Οι άτσαλες κινήσεις και πολιτικές που εφαρμόζει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης Νίκου Χριστοδουλίδη έχουν δώσει ώθηση για επιπλέον αυξήσεις στις τιμές βασικών προϊόντων, στις οποίες τον περασμένο Μάιο εφαρμόστηκε μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ και επεκτάθηκε προσφάτως για ακόμα έξι μήνες. Φιλοδοξία της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη ήταν να καταπολεμήσει με αυτόν τον τρόπο τις ανοδικές πιέσεις που δέχονταν οι τιμές βασικών προϊόντων. Ωστόσο, όπως παρουσιάζεται μέσα από στοιχεία του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών, οι εκτιμήσεις αυτές ήταν επιπόλαιες και αβάσιμες αφού με βάση τα όσα ανέφερε στον «Π» ο πρόεδρος του συνδέσμου Μάριος Δρουσιώτης, από τις αυξήσεις που παρατηρήθηκαν στην πλειοψηφία των βασικών προϊόντων μετά την εισαγωγή μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ επωφελήθηκαν οι προμηθευτές και οι εισαγωγείς και σε καμία περίπτωση οι καταναλωτές. Αντιθέτως, οι καταναλωτές είδαν την αγοραστική δύναμή τους να εξανεμίζεται.
Ουσιαστικά, όχι μόνο δεν βοήθησε ο μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ που εφάρμοσε η κυβέρνηση για βασικά προϊόντα με στόχο τη μείωση των τιμών, αλλά αντιθέτως οδήγησε σε αυξήσεις τιμών στα περισσότερα προϊόντα, στη βάση συγκριτικών στοιχείων του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών. Ειδικότερα, ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών κατέγραψε τις τιμές για τα βασικά προϊόντα πριν την εφαρμογή του μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ (μέσα Απριλίου) με τα στοιχεία του Μάη, δηλαδή μετά την εφαρμογή μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ η οποία ανακοινώθηκε στις 5 Μαΐου. Τα γενικά συμπεράσματα τα οποία προκύπτουν από την ανάλυση των δεδομένων του συνδέσμου είναι πως:
- Τον Ιούλιο του 2023 στο 21% των προϊόντων που επιβλήθηκε μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ οι τιμές ήταν υψηλότερες από τις τιμές του Απριλίου, προτού επιβληθεί ο μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ.
- Τον Ιούλιο του 2023 στο 27% των προϊόντων που επιβλήθηκε μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ οι τιμές ήταν υψηλότερες από τις τιμές του Μαΐου, μετά την επιβολή του μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ.
- Τον Ιούλιο του 2023 στο 83% των προϊόντων που επιβλήθηκε μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ οι τιμές ήταν υψηλότερες από τις αναμενόμενες τιμές του Μαΐου, μετά τον μηδενικό συντελεστή ΦΠΑ από τις τιμές του Απριλίου του 2023.
Αύξηση τιμών ανά προϊόν
Με βάση τον κατάλογο τιμών προϊόντων στα οποία εφαρμόστηκε μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ, τον οποίο ετοίμασε ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών, αύξηση παρουσιάζεται γενικότερα σε όλες τις κατηγορίες προϊόντων που αφορούν το γάλα, το νερό, το ψωμί, τις σερβιέτες υγείας, τις βρεφικές τροφές, το βρεφικό γάλα και το γάλα εβαπορέ/ζαχαρούχο. Η μόνη κατηγορία που παρουσίασε μείωση είναι οι βρεφικές πάνες, οι τιμές των οποίων μειώθηκαν κατά 2,71%. Από την άλλη, τη μεγαλύτερη αύξηση ανά κατηγορία μετά την επιβολή του μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ παρουσίασε η κατηγορία νερού με άνοδο της τάξεως του 6,11%, ενώ ακολουθεί η κατηγορία βρεφικών τροφών κατά 5,57%, τα αβγά με αύξηση τιμών 4,06%, η κατηγορία ψωμιού κατά 1,98%, το βρεφικό γάλα με αύξηση 1,56%, οι σερβιέτες υγείας κατά 0,84%, το γάλα εβαπορέ/ζαχαρούχο κατά 0,79% και το γάλα κατά 0,16%.
Ερωτήματα προς κυβέρνηση
Τα ερωτήματα που θα πρέπει επιτέλους να απαντήσει η κυβέρνηση είναι:
Πρώτον, στη βάση ποιων παραμέτρων και υπολογισμών αποφασίστηκε το μέτρο του μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ; Έγινε οποιαδήποτε σοβαρή αξιολόγηση της κατάστασης μέχρι σήμερα και του αντίκτυπου που είχε στους καταναλωτές;
Δεύτερον, γιατί ενώ απέτυχε αυτή η πολιτική η κυβέρνηση συνέχισε και μάλιστα επέκτεινε προσφάτως το μέτρο για άλλους έξι μήνες σε άλλα δύο προϊόντα, τη ζάχαρη και τον καφέ.
Τρίτον, υπάρχει μια συγκροτημένη πολιτική από πλευράς κυβέρνησης για προστασία των καταναλωτών από την ακρίβεια ή απλώς το κράτος είναι στον αυτόματο πιλότο και στη λογική του πράττουμε και μετά βλέπουμε;
Να υπενθυμίσουμε πως ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών είχε εγκαίρως προειδοποιήσει, από τον περασμένο Ιούνιο, με ανακοίνωσή του πως το μέτρο της εφαρμογής του μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ λειτουργεί αντίστροφα. Ειδικότερα, με βάση ανακοίνωσή του ο σύνδεσμος τόνιζε πως στα 44 από τα 48 προϊόντα με μηδενικό ΦΠΑ, δηλαδή ποσοστό 92%, παρουσιάζεται λιανική μέση τιμή υψηλότερη απ' ό,τι αναμενόταν μετά τη μείωση του ΦΠΑ και μόνο σε 4 προϊόντα οι τιμές ήταν οι αναμενόμενες. «Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές, για διάφορους λόγους, δεν απολαμβάνουν σήμερα ολόκληρο το αναμενόμενο όφελος από τον μηδενικό συντελεστή ΦΠΑ», επεσήμανε. Η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή, το Υπουργείο Ενέργειας και Εμπορίου αλλά και το Υπουργείο Οικονομικών στην προκειμένη περίπτωση τι έπραξαν για το ζήτημα αυτό;
Το ξανασκέφτεται η κυβέρνηση
Πάντως, μετά τη δημόσια κατακραυγή και την κριτική από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση φαίνεται να ξανασκέφτεται ορισμένες προσαρμογές σε ό,τι αφορά τα μέτρα στήριξης των καταναλωτών. Συγκεκριμένα, κατά την άφιξή του στην ετήσια συνάντηση της PwC Κύπρου, στη Λεμεσό, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ερωτηθείς για το ζήτημα, ανέφερε ότι «έχουμε ήδη λάβει συγκεκριμένα μέτρα και αξιολογούμε καθημερινά τα δεδομένα όπως διαμορφώνονται, και δεν αποκλείω τις οποιεσδήποτε εξαγγελίες εάν και εφόσον διαπιστώσουμε ότι, από τη μία, ναι, υπάρχει η ανάγκη, και το βλέπω, αλλά την ίδια στιγμή (έχουμε) και τα δημοσιονομικά δεδομένα της χώρας μας και έχουμε ευθύνη εμείς να δούμε και πώς εξελίσσονται τα πράγματα και ύστερα από τρεις μήνες και ύστερα από έξι μήνες».
Γενικότερα, σημείωσε, «αναφέρω ότι ως κυβέρνηση το έχω αναφέρει πολλές φορές και προεκλογικά, δεν είμαι θιασώτης των οριζόντιων μέτρων, αλλά θιασώτης πιο στοχευμένων μέτρων για εκείνους τους συμπατριώτες μας που αντιμετωπίζουν -γιατί πρέπει να το παραδεχτούμε ότι υπάρχουν κάποιοι που αντιμετωπίζουν- περισσότερα προβλήματα».
