Οι τιμές πετρελαίου, ντίζελ-βενζίνης θα χειροτερέψουν

Οι τιμές του πετρελαίου, ντίζελ και βενζίνης έχουν μόνο έναν δρόμο τους επόμενους μήνες: ανοδικό. Το αργό Brent είναι πλέον πάνω από $92/βαρέλι (/b), σημειώνοντας αύξηση 28% από τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους και οδεύει προς τα $100+/b.

Ο κύριος λόγος είναι ότι σε μια εποχή που η ζήτηση πετρελαίου αυξάνεται παγκοσμίως, η Σαουδική Αραβία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο, και η Ρωσία, αποφάσισαν να επεκτείνουν τις περικοπές τους στην παραγωγή έως τα τέλη Δεκεμβρίου - η Σαουδική Αραβία κατά 1 εκατομμύριο βαρέλια/ημέρα (mb/d) και η Ρωσία κατά 0,3 mb/d.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι, εάν χρειαστεί, η Σαουδική Αραβία μπορεί να παρατείνει την περικοπή 1 mb/d μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2024. Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση Πετρελαίου της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA), η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου κλιμακώνεται σε υψηλά επίπεδα. Ενισχύεται από τα αυξημένα αεροπορικά ταξίδια το καλοκαίρι, την αυξημένη χρήση πετρελαίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την αυξανόμενη κινεζική πετροχημική δραστηριότητα. Αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,2 mb/d σε 102,2 mb/d το 2023, με την Κίνα να αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 70% αυτής της αύξησης. Ο IEA είπε ότι η παράταση αυτών των περικοπών στην παραγωγή πετρελαίου θα οδηγήσει σε σημαντικό έλλειμμα της αγοράς κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2023 και μέσα στο 2024, διατηρώντας τις τιμές του πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα.

Ο κινεζικός παράγοντας

Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αργού πετρελαίου στον κόσμο. Παρά την πιο αργή από την αναμενόμενη οικονομική ανάπτυξη, η χώρα αναμένεται να εισάγει ποσότητες ρεκόρ αργού πετρελαίου το 2023, κυρίως λόγω της αυξημένης ζήτησης για καύσιμα, καθώς οι Κινέζοι ταξιδεύουν περισσότερο μετά την κατάργηση των ελέγχων για την COVID-19. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι, παρόλο που η οικονομία της Κίνας θα αναπτυχθεί φέτος λιγότερο από ό,τι πιστευόταν προηγουμένως, η αύξηση του ΑΕΠ το 2023 μπορεί να φτάσει το 5,0% και το 4,5% το 2024. Η ζήτηση για ξένα ταξίδια στην Κίνα έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών και θα συνεχίσει να αυξάνεται, φτάνοντας σε πλήρη ανάκαμψη έως τις αρχές του 2024. Ως αποτέλεσμα, η ζήτηση πετρελαίου αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι εισαγωγές αργού πετρελαίου της Κίνας ενδέχεται να αυξηθούν έως και τα 11,8 mb/d φέτος, αντιστρέφοντας την πτώση των δύο προηγούμενων ετών και υπερβαίνοντας το ρεκόρ του 2020 των 10,8 mb/d.

Ο παράγοντας ΟΠΕΚ

Παρόλο που ο IEA είπε πρόσφατα ότι βλέπει μια αιχμή στη ζήτηση πετρελαίου αυτή τη δεκαετία, αυτό βασίζεται σε υποθετικά σενάρια για μια παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού. Η Saudi Aramco το αποκαλεί αυτό «πολιτικά» επηρεασμένο. Ανέφερε ότι η αγορά και οι οικονομικοί παράγοντες δείχνουν ότι η ζήτηση πετρελαίου θα αυξάνεται μέχρι και το 2050.

Ο ΟΠΕΚ -που παράγει το 40% του παγκόσμιου αργού πετρελαίου- αναμένει ότι η αύξηση της ζήτησης πετρελαίου θα συνεχιστεί μέχρι το 2024 κατά 2,25 mb/d. Στην πραγματικότητα, ο ΟΠΕΚ αναμένει ότι η ζήτηση θα συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα 20 χρόνια, φτάνοντας τα 110 mb/d μέχρι το 2045. Αυτή η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας έρχεται μετά τις περικοπές της παραγωγής πετρελαίου κατά 2 mb/d που ανακοινώθηκαν για πρώτη φορά από τα 23 κράτη μέλη του ΟΠΕΚ+ τον Ιούνιο, που εκείνη την εποχή προκάλεσαν τεράστια κριτική από τις ΗΠΑ. Ορισμένα μέλη του ΟΠΕΚ+ σκοπεύουν να συνεχίσουν αυτές τις περικοπές μέχρι το τέλος του 2024 -εκτιμάται σε 1,7 mb/d συνολικά. Η Goldman Sachs αναμένει ότι η Σαουδική Αραβία θα αφαιρέσει σταδιακά τη μείωση του 1 mb/d, ξεκινώντας από το δεύτερο τρίμηνο του 2024, αλλά αναμένει ότι η μείωση των 1,7 mb/d που συμφωνήθηκε από ορισμένα μέλη του ΟΠΕΚ+ θα διατηρηθεί μέχρι το τέλος του 2024.

Ο παράγοντας σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ

Μια πρόσφατη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στις ΗΠΑ μειώνεται «γρηγορότερα από το αναμενόμενο», με τη μελλοντική αύξηση της παραγωγής πιθανότατα να είναι πιο δύσκολη. Σύμφωνα με το Bloomberg NEF, η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 1,3 mb/d ετησίως κατά την περίοδο 2017-2020, αλλά μειώθηκε στο μισό, σε 0,6 mb/d το 2021 και το 2022. Η Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ (EIA) εκτιμά η ανάπτυξη το επόμενο έτος θα είναι ακόμη πιο αργή, λιγότερο από 0,2 mb/d – πολύ χαμηλή για να επηρεάσει τις συνδυασμένες περικοπές της παραγωγής πετρελαίου μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ρωσίας.

Αυτή η επιβράδυνση είναι επιχειρηματική πραγματικότητα, κυριολεκτικά. Μετά από μια μακρά περίοδο μεταξύ 2010-2020 ανάκτησης μόνο του 50% περίπου του επενδυμένου κεφαλαίου, μετά την ανάκαμψη από την πανδημία, ο κλάδος υφίσταται αυξανόμενη πίεση από εμπλεκομένους φορείς και τράπεζες να πραγματοποιήσει και να αποδώσει κέρδη από αυτές τις επενδύσεις. Η ανάπτυξη σε βάρος των κερδών δεν είναι πλέον αποδεκτή. Τα μερίσματα και οι επαναγορές μετοχών έχουν γίνει πλέον ο κανόνας. Ως αποτέλεσμα, τα ποσοστά επανεπενδύσεων έχουν μειωθεί δραματικά. Όπως επεσήμαναν οι FT, οι επενδυτές επωφελούνται από αυτόν τον περιορισμό κεφαλαίου και «είναι επιφυλακτικοί σχετικά με το να κάνουν πιο επικίνδυνα στοιχήματα σε έναν τομέα με κακό ιστορικό και αβέβαιο μέλλον σε έναν κόσμο που προχωρεί σε απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές». Το σχιστολιθικό πετρέλαιο δεν αναμένεται να έρθει στη διάσωση από τις υψηλές τιμές. Καθώς η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης της προσφοράς πετρελαίου εκτός του ΟΠΕΚ, οποιαδήποτε επιβράδυνση θα μπορούσε να έχει ευρύτερες παγκόσμιες επιπτώσεις. Αλλά το ερώτημα είναι: θα συνεχιζόταν αυτός ο περιορισμός εάν οι τιμές πετρελαίου παραμείνουν υψηλές για παρατεταμένο χρονικό διάστημα; Μένει να φανεί.

Και δεν είναι μόνο το αργό πετρέλαιο

Στις 21 Σεπτεμβρίου, η Ρωσία επέβαλε προσωρινή απαγόρευση στις εξαγωγές βενζίνης, ντίζελ και καυσίμων πλοίων στις περισσότερες χώρες για να σταθεροποιήσει την εγχώρια αγορά της, με αποτέλεσμα οι ελλείψεις και οι τιμές αυτών των προϊόντων να αυξάνονται. Την περασμένη εβδομάδα άμβλυνε αυτούς τους περιορισμούς, αλλά η απαγόρευση εξαγωγής όλων των τύπων βενζίνης και ντίζελ υψηλής ποιότητας παραμένει σε ισχύ, επηρεάζοντας περίπου 1 mb/d εξαγωγές. Η απαγόρευση είναι αόριστη και οι περαιτέρω ενέργειες θα εξαρτηθούν από την εσωτερική αγορά της Ρωσίας. Ο άμεσος αντίκτυπος ήταν μια άνοδος 5% στις τιμές του ντίζελ στην Ευρώπη. Καθώς η Ρωσία είναι ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές ντίζελ στον κόσμο, αυτό κινδυνεύει να διαταράξει τον παγκόσμιο εφοδιασμό καυσίμων ενόψει του χειμώνα και απειλεί να επιδεινώσει τις παγκόσμιες ελλείψεις. Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι η κίνηση αυτή μπορεί να είναι ακόμα ένα παράδειγμα της Ρωσίας που «εξοπλίζει τις εξαγωγές ενέργειάς της ως αντίποινα για τις δυτικές κυρώσεις». Η απαγόρευση εξαγωγών πρόκειται να επηρεάσει περαιτέρω την τιμή αυτών των πετρελαϊκών προϊόντων.

Επιπτώσεις στην τιμή πετρελαίου

Η Goldman Sachs προβλέπει ότι η τιμή του πετρελαίου Brent θα αυξηθεί στα $100/b. μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους και πιθανώς θα κορυφωθεί στα $107/b το επόμενο έτος. Η επενδυτική τράπεζα είπε ότι η αυξανόμενη ζήτηση πετρελαίου και οι εκτεταμένες περικοπές της προσφοράς έχουν ωθήσει τώρα την αγορά σε έλλειμμα που θα επιτρέψει στον ΟΠΕΚ να διατηρήσει τις τιμές του αργού Brent σε ένα εύρος μεταξύ $80/b και $105/b το 2024. Με άλλα λόγια, πάνω από τις τιμές που στοχεύει η Σαουδική Αραβία -απαιτεί τιμές πάνω από $80/b για την εξισορρόπηση του προϋπολογισμού της. Τέτοιες τιμές, εάν διατηρηθούν το 2024, θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στον παγκόσμιο πληθωρισμό και τα επιτόκια. Παρουσιάζουν μια νέα «πρόκληση για τις κεντρικές τράπεζες, καθώς συνεχίζουν τις επιμελείς προσπάθειές τους να επαναφέρουν τα επίπεδα του πληθωρισμού σε ευθυγράμμιση με τους επιθυμητούς στόχους τους». Ωστόσο, ο κίνδυνος για τον ΟΠΕΚ+ είναι ότι οι παρατεταμένες υψηλότερες τιμές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περισσότερες επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια και μείωση χρήσης ορυκτών καυσίμων. Αυτές οι εξελίξεις αναμφίβολα θα επηρεάσουν σημαντικά τις τιμές βενζίνης, ντίζελ και πετρελαίου θέρμανσης στην Κύπρο. Αλλά, επίσης, και τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς η θερμική παραγωγή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ντίζελ. Οι τιμές θα χειροτερέψουν.

*Ο Χαράλαμπος Έλληνας είναι Ανώτερος συνεργάτης στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου