Τα αποτελέσματα μιας «χρυσής» εποχής

Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με πόνο. Αυτός ο στίχος από το λαϊκό τραγούδι εμπεριέχει όλη την πορεία που είχε το σχέδιο των πολιτογραφήσεων, γνωστό και ως «χρυσά» διαβατήρια. Η τραγική κατάληξη του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (ΚΕΠ), όπως γράψαμε και σε προηγούμενα ρεπορτάζ, αποτελεί ίσως την πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία της σύγχρονης Κύπρου σε ό,τι αφορά τη χρηστή διακυβέρνηση της χώρας. Ένα πρόγραμμα σαθρό, το οποίο με τα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας καμία ωφέλεια δεν είχε για τους πολίτες, αντιθέτως το όφελος προέκυψε για κάποιες επιχειρηματικές ομάδες.

Το πρόγραμμα πιθανόν να βοήθησε στο να μειωθούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια κάποιων υπερχρεωμένων developers (κάποιοι από τους οποίους φέρουν ευθύνες και για την κρίση του 2013) αλλά στο σύνολο της κοινωνίας δεν είχε κανέναν απολύτως αντίκτυπο. Αυτό άλλωστε καταδεικνύεται και από τα στοιχεία της μελέτης του Υπουργείου Οικονομικών του 2020 που αφορούσε την επίδραση του ΚΕΠ στη συνολική οικονομία. Ο ίδιος ο Χάρης Γεωργιάδης είχε δηλώσει τότε πως από το 2013 μέχρι και το 2019 η επίδραση του προγράμματος συνολικά ήταν της τάξεως του 1,3%. Φυσικά, κανένας δεν γνωρίζει τα ακριβή ποσά που έχουν εισέλθει στην κυπριακή οικονομία, ωστόσο για χάρη συζήτησης θα δεχτούμε τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης στην οποία φαίνεται πως το 70% ή 5,6 δισ. ευρώ (μέχρι το 2019) αφορούσαν επενδύσεις σε ακίνητα. Από αυτό και μόνο το γεγονός είναι ξεκάθαρο πως το πρόγραμμα από την αρχή ήταν στρεβλό και μεροληπτικό υπέρ του τομέα των ακινήτων.

Παράλληλα, υπάρχει το επιχείρημα πως το πρόγραμμα έδωσε δουλειά σε αρκετούς εργαζόμενους. Δυστυχώς, και πάλι αυτό το επιχείρημα καταρρίπτεται αφού με βάση την ίδια μελέτη ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων οι οποίοι απασχολήθηκαν στις κατασκευές κατά τη διάρκεια των ετών που διήρκεσε το πρόγραμμα ήταν περίπου 3.000. Επομένως, φαίνεται ξεκάθαρα ότι το ΚΕΠ λίγη επίδραση είχε στη συνολική οικονομία της χώρας, ωστόσο μεγάλη επίδραση είχε στο να συσσωρευτεί με αθέμιτα μέσα πλούτος στα χέρια κάποιων.

Όλες οι εκθέσεις, είτε ήταν της επιτροπής Καλογήρου είτε της επιτροπής Νικολάτου, αλλά και η τελευταία έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα των διαβατηρίων, παραπέμπουν στο γεγονός ότι υπήρξε μια απίστευτη καταστρατήγηση των κανονισμών του προγράμματος. Ουσιαστικά, όπως αποκάλυψε και η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη η οποία όριζε τους κανόνες του προγράμματος την ίδια στιγμή τους παρέκαμπτε.

Αποτελέσματα ΚΕΠ

Το κράτος απώλεσε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από ανείσπρακτους φόρους, πολιτογράφησε Κύπριους και επομένως Ευρωπαίους «επενδυτές» και εγκληματίες του κοινού ποινικού κώδικα και στιγμάτισε ανεπανόρθωτα τη φήμη της πατρίδας μας.

Παράλληλα, ένα στοιχείο το οποίο διαφάνηκε είναι και το γεγονός ότι το κράτος παρακολουθούσε ως απλός θεατής να χτίζεται μια βιομηχανία παροχής «χρυσών» διαβατηρίων με εμπλεκόμενους ανώτατους αξιωματούχους, δικηγόρους, λογιστές και developers χωρίς καμία αντίδραση ή ίχνος λογοδοσίας. Ο καθηγητής Στρατηγικής Διοίκησης του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων και Δημόσιας Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Χαρίδημος Τσούκας, μιλώντας την περασμένη Παρασκευή στην εκπομπή «Πρωινή Επιθεώρηση» στον Πολίτη 107.6 και 97.6, ανέφερε ότι «το πρόγραμμα βύθισε τη χώρα στη διαφθορά, οικονομικά βοήθησε επιμέρους συμφέροντα, δυσφήμισε τα μέγιστα την Κύπρο διεθνώς και απώθησε σοβαρούς επενδυτές από τη χώρα».

Ευκαιριακό πρόγραμμα

Παρά το ότι η κυβέρνηση επιμένει πως το πρόγραμμα βοήθησε στην ανόρθωση της οικονομίας μετά την τραπεζική κρίση του 2013, η πραγματικότητα είναι πως αποτέλεσε τροχοπέδη και σε μια σειρά ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων.

Αρκετοί μεγάλοι οικονομολόγοι αναφέρουν ότι οι κρίσεις μπορούν να λειτουργήσουν και ως ευκαιρίες για μια χώρα ώστε να προχωρήσει σε διαρθρωτικές αλλαγές. Δυστυχώς, στην περίπτωση της Κύπρου λειτούργησε ως ευκαιρία εύκολου πλουτισμού. Η ευκαιριακή ανάπτυξη που προέκυψε από το πρόγραμμα των πολιτογραφήσεων έφερε ένα κλίμα ευφορίας ανάμεσα στις πολιτικές ηγεσίες της χώρας και επομένως οι σημαντικές μεταρρυθμίσεις που θα αναβάθμιζαν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας πέρασαν στο περιθώριο. Όχι μόνο δεν αναβαθμίστηκε η κυπριακή οικονομία αλλά διολίσθησε, σύμφωνα με αξιόπιστες εκθέσεις διεθνών οργανισμών.