Η ζωή με πολύ υψηλά επιτόκια

«Το διοικητικό συμβούλιο κρίνει ότι τα επιτόκια θα πρέπει ακόμη να αυξηθούν σημαντικά με σταθερό ρυθμό προκειμένου να διαμορφωθούν σε επίπεδα που είναι επαρκώς περιοριστικά για να διασφαλιστεί η έγκαιρη επαναφορά του πληθωρισμού στον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%».

Η διατύπωση αυτή στην ανακοίνωση της ΕΚΤ για τη νέα αύξηση των επιτοκίων κατά 0,50% «έστειλε στον κουβά» τα αισιόδοξα αφηγήματα για περιορισμό των πληθωριστικών πιέσεων και μας προετοιμάζει για μια περίοδο -ας ελπίσουμε μικρής διάρκειας- πολύ υψηλών επιτοκίων.

Είχε προηγηθεί, μια ημέρα νωρίτερα, η άνοδος των επιτοκίων της Fed, η οποία επίσης δεν αλλάζει ρότα. Συνολικά, οι κεντρικές τράπεζες δεν ρισκάρουν την εμπέδωση πληθωριστικών πιέσεων και θα στέλνουν για όσο χρειαστεί το μήνυμα ότι θα αξιοποιηθεί στο μάξιμουμ το εργαλείο των επιτοκίων για τον περιορισμό της ανόδου των τιμών.

«Δεν πρόκειται για στροφή- σκοπεύουμε να διατηρήσουμε την πολιτική πολύ σφιχτή μακροπρόθεσμα έως ότου ο πληθωρισμός επιβραδυνθεί στο 2%», ξεκαθάρισε η κ. Λαγκάρντ, θυμίζοντας τον Μάριο Ντράγκι και την προσπάθεια διάσωσης του ευρώ. Τώρα η ευρωζώνη πρέπει να σωθεί από τον πληθωρισμό.

Αυτό, όμως, σπρώχνει τις οικονομίες προς την ύφεση. Στην ευρωζώνη θεωρείται δεδομένη η είσοδος σε ύφεση, με την προσδοκία (αν όχι ευχή) αυτή να είναι ήπια και βραχύβια.

Όλες οι προβλέψεις συγκλίνουν στο ότι η κυπριακή οικονομία δεν θα βιώσει ύφεση, αλλά είναι δεδομένη η υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης. Παράλληλα, όμως, κυπριακές επιχειρήσεις και νοικοκυριά θα πρέπει να προσαρμοστούν τους επόμενους μήνες για ένα περιβάλλον πολύ υψηλών επιτοκίων, πολύ υψηλού κόστους εξυπηρέτησης του δανεισμού τους.

Πόσο ψηλά;

Πόσο ψηλά; Η βασική υπόθεση, που στηρίζεται σε ιστορικά στοιχεία για τη διαχείριση του πληθωρισμού, οδηγεί σε εκτιμήσεις που ζαλίζουν. Η ΕΚΤ προβλέπει ότι ο δομικός πληθωρισμός, δηλαδή χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής, θα διαμορφωθεί σε 3,9% κατά μέσο όρο το 2022 και θα αυξηθεί σε 4,2% το 2023 και στη συνέχεια θα υποχωρήσει σε 2,8% το 2024 και 2,4% το 2025. Οι προβλέψεις αυτές μας λένε ότι παρά τις διαδοχικές αυξήσεις των επιτοκίων, η ΕΚΤ πιστεύει ότι ο πυρήνας του πληθωρισμού θα εξακολουθεί να είναι υπερδιπλάσιος του στόχου της σε ένα έτος από σήμερα.

Με πρόβλεψη για δομικό πληθωρισμό πέραν του 4%, τα επιτόκια θα μπορούσαν να φτάσουν σε ένα επίπεδο 50 έως 100 μονάδες βάσης πάνω από την πρόβλεψη, δηλαδή στο 4,7% έως 5,2%(!) για να «σκοτώσουν» τον πληθωρισμό. Σήμερα, μετά από τέσσερις διαδοχικές αυξήσεις, είμαστε στο 2%. Οι αγορές ανέμεναν το επιτόκιο της ΕΚΤ να φτάσει στο 3% και αναμένεται τώρα η αντίδρασή τους. Τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, πάντως, έκλεισαν με σημαντικές απώλειες την Παρασκευή.

Η ΕΚΤ, για να νικήσει τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, καλείται να προχωρήσει σε αυξήσεις πολύ περισσότερο από ό,τι αναμένει η αγορά. Ο τόνος που χρησιμοποίησε η κ. Λαγκάρντ δείχνει ότι η ΕΚΤ δεν θα διστάσει να στείλει όσο ψηλά χρειαστεί τα επιτόκια, παρά τον κίνδυνο της ύφεσης και τις παρενέργειες στις αγορές ομολόγων.

Ταυτόχρονα μας λέει ότι αυτή η περίοδος δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια. Συνολικά, σύμφωνα με τις προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος, η οικονομία της ευρωζώνης θα αναπτυχθεί πλέον με ρυθμό 3,4% το 2022, 0,5% το 2023, 1,9% το 2024 και 1,8% το 2025. Η ΕΚΤ θεωρεί ότι αν περάσουμε τον κάβο του 2023 ρίχνοντας τον πληθωρισμό, τα επόμενα χρόνια θα είναι καλύτερα.

Πού βρίσκεται η Κύπρος

H Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ), μία ημέρα μετά τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής, αναθεώρησε τις προβλέψεις της οριακά προς τα πάνω για το ΑΕΠ και οριακά προς τα κάτω για τον πληθωρισμό. Το βασικό σενάριο για τη χώρα παραμένει αισιόδοξο.

Η ΚΤΚ αποδίδει την προς τα πάνω αναθεώρηση κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες της αύξησης του ΑΠΕ το 2022 στο 5,8%, σε σχέση με τις προβλέψεις Σεπτεμβρίου, κυρίως στη συνεχιζόμενη θετική πορεία των οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται κυρίως με τον τουρισμό και άλλων υπηρεσιών όπως της τεχνολογίας. Αναμένεται επιβράδυνση του ΑΕΠ στο 2,5% το 2023 και μεγέθυνση 3,1% κατά τα έτη 2024 και 2025.

Η προβλεπόμενη ανθεκτικότητα στην εγχώρια ζήτηση προέρχεται από τις υπό εξέλιξη επενδύσεις, την επαναλειτουργία της οικονομίας μετά την πάροδο της οξείας φάσης της πανδημίας, τη συνεχιζόμενη εισροή ξένων εταιρειών, ιδιαίτερα στους τομείς της τεχνολογίας, και, εν μέρει, από τη στήριξη της ιδιωτικής κατανάλωσης συνεπεία της αξιοποίησης αποταμιεύσεων. Ταυτόχρονα, η ΚΤΚ προειδοποιεί ότι οι οικονομικές συνέπειες του πολέμου δεν έχουν φανεί σε σημαντικό βαθμό στα μέχρι τώρα στοιχεία της οικονομικής δραστηριότητας στην Κύπρο, αλλά αναμένεται να είναι εντονότερες κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023.

Σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό, αυτός θα κινηθεί χαμηλότερα σε σχέση με την υπόλοιπη ευρωζώνη και οριακά ηπιότερα από τις προβλέψεις του Σεπτεμβρίου.

Ο πληθωρισμός (Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή, ΕνΔΚΤ) προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά το 2022 στο 8,1% από 2,3% το 2021. Η προς τα κάτω αναθεώρηση κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την πρόβλεψη του Σεπτεμβρίου 2022 οφείλεται κυρίως στις χαμηλότερες από τις αναμενόμενες τιμές της ενέργειας και σε σχετικά μικρότερες από τις προβλεπόμενες πιέσεις στις τιμές ορισμένων υπηρεσιών, οι οποίες αντισταθμίστηκαν μερικώς από υψηλότερες από τις αναμενόμενες τιμές των τροφίμων. Για το 2023 προβλέπεται πληθωρισμός στο 3,3%, το 2024 στο 1,7% και το 2025 στο 1,8%

Ο δομικός πληθωρισμός αναμένεται να ανέλθει στο 5% το 2022, σε σχέση με 1,3% το 2021. Την περίοδο 2023-2025 προβλέπεται να υποχωρήσει στο 2,9%, στο 2,2% και 2,1%, αντίστοιχα.