράφουν τα δύο υψηλόβαθμα στελέχη του ευρωσυστήματος.

Όχι σε αντιστροφή

«Ως τραπεζικές εποπτικές αρχές», προειδοποιούν, «δίνουμε πολύ μεγάλη προσοχή σε οποιεσδήποτε εξελίξεις και νομοθετικές προτάσεις που θα μπορούσαν να αντιστρέψουν την πρόοδο που έχει σημειωθεί. Τα αποτελεσματικά νομικά πλαίσια -και οι ταχείες δικαστικές διαδικασίες για την εφαρμογή τους- αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της ικανότητας των τραπεζών να μειώνουν με επιτυχία τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Ανησυχούμε έντονα για μέτρα που ενδέχεται να δημιουργήσουν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στις νομικές διαδικασίες και να επηρεάσουν την ανακτησιμότητα και την αξία των περιουσιακών στοιχείων. Θα συνεχίσουμε να αντιτασσόμαστε σθεναρά και δημόσια σε κάθε πρωτοβουλία που θα μπορούσε να υπονομεύσει την τρέχουσα επιτυχία. Αντιθέτως, πρέπει να συνεχίσουμε να ενισχύουμε τα πλαίσια που επιτρέπουν τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και αποτρέπουν εξαρχής τη συσσώρευσή τους. Αυτό επιτρέπει στις τράπεζες να διατηρούν τον όγκο των χορηγήσεων και στηρίζει σε μεγάλο βαθμό τις πιστωτικές ανάγκες των νοικοκυριών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων -ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων- και συμβάλλει στην ομαλή και σταθερή λειτουργία της οικονομίας μας.»

Υπενθυμίζεται ότι, στην Κύπρο έχει επιτευχθεί μια σημαντική μείωση των ΜΕΔ στον τραπεζικό τομέα, η οποία είναι αποτέλεσμα κυρίως πωλήσεων μεγάλων χαρτοφυλακίων σε εξειδικευμένες εταιρείες, οι οποίες επένδυσαν έχοντας υπόψη τους το θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση των ΜΕΔ.

Οι ΜακΚόουλ και Ιμπέλ προειδοποιούν ότι «η διασφάλιση της επιτυχούς και με τον κατάλληλο ρυθμό επίλυσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων απαιτεί πολύ περισσότερα από μια ισχυρή, καλά ρυθμισμένη εποπτική προσέγγιση. Οι φορείς χάραξης πολιτικής έχουν στη διάθεσή τους διάφορα εργαλεία για την επίλυση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, τα οποία έχουν επίσης διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις μειώσεις που έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Έχουμε», προσθέτουν, «επωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί στην άρση των εμποδίων για την έγκαιρη επίλυση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τα τελευταία χρόνια. Οι πρωτοβουλίες πολιτικής που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στο να βοηθήσουν τις τράπεζες να σημειώσουν πρόοδο προς τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους περιλαμβάνουν βελτιώσεις στα πλαίσια αφερεγγυότητας και αναγκαστικής εκτέλεσης (σ.σ. εκποιήσεις), αποτελεσματικότερες δικαστικές διαδικασίες, την ανάπτυξη ενός κλάδου εξυπηρέτησης μη εξυπηρετούμενων δανείων και τη δημιουργία ευρύτερων και βαθύτερων αγορών μη εξυπηρετούμενων δανείων».

Το τελευταίο κομμάτι αφορά τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και διαχείρισης δανείων που αποτελούν ένα αναπόσπαστο κρίκο της αλυσίδας για τη μείωση των «κόκκινων δανείων».

Ταχύτητα και αποτελεσματικότητα

Συνοπτικά απαιτείται ένα πλαίσιο που θα χαρακτηρίζεται από ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, το οποίο θα μειώνει το ρίσκο για την τράπεζα και θα επιτρέπει τον φθηνότερο δανεισμό νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Τα στελέχη της ΕΚΤ τονίζουν ότι, «στο παρελθόν, ένα σημαντικό μέρος της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων αποδιδόταν στην απουσία γρήγορων τρόπων για τις τράπεζες να επιλύουν ζητήματα που αφορούσαν προβληματικούς δανειολήπτες. Συγκεκριμένα, όταν ένα δάνειο γινόταν μη εξυπηρετούμενο και οι τράπεζες διαπίστωναν ότι δεν υπήρχαν πιθανά μέτρα για την επαναφορά του πελάτη σε κατάσταση απόδοσης, τα ισχύοντα νομικά πλαίσια ήταν συχνά ανεπαρκή. Δεν επέτρεπαν στις τράπεζες να αποκτήσουν γρήγορα την κυριότητα των εξασφαλίσεων και να ανακτήσουν την αξία του δανείου. Όταν οι τράπεζες γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να επιλύσουν τα επισφαλή δάνεια, περιορίζουν τη χορήγηση δανείων σε πιο επικίνδυνους πελάτες. Τα αδύναμα πλαίσια αφερεγγυότητας και αναγκαστικής εκτέλεσης βλάπτουν τελικά τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις».

Οι ευάλωτοι

Σε ό,τι αφορά τα ευάλωτα μέλη της κοινωνίας, για τα οποία γίνεται μεγάλη συζήτηση στην Κύπρο, η θέση των στελεχών της ΕΚΤ είναι η όποια προστασία από νομικές και δικαστικές διαδικασίες τούς προκαλεί τελικά τη μεγαλύτερη ζημία, καθώς η πρόσβασή τους σε πιστώσεις εξαφανίζεται.

«Στο πλαίσιο της ευρύτερης εικόνας, οι εύχρηστες και συνεκτικές διαδικασίες αφερεγγυότητας, αναγκαστικής εκτέλεσης και δικαστικές διαδικασίες που επιτρέπουν την ταχεία επίλυση έχουν ζωτική σημασία. Τα φορολογικά μέτρα για τη στήριξη των δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν προβλήματα αποπληρωμής του χρέους τους είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικά, ιδίως σε περιόδους κρίσης, όπως κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Τα μέτρα αυτά, εάν σχεδιαστούν και εφαρμοστούν σωστά, μπορούν να επιτύχουν ισορροπημένες και βιώσιμες λύσεις τόσο για τους δανειολήπτες, όσο και για τους δανειστές».