Θετικός ορίζοντας για τις τράπεζες

Το τέλος του 2022, δέκα χρόνια από την κορύφωση της τραπεζικής κρίσης που οδήγησε στο «κούρεμα» των καταθέσεων, βρίσκει το κυπριακό τραπεζικό σύστημα σε ένα σημείο καμπής. Είναι έτοιμο να αφήσει οριστικά πίσω του την κρίση και τη βαριά κληρονομιά της, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, και να κάνει το επόμενο βήμα προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την επίτευξη βιώσιμης κερδοφορίας.

Το επενδυτικό ενδιαφέρον της Lone Star για την Τράπεζα Κύπρου (που δεν καρποφόρησε μέχρι στιγμής) και της Eurobank για την Ελληνική Τράπεζα (ο ελληνικός τραπεζικός Όμιλος αυξάνει το ποσοστό του στο μετοχικό κεφάλαιο στο 26% μετά την εξαγορά μετοχών της Wargaming) είναι χαρακτηριστικές των προοπτικών και των ευκαιριών που παρουσιάζει η κυπριακή αγορά. Οι τράπεζες βρίσκονται σε τροχιά διανομής μερίσματος (το σκηνικό θα ξεκαθαρίσει στις αρχές του 2023 μετά την ανακοίνωση των ετήσιων αποτελεσμάτων), αλλά το πράσινο φως που άναψε ο SSM, ο ενιαίος εποπτικός μηχανισμός της ΕΚΤ στην Ελληνική Τράπεζα για την καταβολή τόκων στους κατόχους αξιογράφων της τράπεζας, αποτελεί μια θετική ένδειξη. Υποστηρικτικά λειτουργεί το περιβάλλον αυξημένων επιτοκίων, καθώς αυξάνουν τα έσοδα (στην περίπτωση της Ελληνικής Τράπεζας επέτρεψαν και την προσφορά του σχεδίου εθελούσιας αποχώρησης), αν και αποτελεί πρόκληση η επιδείνωση της ικανότητας των δανειοληπτών να αποπληρώνουν τις υποχρεώσει τους, πρόκληση που μέχρι στιγμής δεν έχει μετατραπεί σε πρόβλημα.

Η πρόσφατη αναβάθμιση των δύο συστημικών τραπεζών της Κύπρου, της Τράπεζας Κύπρου και της Ελληνικής Τράπεζας από τον οίκο Fitch, αποτελεί αποτέλεσμα όλων των παραπάνω. Θετικά λειτουργεί και η πορεία της κυπριακής οικονομίας, η οποία καταγράφει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς στην ΕΕ το 2022 και το 2023 θα παραμείνει σε θετικό έδαφος, όταν οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ θα φλερτάρουν με την ύφεση.

«Ο κυπριακός τραπεζικός τομέας έχει σημειώσει σημαντική και συνεχή πρόοδο από τα τέλη του 2019, βελτιώνοντας την ανθεκτικότητά του σε διαταραχές. Παρά την κρίση με τον κορωνοϊό, οι τράπεζες συνέχισαν την εξυγίανση των ισολογισμών τους, ενώ η κεφαλαιοποίηση και η κερδοφορία ενισχύθηκαν περαιτέρω. Αναμένουμε ότι οι κυπριακές τράπεζες θα επωφεληθούν από την ισχυρή οικονομική ανάκαμψη και τις αυξήσεις των επιτοκίων το 2022, πριν εισέλθουν σε ένα δύσκολο περιβάλλον το 2023. Ωστόσο, αυτό θα πρέπει να παραμείνει υποστηρικτικό για τις επιδόσεις και το προφίλ κινδύνου των τραπεζών. Παρ' όλα αυτά, η κυπριακή οικονομία παραμένει μικρή και ανοικτή, γεγονός που την καθιστά ευαίσθητη σε κλυδωνισμούς», αναφέρει ο οίκος για το λειτουργικό περιβάλλον των κυπριακών τραπεζών.

Η Τράπεζα Κύπρου

Για την Τράπεζα Κύπρου ο οίκος αναφέρει ότι η αναβάθμιση κατά δύο βαθμίδες αντανακλά την εκτέλεση της πώλησης ΜΕΔ ύψους 0,6 δισεκ. ευρώ και 100 εκατ. ευρώ κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων ακινήτων. Η πώληση (σχέδιο Helix 3), σε συνδυασμό με την οργανική μείωση των απομειωμένων στοιχείων ενεργητικού, βελτίωσε την ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού της BoC, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά το επίπεδο κεφαλαίου που επιβαρύνεται από τα προβληματικά στοιχεία ενεργητικού (μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα και καθαρά κατασχεθέντα στοιχεία ενεργητικού). Η αναβάθμιση υποστηρίζεται επίσης από την άποψη του Fitch για την ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονομίας, ακόμη και υπό το φως των αυξανόμενων οικονομικών αβεβαιοτήτων.

Η εκτίμησή του Fitch για την ποιότητα του ενεργητικού της Τράπεζας Κύπρου υποστηρίζεται από την καλή ποιότητα των λοιπών κερδοφόρων στοιχείων ενεργητικού (μεγάλο απόθεμα μετρητών και χαρτοφυλάκιο τίτλων), αλλά εξακολουθεί να αποτυπώνει ασθενέστερη ποιότητα ενεργητικού σε σχέση με τους υπόλοιπες τράπεζες της Νότιας Ευρώπης.

Σε ό,τι αφορά την κερδοφορία, ο οίκος αναφέρει ότι είναι χαμηλότερη από τους παγκόσμιους μέσους όρους του κλάδου τα τελευταία χρόνια, αν και η απομόχλευση βελτίωσε την ικανότητά της να δημιουργεί επαναλαμβανόμενα κέρδη. Ο Fitch αναμένει ότι η τράπεζα θα επιτύχει λειτουργικό κέρδος / σταθμισμένο ως προς τους κινδύνους στοιχεία ενεργητικού (RWAs) κοντά στο 2% το 2022. Τα κέρδη της τράπεζας θα επωφεληθούν σημαντικά από τα υψηλότερα επιτόκια και τη βελτίωση της λειτουργικής αποδοτικότητας χάρη στη μείωση του δικτύου καταστημάτων και του σχέδιο εθελούσιας εξόδου του προσωπικού, το οποίο θα μειώσει το κόστος προσωπικού κατά περίπου 20% από το 2023.

Η Ελληνική Τράπεζα

Σε ότι αφορά την Ελληνική Τράπεζα η αναβάθμιση από τον οίκο Fitch αντανακλά την επικείμενη ολοκλήρωση του "Project Starlight", την τιτλοποίηση και αποενοποίηση του ακαθάριστου χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ύψους 0,74 δισ. ευρώ, καθώς και την πώληση της θυγατρικής της εταιρείας εξυπηρέτησης χρέους. Μετά την ολοκλήρωση της συναλλαγής, η οποία αναμένεται στις αρχές του 2023, η Ελληνική θα απαλλαγεί από τα περισσότερα από τα παλαιά μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά της και θα είναι σε θέση να επικεντρωθεί στην κερδοφόρα ανάπτυξη και στη βελτίωση της λειτουργικής αποδοτικότητας.

Η αναβάθμιση αντικατοπτρίζει επίσης την προσδοκία του Fitch ότι η κερδοφορία και η εσωτερική παραγωγή κεφαλαίων της Ελληνικής θα επωφεληθούν από την αύξηση των επιτοκίων και από την πρόσφατη μείωση του εργατικού δυναμικού της τράπεζας. Αναμένεται επίσης ότι η συνεχιζόμενη οικονομική ανάπτυξη στην Κύπρο το 2023 και το 2024 θα στηρίξει την ποιότητα του ενεργητικού και τις επιχειρηματικές προοπτικές της HB.

Η κερδοφορία της Ελληνικής Τράπεζας οφείλεται κυρίως στα υγιή καθαρά έσοδα από τόκους. Ο Fitch αναμένει ότι η αύξηση των επιτοκίων, το πρόσφατα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εθελούσιας εξόδου και οι ομαλοποιημένες δαπάνες απομείωσης δανείων θα οδηγήσουν σε διαρθρωτικά υψηλότερη κερδοφορία. Ωστόσο, ο οίκος σημειώνει ότι η αξιολόγησή της εξακολουθεί να περιορίζεται από την περιορισμένη επιχειρηματική διαφοροποίηση της Ελληνικής σε δραστηριότητες που παράγουν αμοιβές και το περιορισμένο περιθώριο για περαιτέρω βελτίωση της λειτουργικής αποδοτικότητας, δεδομένου του μικρού μεγέθους της τράπεζας και της ανάγκης να συνεχίσει να επενδύει στην καινοτομία.