Νέο βάρος για τους δανειολήπτες - Δεν αποκλείεται νέα αύξηση επιτοκίων τον Σεπτέμβριο

Μεγαλύτερη πίεση στην πραγματική οικονομία βάζει η ΕΚΤ μετά τη νέα -αναμενόμενη- αύξηση των επιτοκίων, καθώς η μάχη για τον περιορισμό του πληθωρισμού στην ευρωζώνη δεν έχει κερδηθεί. Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, δεν απέκλεισε χθες και νέα αύξηση των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο.

Με ισχύ από τις 2 Αυγούστου το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα αυξηθούν σε 4,25%, 4,50% και 3,75%, αντιστοίχως. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο επιτοκίων από τη λειτουργία της ευρωζώνης. Η νέα άνοδος, η ένατη συνεχόμενη, κατά 0,25%, δεν ακολουθεί προηγούμενα επιθετικά βήματα, χωρίς να σημαίνει ότι δεν θα γίνει αισθητή στους δανειζόμενους.

Η επίπτωση στην Κύπρο

Τα κυπριακά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπα με αυξημένες δόσεις δανείων, εξέλιξη που δεν μπορεί να εμποδιστεί καθώς δεν μπορούν να τεθούν εμπόδια στη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής. Επηρεάζονται άμεσα τα δάνεια συνδεδεμένα με το επιτόκιο της ΕΚΤ ή Euribor, ενώ το γενικότερο περιβάλλον ασκεί πιέσεις και στα δάνεια με διαφορετική βάση τιμολόγησης.

Μετά από ισχυρή πολιτική πίεση, τράπεζες ανακοίνωσαν προγράμματα για την επιβράβευση δανειοληπτών στεγαστικών δανείων (περιορίζοντας το βάρος) και νέα σχέδια προθεσμιακών καταθέσεων. Με εξαίρεση τις ενέργειες που έγιναν για τα στεγαστικά δάνεια, ο υπόλοιπος δανεισμός επηρεάζεται από τις αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ. Σε ό,τι αφορά τις καταθέσεις, η αύξηση των επιτοκίων των καταθέσεων δεν ακολουθεί την άνοδο των επιτοκίων των δανείων.

Αυτή η διαφορά αποδίδεται και στη θεαματική ρευστότητα στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, το υπόλοιπο των συνολικών δανείων τον Ιούνιο 2023 έφθασε στα €25,1 δισ. και των καταθέσεων στα €52,3 δισ. Αυτή η πλεονάζουσα ρευστότητα των €27 δισ. κρατά τα επιτόκια των καταθέσεων σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα, συγκρινόμενα με τα δανειστικά επιτόκια των τραπεζών και τα επιτόκια της ΕΚΤ.

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία για το μέσο επίπεδο των επιτοκίων τον Μάιο. Το επιτόκιο για καταθέσεις προθεσμίας έως ενός έτους από νοικοκυριά σημείωσε αύξηση στο 0,79%, σε σύγκριση με 0,41% τον προηγούμενο μήνα. Το αντίστοιχο επιτόκιο για καταθέσεις από μη χρηματοδοτικές εταιρείες παρουσίασε αύξηση στο 1,19%, σε σύγκριση με 0,73% τον προηγούμενο μήνα.

Στα δάνεια, το επιτόκιο για καταναλωτικά ανήλθε στο 4,97% (από 4,85% τον προηγούμενο μήνα), για αγορά κατοικίας στο 4,21% (από 4,45%), για επιχειρηματικά ως 1 εκατ. στο 5,37% (από 5,31%) και για επιχειρηματικά άνω του €1 εκατ. στο 6,35% (από 5,41%).

Αξίζει να σημειωθεί ότι η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ δεν ταιριάζει 100% στις συνθήκες που επικρατούν στην κυπριακή οικονομία. Ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή τον Ιούνιο 2023 αυξήθηκε κατά 2,8% σε σχέση με τον Ιούνιο του 2022. Η άνοδος των επιτοκίων έχει προκαλέσει μια μικρή μείωση στον συνολικό δανεισμό της οικονομίας.

Και νέα αύξηση;

Η ΕΚΤ στο σκεπτικό που συνοδεύει την απόφαση των κεντρικών τραπεζιτών της ευρωζώνης δεν αποκλείει μια νέα αύξηση των επιτοκίων το Σεπτέμβριο, απόφαση που θα εξαρτηθεί από την πορεία του πληθωρισμό ενδεχόμενο στο οποίο αναφέρθηκε και η Κριστίν Λαγκάρντ.

"Οι εξελίξεις που σημειώθηκαν μετά την τελευταία συνεδρίαση στηρίζουν την προσδοκία ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί περαιτέρω τους υπόλοιπους μήνες του έτους, αλλά θα παραμείνει πάνω από τον στόχο για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Ενώ ορισμένοι δείκτες μέτρησης παρουσιάζουν ενδείξεις υποχώρησης, ο υποκείμενος πληθωρισμός παραμένει συνολικά υψηλός", αναφέρεται στην απόφαση.

Οι αποφάσεις το Σεπτέμβριο θα βασιστούν στα στοιχεία για την πορεία των τιμών τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, αλλά το λεκτικό που έχει επιλέξει το διοικητικό συμβούλιο μας προετοιμάζει για έναν ανθεκτικό δομικό πληθωρισμό (χωρίς τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας). Ο ετήσιος πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ ήταν 5,5% τον Ιούνιο του 2023, από 6,1% τον Μάιο. O δομικός πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 5,5%, ελαφρά αυξημένος σε σχέση με το Μάιο, που ήταν 5,3%.

Η κα. Λαγκάρντ κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου διευκρίνησε ότι το κατά πόσο η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε αύξηση ή πάγωμα των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο θα εξαρτηθεί, κυρίως, από την εξέλιξη του πληθωρισμού τους δύο επόμενους μήνες.

«Οι μελλοντικές μας αποφάσεις θα διασφαλίσουν ότι τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ θα καθοριστούν σε επαρκώς περιοριστικά επίπεδα για όσο διάστημα είναι απαραίτητο για να επιτευχθεί έγκαιρη επιστροφή του πληθωρισμού στο μεσοπρόθεσμο στόχο 2%. Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε μια προσέγγιση που εξαρτάται από τα δεδομένα για τον καθορισμό του κατάλληλου επιπέδου των επιτοκίων» ανέφερε χαρακτηριστικά η κα. Λαγκάρντ.

Η ΕΚΤ θα λάβει αποφάσεις το Σεπτέμβριο αξιολογόντας τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοοικονομικών στοιχείων, τη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού και για την ένταση με την οποία μεταδίδεται η νομισματική πολιτική.

Επιβράδυνση της οικονομίας

Η αύξηση των επιτοκίων πρέπει να οδηγεί σε μείωση της ζήτησης και της συνολικής πρόσφορας χρήματος στην οικονομία (μετάδοση πολιτικής), δηλαδή σε επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας για να υποχωρήσουν οι τιμές.

Η ΕΚΤ διαπιστώνει ότι οι προηγούμενες αυξήσεις των επιτοκίων εξακολουθούν να μεταδίδονται δυναμικά: οι συνθήκες χρηματοδότησης έχουν γίνει πιο αυστηρές και επιδρούν ολοένα περισσότερο ανασταλτικά στη ζήτηση, κάτι που αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επαναφορά του πληθωρισμού στον στόχο του 2%.

Μια σειρά από στοιχεία (όπως για παράδειγμα δείκτης PMI) δείχνουν ότι η προοπτική της οικονομίας στην ευρωζώνη επιδεινώνεται. Η ΕΚΤ, όπως ανέφερε η επικεφαλής της, διαπιστώνει ότι οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές για τη ζώνη του ευρώ έχουν επιδεινωθεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της ασθενέστερης εγχώριας ζήτησης. Ο υψηλός πληθωρισμός και οι αυστηρότεροι όροι χρηματοδότησης περιορίζουν τις δαπάνες. Αυτό επιβαρύνει ιδιαίτερα την μεταποίηση η οποία επίσης συγκρατείται από την ασθενή εξωτερική ζήτηση.

Οι επενδύσεις σε κατοικίες και επιχειρήσεις δείχνουν επίσης σημάδια αδυναμίας. Οι υπηρεσίες παραμένουν πιο ανθεκτικές, αλλά και στις υπηρεσίες η δυναμική επιβραδύνεται στον τομέα των υπηρεσιών. Με βάση τα παραπάνω η οικονομία στην ευρωζώνη αναμένεται να παραμείνει αδύναμη βραχυπρόθεσμα και με την πάροδο του χρόνου, η πτώση του πληθωρισμού, η αύξηση των εισοδημάτων και η βελτίωση των συνθηκών προσφοράς αναμένεται να στηρίξουν την ανάκαμψη.