Είτε συμμορφωνόμαστε, είτε θα πληρώνουμε

Μπορεί η επικέντρωση σε ό,τι αφορά το κόστος κατανάλωσης της ενέργειας να έχει επικεντρωθεί τους προηγούμενους μήνες στις εκπομπές ρύπων της ΑΗΚ, οι οποίες μετακυλίονται στους καταναλωτές μέσα από τους φουσκωμένους λογαριασμούς, όμως τα δεδομένα καταδεικνύουν ότι τα πράγματα αναμένεται να γίνουν ακόμα πιο δύσκολα για τους πολίτες, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον τομέα των μεταφορών. Και αυτό γιατί, από το 2021, το κράτος είναι υπεύθυνο, με βάση τις ευρωπαϊκές οδηγίες, για τις εκπομπές ρύπων εκτός του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών (ETS).

Να αναφέρουμε πως οι εκπομπές ρύπων της ΑΗΚ, του τσιμεντοποιείου και έξι κεραμείων/τουβλοποιείων, εμπίπτουν στο σύστημα ETS. Αντιθέτως, για τις εκπομπές ρύπων που δεν προέρχονται από το σύστημα ETS και ανέρχονται στα 4 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα, μέχρι σήμερα δεν επιβάλλονταν οποιαδήποτε πρόστιμα. Όμως, η απόφαση της Κομισιόν για τα κράτη μέλη της, τα οποία δεν επιτυγχάνουν τους στόχους τους σε σχέση με την αποκλιμάκωση των εκπομπών ρύπων (για τομείς οι οποίοι είναι εκτός του συστήματος ETS), θα υπόκεινται σε πρόστιμα.

Ιδιαίτερα, το πρόβλημα είναι πιο έντονο όσον αφορά τις εκπομπές ρύπων εκτός ETS, αφού στην Κύπρο, κατά μέσο όρο, το 50% των συνολικών ρύπων που παράγει η κυπριακή οικονομία είναι στις μεταφορές. Σημειώνεται πως ο αντίστοιχος μέσος όρος στην ΕΕ είναι 25%. Αυτό το σημαντικό στοιχείο βάζει επιπλέον πίεση στην κυβέρνηση και τις αρμόδιες αρχές του κράτους, ώστε να υπάρξει μια δραστική μείωση στις εκπομπές του νευραλγικού τομέα των μεταφορών, για να αποφευχθούν ενδεχόμενα πρόστιμα.

Θα πληρώνουμε πρόστιμα; 

Αξίζει να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο πως, κάθε έτος, η ΕΕ κατανέμει δικαιώματα ρύπων ανά κράτος μέλος, αναλόγως των αναγκών και του μεγέθους της οικονομίας του. Αυτά τα δικαιώματα, ωστόσο, μέχρι το 2030 θα μειώνονται. Δηλαδή, αν στην Κύπρο αναλογούν 4 εκατομμύρια δικαιώματα ρύπων (εκτός συστήματος ETS), ο αριθμός αυτός θα μειώνεται κλιμακωτά για να φτάσει, στο τέλος του 2030, στα 3 εκατομμύρια. Επομένως, εάν οι εκπομπές ρύπων ξεπερνούν τον καθορισμένο αριθμό δικαιωμάτων, τότε το κάθε κράτος μέλος αναμένεται να πληρώνει και το ανάλογο πρόστιμο. Επιπλέον, αρμόδια πηγή μας ανέφερε πως οι ακόμα πιο φιλόδοξοι στόχοι της ΕΕ, όπως ενσωματώνονται στο στρατηγικό της πλάνο «FIT-55», ανεβάζουν ακόμα περισσότερο τον πήχη των φιλοδοξιών, ώστε μέχρι το 2030 οι εκπομπές ρύπων να μειωθούν κατά 55%.

Μάλιστα, η ίδια πηγή είπε στην εφημερίδα πως αυτήν τη χρονική στιγμή γίνονται ζυμώσεις στις αρμόδιες ευρωπαϊκές επιτροπές, ώστε ο αριθμός των δικαιωμάτων ρύπων εκτός συστήματος ETS που εξασφαλίζει το κάθε κράτος μέλος να μειωθεί ακόμα περισσότερο. Με αυτά τα δεδομένα, είναι ξεκάθαρο πως μεγαλώνει η πίεση στα κράτη μέλη, τα οποία δεν πετυχαίνουν τους στόχους τους ώστε να προχωρήσουν σε ριζικές αλλαγές. «Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, είμαστε σε διεργασίες και βάζουμε κάτω όλα τα δεδομένα για να δούμε αν θα πετύχουμε τους στόχους μας ή αν θα πληρώνουμε πρόστιμα», ανέφερε πηγή με άριστη γνώση του θέματος. Η πιο πάνω πηγή συνέχισε, αναφέροντας πως από το 2023 αναμένεται και οι εταιρείες που πωλούν πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης να έχουν δικαιώματα αγοράς ρύπων. Αυτό, υπέδειξε, θα ασκήσει ακόμα μεγαλύτερη πίεση στους καταναλωτές, αφού το κόστος αγοράς εκπομπών ρύπων από τις εταιρείες αυτές θα μετακυλίεται, όπως είναι λογικό, στους ίδιους τους καταναλωτές.

Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, περίπου 2 εκατ. τόνοι διοξειδίου του άνθρακα στην Κύπρο (τα μισά δηλαδή) προέρχονται από τις μεταφορές. Το υπόλοιπο 50% από ψυκτικά αέρια, τη βιομηχανία, τη γεωργία, κτηνοτροφικά απόβλητα, στερεά και υγρά απόβλητα. Επομένως, όπως μας εξήγησαν ειδικοί του τομέα της ενέργειας και του περιβάλλοντος, με τα δεδομένα αυτά, η επικέντρωση του κράτους θα πρέπει να δοθεί στον τομέα των μεταφορών.

Επιδοτούμε και μολύνουμε

Ενδεικτική είναι και η πρόσφατη έκθεση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) για το 2020, η οποία υποδεικνύει το σοβαρότατο πρόβλημα που υπάρχει σχετικά με τους ρύπους και στις δημόσιες συγκοινωνίες στην Κύπρο. Μεταξύ άλλων, η ΡΑΕΚ στην έκθεσή της αναφέρει πως «οι δημόσιες μεταφορές της Κύπρου αποτελούνται από 2.600 λεωφορεία, που καταναλώνουν περίπου 60.000.000 λίτρα ντίζελ ανά έτος. Η μεγάλη κατανάλωση καυσίμου είναι ένα σημαντικό κόστος για τις εταιρείες μεταφορών, που αγωνίζονται να επιβιώσουν μέσα από κρατικές επιδοτήσεις. Επιπρόσθετα, η μαζική χρήση ντίζελ προκαλεί ρύπανση του περιβάλλοντος με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής της κοινωνίας». Η ΡΑΕΚ σημειώνει πως θα πρέπει να υπάρξει ενσωμάτωση καινοτόμων, πράσινων τεχνολογιών σε υπάρχοντα λεωφορεία δημοσίων μεταφορών, με σκοπό την εξοικονόμηση 5% με 30% καυσίμων, αλλά και τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων πέραν του 20%. Να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο πως ήδη τρέχει το πρόγραμμα BUSFUEL SAVINGS από το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ). «Ο μόνος δυνατός τρόπος για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι η αύξηση της απόδοσης του κινητήρα των υφιστάμενων λεωφορείων, με την ενσωμάτωση πάνω στις υπάρχουσες μηχανές μιας καινοτόμου, πράσινης τεχνολογίας», σημειώνει, μεταξύ άλλων, στην έκθεσή της η ΡΑΕΚ.

Νέα λεωφορεία

Σε επικοινωνία του «Π» με το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, μας αναφέρθηκε πως οι νέες προσφορές για παραλαβή καινούργιων λεωφορείων προς αντικατάσταση των ρυπογόνων που χρησιμοποιούνται σήμερα περιλαμβάνουν πρόνοιες για 40% λιγότερους ρύπους, όπως προνοεί και η ευρωπαϊκή οδηγία για τις δημόσιες συγκοινωνίες.

Παράλληλα, πηγή του αρμόδιου υπουργείου μάς υπέδειξε πως μέσα στις νέες συμβάσεις υπάρχει πρόνοια και για 30 ηλεκτροκίνητα λεωφορεία για κέντρα πόλεων, ενώ θα δημιουργηθούν και σημεία φόρτισης για τα συγκεκριμένα λεωφορεία. Σε ερώτημα του «Π» εάν είναι στα πλάνα ακόμα η κατασκευή του τραμ, κάτι που αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική μείωση στις εκπομπές ρύπων, η πηγή του Υπουργείου Μεταφορών μάς υπέδειξε πως αυτός είναι ένας μακροπρόθεσμος στόχος, τον οποίο επεξεργάζεται το υπουργείο.

Σχέδια χορηγιών 

Η εφημερίδα επικοινώνησε και με το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, θέτοντας το ερώτημα για τα μέχρι στιγμής δεδομένα που διαμορφώνονται, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Από το υπουργείο μάς αναφέρθηκε ότι η κυβέρνηση, αντιλαμβανόμενη τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, έχει λάβει σειρά αντισταθμιστικών μέτρων τους τελευταίους μήνες, για αναχαίτιση των ανατιμήσεων του ηλεκτρικού ρεύματος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα ευάλωτα νοικοκυριά. Το αρμόδιο υπουργείο υπενθύμισε πως για την περίοδο 2021-2027 έχει εξασφαλίσει από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανασυγκρότησης και από τα ευρωπαϊκά ταμεία πέραν των 500 εκατ. ευρώ, τα περισσότερα από τα οποία θα χρηματοδοτήσουν πράσινα έργα και επενδύσεις.

Υπενθυμίζεται πως για το 2022 θα προκηρυχθούν από το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας τα εξής σχέδια, μέσα από τα οποία προωθείται η πράσινη ενεργειακή μετάβαση:

Ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων και τοπικών αρχών ύψους 35 εκατ. ευρώ, εντός του πρώτου τριμήνου του 2022.

Σχέδια Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞ.Ε, πέραν των 7 εκατ. ευρώ, για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε σπίτια, θερμομόνωσης οροφής και θερμοσιφώνων.

Σχέδιο χορηγιών για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών για φόρτιση οχημάτων.

Υπό μελέτη σχέδια χορηγιών για αποθήκευση ενέργειας, ενεργειακή απόδοση σε νέα κτήρια.