Στη δίνη της ουκρανικής κρίσης - Πως οι κυρώσεις θα πλήξουν την Κύπρο

Η κρίση στην Ουκρανία μοιάζει να είναι μια μακρινή από την Κύπρο διαμάχη. Σε περίπτωση, όμως, μιας κλιμάκωσης της κρίσης και της επιβολής αυστηρών οικονομικών κυρώσεων από την ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στην κυπριακή οικονομία. Στελέχη του χρηματοοικονομικού τομέα και της παροχής υπηρεσιών εξέφρασαν στον «Π» την έντονη ανησυχία τους και έκαναν λόγο για σοβαρά προβλήματα, αν η κρίση στην Ουκρανία εξελιχθεί σε στρατιωτική.

Στην κυβέρνηση παρακολουθούν τις εξελίξεις και τα Yπουργεία Εξωτερικών και Οικονομικών έχουν συστήσει κοινή ομάδα εργασίας, με εντολή να μελετηθούν ενδεχόμενες συνέπειες από την επιβολή των κυρώσεων.



Καμπανάκι από ΕΚΤ

Σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει ζητήσει από τις τράπεζες με σημαντική έκθεση στη Ρωσία να προετοιμαστούν για την επιβολή διεθνών κυρώσεων κατά της χώρας, εάν η Μόσχα εισβάλει στην Ουκρανία. Η προειδοποίηση της ΕΚΤ, η οποία εποπτεύει 115 από τις μεγαλύτερες τράπεζες της ευρωζώνης (μεταξύ των οποίων και τρεις κυπριακές: Τράπεζα Κύπρου, Ελληνική Τράπεζα και RCB Bank), ήρθε καθώς οι ΗΠΑ προειδοποίησαν ότι η Ρωσία θα αντιμετωπίσει «τεράστιες συνέπειες» αν στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία. Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ, οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ ζήτησαν λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι τράπεζες θα χειρίζονταν διάφορα σενάρια, όπως μια κίνηση αποκλεισμού των ρωσικών τραπεζών από την πρόσβαση στο διεθνές σύστημα πληρωμών Swift.

Η ΕΚΤ δεν σχολίασε το δημοσίευμα, αλλά ο «Π» πληροφορείται ότι ισχύει. Το σενάριο αποκοπής από το Swift είναι στο τραπέζι, αν και η υλοποίηση του μέτρου έχει δυσκολίες. Πρόκειται για ιδιωτική υποδομή και θα απαιτηθεί η έκδοση ειδικής νομοθεσίας. 



Συναλλαγές δισ. ευρώ

Οι κυπριακές τράπεζες δεν έχουν άμεση έκθεση στη Ρωσία, αλλά το εύρος των οικονομικών σχέσεων Ρωσίας - Κύπρου είναι τέτοιο που οποιαδήποτε ισχυρή πίεση στη ρωσική οικονομία και τη ρωσική επιχειρηματικότητα θα έχει επιπτώσεις και στην Κύπρο. Το πιο σκληρό μέτρο, η αποκοπή της Ρωσίας από το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, εκτιμάται ότι θα πλήξει άμεσα την Κύπρο, καθώς οι εταιρείες ρωσικών συμφερόντων δεν θα μπορούν να εκτελούν συναλλαγές με τη Ρωσία. Και ο όγκος αυτών των συναλλαγών είναι τεράστιος.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας για τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ), το απόθεμα των εισερχόμενων ΑΞΕ, δηλαδή το χρήμα που μπήκε στη χώρα, ανήλθε σε €388,814 δισ. το 2020, από τα οποία τα €101,962 δισ. προέρχονται από τη Ρωσία. Το απόθεμα των εξερχόμενων ΑΞΕ έφθασε τα €399,313 δισ. ευρώ, από τα οποία τα €134.422 δισ. ευρώ κατευθύνθηκε στη Ρωσία. Η Κύπρος, ως χρηματοοικονομικό κέντρο, λειτουργεί ως γέφυρα για επενδύσεις και αυτή η γέφυρα θα υποστεί σοβαρή ζημιά στο ενδεχόμενο επιβολής σκληρών κυρώσεων.

Ζημιά θα υποστεί η Ευρώπη και συνακόλουθα και η Κύπρος από τα οικονομικά αντίποινα της Ρωσίας, με κύριο τη διακοπή παροχής φυσικού αερίου, εξέλιξη που θα στείλει στα ύψη τις τιμές της ενέργειας, θα ενισχύσει τον πληθωρισμό και θα ανακόψει την ανάκαμψη από την πανδημία. 



Αβεβαιότητα

«Είναι μια κατάσταση που προκαλεί αβεβαιότητα και ανησυχία», σχολίασε ο Ευγένιος Ευγενίου, πρώην πρόεδρος του Ρωσοκυπριακού Επιχειρηματικού Συνδέσμου και πρώην CEO της PwC Κύπρου, μιλώντας στην εκπομπή «Show me the money» του Πολίτη 107,6.

Οι αγορές, στις ίδιες τις χώρες που της αφορά αυτή η κρίση, δείχνουν ανησυχία και όχι πανικό. Στην Ουκρανία, το ομόλογο σε δολάρια, που λήγει σε έναν χρόνο, διαπραγματεύεται στην ονομαστική του αξία και το πενταετές στο 85%. Από την άλλη, το ρούβλι είναι σχετικά σταθερό σε σχέση με το δολάριο.

«Διατηρούνται οι ελπίδες ότι θα υπάρξει διπλωματική λύση και όχι στρατιωτική εμπλοκή και συνακόλουθα ότι δεν θα υπάρξουν οικονομικές κυρώσεις από την Ευρώπη προς τη Ρωσία και αντίποινα της Ρωσίας», αναφέρει ο κ. Ευγενίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, από το 2014, η ΕΕ έχει επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, οι οποίες είχαν επιπτώσεις, αλλά όχι δραματικές. 



Το ακραίο σενάριο

«Την ανησυχία σήμερα τη δημιουργεί ένα ακραίο σενάριο, το οποίο αν συμβεί θα έχει σοβαρές επιπτώσεις», εξηγεί ο κ. Ευγενίου και προσθέτει: «Σε αυτό το ακραίο σενάριο, η Ρωσία θα σταματήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Η Ευρώπη αγοράζει το 1/3 του φυσικού από τη Ρωσία. Η Ρωσία, αυτήν την περίοδο, είναι σε καλή οικονομική κατάσταση και μπορεί να αντέξει μια τέτοια απόφαση. Έχει συναλλαγματικά αποθέματα ύψους 600 δισ. δολαρίων και χαμηλό εξωτερικό χρέος. Από την άλλη, οι κυρώσεις της Ευρώπης προς τη Ρωσία, για να έχουν δραματικές επιπτώσεις, θα πρέπει να αποκοπεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ρωσίας με τον υπόλοιπο κόσμο. Να κλείσει το swift για εταιρείες που έχουν σχέση με το ρωσικό κράτος και να επιβληθούν πρόσθετες κυρώσεις στο ενεργειακό τομέα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα έχει επιπτώσεις στη Ρωσία και κατ΄επέκταση στις εταιρείες ρωσικών συμφερόντων και σε χρηματοοικονομικούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται από την Κύπρο. Από την άλλη, οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν μια έκθεση 125 δισ. δολαρίων στη Ρωσία. Κυρώσεις τέτοιας έκτασης θα έχουν επιπτώσεις και στην ευρωπαϊκή οικονομία. Υπάρχει μια ισορροπία τρόμου γι' αυτό και δεν προχώρησαν σε τόσο ισχυρά μέτρα το 2014». 

Ο κ. Ευγενίου σχολιάζει ότι οργανισμοί ρωσικών συμφερόντων επεξεργάζονται σενάρια λειτουργίας με αυστηρές κυρώσεις. Η ίδια η Ρωσία, από το 2014, προσπάθησε να δημιουργήσει αντοχές και χτίζει το δικό της σύστημα πληρωμών. 

Όλα αυτά θα οδηγήσουν σε οικονομική κρίση τη Ρωσία (αν και έχει μεγαλύτερες αντοχές να απορροφήσει κραδασμούς) και θα επηρεάσει την ικανότητα των Ρώσων να ταξιδεύουν, με τον κυπριακό τουρισμό να δέχεται πλήγμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον κατάλογο των πιθανών κυρώσεων περιλαμβάνεται και ο περιορισμός των πτήσεων. 



Καταφύγιο η Κύπρος;

Σε αυτό το περιβάλλον, οι Ρώσοι επιχειρηματίες ψάχνουν εναλλακτικές λύσεις.

«Ενισχύεται η τάση Ρώσων επιχειρηματιών να έχουν βάση εκτός Ρωσίας. Αυτό που ωθεί ρωσικές εταιρείες να προσπαθούν να έχουν προσωπικό και έδρα σε άλλη χώρα είναι η πολιτική σταθερότητα και η προστασία των περιουσιακών τους στοιχείων», υπογραμμίζει ο κ. Ευγενίου.

Η Μόσχα, αυτήν την περίοδο, μελετά ένα πρόσθετο μέτρο στην πολιτική του λεγόμενου deoffshorization, δηλαδή του επαναπατρισμού επιχειρήσεων ρωσικών συμφερόντων. 

«Συζητείται ρωσικές εταιρείες που ανήκουν κατά τουλάχιστον 25% σε υπεράκτια οντότητα (και η Κύπρος θεωρείται, στο πλαίσιο αυτή της πολιτικής, υπεράκτιος προορισμός, όπως και η Μάλτα, η Ιρλανδία και η Ελβετία) να μην έχουν πρόσβαση σε κρατικά προγράμματα χρηματοδότησης. Μπαίνει μια πίεση, η αβεβαιότητα θα σπρώξει επιχειρήσεις εκτός Ρωσίας», εκτιμά ο κ. Ευγενίου.

Μέχρι σήμερα, πάντως, η ρωσική πολιτική του deoffshorization δεν είχε ιδιαίτερες επιπτώσεις στην Κύπρο. Αποχώρησαν εταιρείες που είχαν σχέση και συναλλαγές με το κράτος.

«Αντίθετα, έχουμε δει υφιστάμενες να δημιουργούν πραγματική παρουσία στην Κύπρο (και λόγω αλλαγών στην εποπτεία στην Κύπρο), να ανοίγουν γραφεία και να προσλαμβάνουν κόσμο. Έχουμε φύγει σε μεγάλο βαθμό από το μοντέλο της μη ουσιαστικής παρουσίας στην Κύπρο».