Έντονες κυπριακές ανησυχίες για το πλαφόν στο ρωσικό πετρέλαιο

Σε μια δύσκολη εξίσωση, με άγνωστη λύση και κατάληξη, εξελίσσεται ο τρόπος επιβολής από τις 5 Δεκεμβρίου -δηλαδή σε μια εβδομάδα- πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου το οποίο διακινείται διά θαλλάσης. Η λύση περνά και από την Κύπρο, η οποία μαζί με την Ελλάδα και Μάλτα συγκροτούν στην πράξη αυτό που ονομάζεται ευρωπαϊκή ναυτιλία. Οι τρεις χώρες θέτουν εύλογα ερωτηματικά για τον τρόπο εφαρμογής του πλαφόν και τον κίνδυνο τελικά το μέτρο να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα: την εκτόξευση των διεθνών τιμών του πετρελαίου λόγω μιας σοβαρής διαταραχής στη διακίνηση του προϊόντος, με τη Ρωσία να συνεχίζει να πουλά στον υπόλοιπο κόσμο πλην της Ευρώπης.

Σύμφωνα με τον εξειδικευμένο ναυτιλιακό τύπο, τα ναύλα για τα «βρόμικα» δεξαμενόπλοια αργού πετρελαίου, που μετριούνται από τον δείκτη της Βαλτικής, βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο 18 ετών, έως και 110.000 δολάρια την ημέρα για τα μεγαλύτερα πλοία μεταφοράς. Αναμένεται ότι οι υψηλές τιμές για τις παραδόσεις πετρελαίου θα διατηρηθούν για αρκετό καιρό ακόμη.

Παράλληλα, υπάρχει ο κίνδυνος μαζικής εξόδου πλοίων από τις ευρωπαϊκές σημαίες και καταστροφής ενός τομέα που συνεισφέρει στην ευρωπαϊκή οικονομία και για την Κύπρο να αποτελεί ένα δυνατό αναπτυξιακό εργαλείο. Ο κυπριακός στόλος αριθμεί ένα μικρό αριθμό δεξαμενοπλοιών, που επηρεάζονται από το πλαφόν, αλλά ήδη, πριν την εφαρμογή του πλαφόν, έχει αλλάξει σημαία το 25% των τάνκερ.

Οι διαβουλεύσεις

Οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των κρατών μελών δεν κατάφεραν ούτε την Παρασκευή να καταλήξουν σε συμφωνία και η προσπάθεια θα συνεχιστεί σήμερα. Η λύση της εξίσωσης περνά από δύο μεταβλητές.

1ον Το όριο του πλαφόν. Σύμφωνα με τον διεθνή Τύπο (Bloomberg), η συζήτηση περιστρέφεται περίξ ενός ποσού μεταξύ 65 και 70 δολάρια το βαρέλι, κοντά στην τιμή που ήδη πωλείται το ρωσικό πετρέλαιο. Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν έχει προτείνει πλαφόν στα 60 δολάρια ανά βαρέλι. Σημειώνεται ότι η Μόσχα πωλεί σε χώρες της Ασίας, όπως η Ινδία και η Κίνα, πετρέλαιο με έκπτωση συγκριτικά με την τιμή του Brent. Ωστόσο, από ορισμένα κράτη μέλη, η τιμή αυτή θεωρείται υψηλή, καθώς το κόστος παραγωγής του ρωσικού πετρελαίου εκτιμάται στα 20 δολάρια.

Οι περισσότερες χώρες αποδέχθηκαν ένα πλαφόν στο εύρος των 65-70 δολαρίων με εξαίρεση τις χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία, που ζητούν σε ένα πολύ χαμηλότερο ανώτατο όριο, στα 30 δολάρια ανά βαρέλι. Αντίθετη στην επιβολή είναι η Ουγγαρία, αν και σε προηγούμενο στάδιο πέτυχε το πλαφόν να μην αφορά τη διακίνηση ρωσικού πετρελαίου μέσω αγωγών.

Από την άλλη, σύμφωνα με το Reuters, Κύπρος, Ελλάδα και Μάλτα θεωρούν το ανώτατο όριο πολύ χαμηλό και ζητούν αντισταθμιστικά μέτρα ή μεγαλύτερη περίοδο προσαρμογής.

2ον Τον τρόπο εφαρμογής και εποπτείας. Η συζήτηση πέριξ της τιμής του πλαφόν συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις περισσότερες κυβερνήσεις («Η τιμή είναι το θέμα», δήλωσε στο Politico Ευρωπαίος διπλωμάτης), αλλά για τις ναυτιλιακές χώρες -και την Κύπρο- ο τρόπος εφαρμογής έχει μεγαλύτερη σημασία. Η βασική ιδέα για την εφαρμογή είναι ότι τα πλοία με ευρωπαϊκή σημαία δεν θα μπορούν να μεταφέρουν ρωσικό πετρελαίο που θα έχει τιμολογηθεί πάνω από την ανώτατη τιμή. Η παράβαση της κύρωσης θα οδηγεί σε παροπλισμό του πλοίου, το οποίο δεν θα μπορεί να ασφαλιστεί. Ωστόσο, η εφαρμογή δεν είναι μια απλή υπόθεση από τη στιγμή που οι πλοιοκτήτες δεν προχωρούν οι ίδιοι σε συναλλαγές στα φορτία, αλλά ναυλώνουν τα πλοία σε τρίτους. Τι θα γίνει αν ο ναυλωτής παραβιάσει το πλαφόν; Θα είναι υπόλογος και ο ιδιοκτήτης; Και πώς θα γίνεται η εποπτεία; Στα ερωτήματα αυτά, δεν υπάρχουν απαντήσεις και ζητείται σαφήνεια σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα αποφευχθεί ο κίνδυνος μη συμμόρφωσης.

Πηγές της ναυτιλιακής αγοράς εξηγούν στον «Π» ότι επιχειρείται η επίτευξη ενός πολιτικού στόχου με ένα εμπορικό εργαλείο, με κίνδυνο το εργαλείο να μην είναι τελικά ικανό να οδηγήσει στον πολιτικό στόχο.

Η προοπτική μαζικής εξόδου ναυτιλιακών εταιρειών είναι παρούσα, καθώς ήδη σήμερα η Ρωσία έχει βρει νέους πελάτες για το πετρέλαιό της και πλοία για να τα μεταφέρει. Η Τουρκία είναι σήμερα από τους μεγαλύτερους αγοραστές ρωσικού πετρελαίου.

Όλα τα παραπάνω έχουν καταστήσει ασαφές πότε θα κλείσει η διαπραγμάτευση για το όγδοο πακέτο κυρώσεων (στο οποίο περιλαμβάνεται η επιβολή του πλαφόν), την ώρα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει ένατο πακέτο κυρώσεων που θα πλήξει κυρίως Ρώσους ιδιώτες, αξιωματούχους και υποστηρικτές του καθεστώτος του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Οι ανησυχίες

Διπλωμάτες και ανώτεροι αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν στο Politico ότι Κύπρος, Μάλτα και Ελλάδα ανησυχούν ότι θα χάσουν μέρος του στόλου των δεξαμενόπλοιών τους, τα οποία φέρονται να έχουν ήδη εγκαταλείψει τις σημαίες της ΕΕ υπέρ των σημαιών της Κίνας, της Τουρκίας, της Ινδίας ή διαφόρων φορολογικών παραδείσων για να αποφύγουν το ανώτατο όριο τιμών που προωθούν ΕΕ και οι ΗΠΑ. Ωστόσο, αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η ΕΕ έχει ήδη κάνει παραχωρήσεις στις τρεις χώρες και έχει αποδυναμώσει τις κυρώσεις σε άλλα ρωσικά προϊόντα, όπως λιπάσματα, τσιμέντο και άλλα προϊόντα, για να αμβλύνει το πλήγμα για τις ναυτιλιακές τους βιομηχανίες. Επίσης, θα τεθεί σε ισχύ ένα σύστημα παρακολούθησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αξιολόγηση μεθόδων μέτρων παράκαμψης του πλαφόν, όπως η αλλαγή σημαίας των πλοίων.

Σφήνα η Τουρκία

Σύμφωνα με το Bloomberg, οι θαλάσσιες εξαγωγές αργού πετρελαίου της Ρωσίας προς τις ευρωπαϊκές χώρες μειώθηκαν στο χαμηλότερο επίπεδο για το έτος μέχρι στιγμής, με μέσο όρο 569.000 βαρέλια ημερησίως τις 28 ημέρες έως τις 18 Νοεμβρίου. Οι ροές μειώθηκαν κατά 131.000 βαρέλια ημερησίως, ή 19%, από την περίοδο έως τις 11 Νοεμβρίου. Τα στοιχεία αυτά δεν περιλαμβάνουν τις αποστολές προς την Τουρκία. Οι αποστολές προς την Τουρκία παρέμειναν πάνω από 300.000 βαρέλια ημερησίως για έκτη εβδομάδα. Αυτός είναι υπερτριπλάσιος από τον όγκο πριν από την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία και η χώρα αναμένεται να παραμείνει σημαντικός προορισμός για το ρωσικό αργό μετά την έναρξη ισχύος των κυρώσεων της ΕΕ στις 5 Δεκεμβρίου.