Η χρηματοπιστωτική σταθερότητα όρος για τις δόσεις του Σχεδίου Ανάκαμψης

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) τελεί υπό αναθεώρηση προκειμένου να προσαρμοστεί στην ανακατανομή της χρηματοδότησης (€1,2 δισ.) και να ενταχθεί το κεφάλαιο για την ενέργεια (τις δράσεις REPowerEU, ένα σχέδιο για την εξοικονόμηση ενέργειας, την παραγωγή καθαρής ενέργειας και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού μας εφοδιασμού).

Η αναθεώρηση, όμως, δεν μπορεί να αγγίξει τις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί και προκύπτουν από τις ανά χώρα συστάσεις όπως καταγράφονται σε αποφάσεις σε επίπεδο Συμβουλίου στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής μεταξύ των κρατών μελών.

Στις συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνεται και η διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, που στην περίπτωση της Κύπρου περνά μέσα και από τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ).

Σημειώνεται ότι η Κύπρος στο τρέχον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο των χωρών με υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες, αλλά οι ανισορροπίες παραμένουν και αφορούν το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και το υψηλό χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό. Πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε παλαιότερη ενημέρωση που παρείχαν προς τον κυπριακό Τύπο, ανέφεραν ότι το ιδιωτικό χρέος περιορίζεται (σε 217 δισ. ευρώ από 250 δισ. ευρώ), όπως και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Για τα ΜΕΔ προβλέπεται περαιτέρω μείωση συνολικά, εκτίμηση που στηρίζεται στην υπόθεση ότι δεν θα μεταβληθεί το υφιστάμενο πλαίσιο για τη διαχείριση των ΜΕΔ.

Η Κύπρος, πέρα από την υλοποίηση σχετικών μεταρρυθμίσεων, δεσμεύεται και από την υποχρέωση της μη λήψης μέτρων αναστροφής των στόχων των μεταρρυθμίσεων. Μέτρα που θα επιβράδυναν τη μείωση των ΜΕΔ, όπως οι αλλαγές στο πλαίσιο των εκποιήσεων, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πάγωμα την εκταμιεύσεων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Ανάκαμψης. Δεν πρόκειται για μια θεωρητική προσέγγιση, αλλά κάτι που πράγματι μπορεί να συμβεί, όπως αντιλαμβάνεται ο «Π».

Οι απαιτήσεις

Οι ζητούμενες μεταρρυθμίσεις για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, όπως περιγράφονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είναι οι εξής:

1. Νομικό πλαίσιο για τη διαχείριση κρίσεων στα πιστωτικά ιδρύματα.

Στόχος του μέτρου είναι η βελτίωση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα μέσω της θέσπισης πλαισίου για μια συνεκτική και συγκεκριμένη διαδικασία στήριξης των πιστωτικών ιδρυμάτων που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες. Η μεταρρύθμιση συνίσταται στην i) επανεξέταση και τροποποίηση του εθνικού πλαισίου αφερεγγυότητας για τα πιστωτικά ιδρύματα με σκοπό την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητάς του, σύμφωνα με τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές· και στη ii) θέσπιση πλαισίου προληπτικής ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζικών ιδρυμάτων, καθώς και για κρατικά εργαλεία σταθεροποίησης με σκοπό τη συμμετοχή στην εξυγίανση ενός πιστωτικού ιδρύματος.

Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2023.

2. Πλαίσιο και σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Στόχος του μέτρου είναι η αντιμετώπιση των χρηματοπιστωτικών κινδύνων που σχετίζονται με μη εξυπηρετούμενα δάνεια του παρελθόντος στον τραπεζικό τομέα μέσω της συνέχισης των προσπαθειών βελτίωσης της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών και της ενίσχυσης του εργασιακού περιβάλλοντος για την εξυπηρέτηση δανείων.

Η μεταρρύθμιση συνίσταται στην:

α) υλοποίηση ενός σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση του εναπομένοντος αποθέματος κληροδοτημένων μη εξυπηρετούμενων δανείων και στην

β) έγκριση δέσμης τριών τροποποιητικών νόμων όσον αφορά τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και τους διαχειριστές δανείων (θέση των διαχειριστών δανείων υπό ρύθμιση και εποπτεία από την Κεντρική Τράπεζα· παροχή πρόσβασης στο Κτηματολόγιο για τους διαχειριστές δανείων και τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων· και εναρμόνιση των απαιτήσεων κοινοποίησης σε περίπτωση αγοράς δανείου από εταιρεία εξαγοράς πιστώσεων).

Έως τις 30 Ιουνίου 2023 θα εκπονηθεί έκθεση προόδου σχετικά με το σχέδιο δράσης, η οποία θα εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο και στην οποία θα προσδιορίζεται η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα σε σχέση με τις ενδεικτικές τιμές αναφοράς του 6 % ακαθάριστων μη εξυπηρετούμενων δανείων και του 3 % καθαρών μη εξυπηρετούμενων δανείων και θα προτείνονται μέτρα πολιτικής, κατά περίπτωση.

Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2023.

3. Στρατηγική για την αντιμετώπιση ανεπαρκειών του συστήματος τίτλων ιδιοκτησίας (τίτλοι ιδιοκτησίας).

Στόχος της μεταρρύθμισης είναι η αντιμετώπιση των ανεπαρκειών του συστήματος έκδοσης και μεταβίβασης τίτλων ιδιοκτησίας, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τον μη προσδιορισμό των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, περιπλέκουν τις διαδικασίες κατάσχεσης και παρεμποδίζουν τη ρευστοποίηση της εξασφάλισης.

Η μεταρρύθμιση συνίσταται στα εξής:

1. εξέταση και έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας για τις εκκρεμείς υποθέσεις,
2. επέκταση της νέας πολιτικής πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών, επί του παρόντος έως δύο κατοικίες, στις τέσσερις κατοικίες ανά οικόπεδο, με σκοπό τη μείωση του απαιτούμενου χρόνου για την έκδοση πολεοδομικών αδειών και αδειών χωροταξικού σχεδιασμού,
3. επανεξέταση του περί ρυθμίσεως οδών και οικοδομών νόμου με σκοπό τη θέσπιση των κατάλληλων κινήτρων για τον επιβλέποντα μηχανικό ώστε να αποθαρρύνονται περαιτέρω οι παρανομίες που θα οδηγούσαν στη μη έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας,
4. τροποποίηση του περί πώλησης ακινήτων (ειδική εκτέλεση) νόμου, η οποία θα διασφαλίζει εκ των προτέρων ότι η μεταβίβαση ακινήτων εκτελείται μόλις ο αγοραστής εκπληρώνει τις συμβατικές υποχρεώσεις του/της.

Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023.

4. Νέο νομικό πλαίσιο και σύστημα ανταλλαγής δεδομένων και γραφείων πίστης.

Στόχος του μέτρου είναι η καταπολέμηση του υψηλού ιδιωτικού χρέους μέσω της βελτίωσης της αξιολόγησης του πιστωτικού κινδύνου για νέα δάνεια μέσω της εξέλιξης του πιστωτικού μητρώου, ώστε να μπορέσει η αγορά να προσφέρει υπηρεσίες, όπως η βαθμολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας σε πλήρη συμμόρφωση με τους κανόνες προστασίας των δεδομένων.

Η μεταρρύθμιση συνίσταται στην τροποποίηση του υφιστάμενου συστήματος ανταλλαγής πιστωτικών δεδομένων, βάσει του οποίου μια ιδιωτική εταιρεία που ανήκει στον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου είναι το μητρώο πιστώσεων, ώστε να καταστεί δυνατή η παροχή υπηρεσιών βαθμολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας.

Τα κύρια στοιχεία της τροποποίησης είναι η άμβλυνση της ανασφάλειας δικαίου όσον αφορά την κυριότητα του συστήματος και τους διακριτούς ρόλους του μητρώου πιστώσεων και των γραφείων πίστης, η διασφάλιση της συνέχισης του καθήκοντος συλλογής δεδομένων σχετικά με τις πιστωτικές διευκολύνσεις από τα πιστωτικά ιδρύματα και η παροχή δεδομένων από το Τμήμα Αφερεγγυότητας, καθώς και ο καθορισμός των όρων και προϋποθέσεων πρόσβασης στα δεδομένα και προστασίας τους.

Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024.

5. Σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη μητρώου παρακολούθησης υποχρεώσεων.

Στόχος του μέτρου είναι να βελτιωθεί η ικανότητα των αρχών να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν στοχευμένες πολιτικές για την πρόληψη και τη διαχείριση του αποθέματος ιδιωτικού χρέους. Αυτό επιδιώκεται με τη δημιουργία μητρώου παρακολούθησης των υποχρεώσεων, το οποίο θα καλύπτει τα ποσά όλων των οφειλών προς όλα τα είδη πιστωτών.

Η μεταρρύθμιση συνίσταται στην υλοποίηση σχεδίου δράσης, που περιλαμβάνει τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη του μητρώου πιστωτικών υποχρεώσεων για τη δημιουργία βαθμών πιστοληπτικής ικανότητας για φυσικά και νομικά πρόσωπα, την ανάπτυξη συστήματος αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας για φυσικά και νομικά πρόσωπα και τη σύνδεση του συστήματος με άλλους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας.

Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024.

6. Βελτίωση και ενίσχυση του πλαισίου αφερεγγυότητας.

Στόχος της μεταρρύθμισης αυτής είναι η βελτίωση της υλοποίησης του πλαισίου αφερεγγυότητας, η προώθηση της χρήσης συστημάτων και εργαλείων αφερεγγυότητας και η διασφάλιση της πλήρους και αποτελεσματικής λειτουργίας του Τμήματος Αφερεγγυότητας.

Η μεταρρύθμιση συνίσταται i) στην εφαρμογή των υπόλοιπων μέτρων και δράσεων που προσδιορίζονται στο σχέδιο δράσης του 2018 και τα οποία δεν έχουν ήδη υλοποιηθεί και ii) στη δημιουργία ψηφιακών συστημάτων που είναι απαραίτητα για τη βελτίωση του έργου του Τμήματος Αφερεγγυότητας και προωθούν τη χρήση των εργαλείων αφερεγγυότητας. Το σχέδιο δράσης εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το 2018 και αντικατοπτρίζει την εθνική πολιτική στον τομέα της αφερεγγυότητας. Η μεταρρύθμιση αυτή περιλαμβάνει δράσεις, όπως η ψηφιοποίηση των συστημάτων (βελτίωση των υφιστάμενων συστημάτων και εισαγωγή νέων), η κατάρτιση που παρέχεται στο προσωπικό του Τμήματος Αφερεγγυότητας, η υλοποίηση γραμμής εξυπηρέτησης πελατών και διαδικτυακής πύλης για τους πελάτες, καθώς και η πλήρης εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου για τους επαγγελματίες αφερεγγυότητας.

Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2025.