Μιχάλης Καμμάς στον «Π»: Υπό μελέτη μία κλαδική σύμβαση με την ΕΤΥΚ

O γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου μιλά στον «Π» για τις προκλήσεις στο τραπεζικό σύστημα, τα επιτόκια, το κόστος δανεισμού στην Κύπρο, τα μαθήματα της τραπεζικής κρίσης και την ανάγκη ενός σταθερού πλαισίου για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Στο μέτωπο του μισθολογικού κόστους αποκαλύπτει ότι οι τράπεζες που έχουν συνάψει συλλογική σύμβαση με την ΕΤΥΚ μελετούν το ενδεχόμενο προώθησης μιας κλαδικής σύμβασης.

«Το συγκεκριμένο ζήτημα βρίσκεται υπό μελέτη από τις τράπεζες που έχουν συλλογική σύμβαση με την ΕΤΥΚ και σύντομα πιθανώς να προκύψουν σχετικές αποφάσεις σε σχέση με τον τρόπο διαπραγμάτευσης των εν λόγω συμβάσεων», αναφέρει ο κ. Καμμάς.

Το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων έχει περιοριστεί στους ισολογισμούς των τραπεζών και το σύστημα έχει κεφάλαια και ρευστότητα. Ταυτόχρονα, βλέπουμε οι τράπεζες να εξαγγέλλουν σχέδια αλλαγών του επιχειρηματικού τους μοντέλου. Σε πέντε χρόνια από σήμερα πώς θα είναι το κυπριακό τραπεζικό σύστημα; Τι μας διδάσκει η ευρωπαϊκή και διεθνής εμπειρία;

Χωρίς δεύτερη σκέψη μπορούμε να πούμε ότι το μέλλον των τραπεζών, όπως και ευρύτερα της οικονομίας, είναι άμεσα συνυφασμένο με την τεχνολογία και τις ψηφιακές λύσεις.

Ταυτόχρονα, βλέπουμε να εντείνονται οι τάσεις προς μεγαλύτερα σχήματα, σε τοπικό και διακρατικό επίπεδο, την ώρα που εναλλακτικά κανάλια, πλατφόρμες και επιχειρήσεις συναλλαγών όπως οι παγκόσμιοι τεχνολογικοί παίκτες αλλάζουν, με τον δικό τους τρόπο, τα δεδομένα που μέχρι πρόσφατα γνωρίζαμε.

Ταυτόχρονα, φαίνεται η Ευρώπη να έχει επενδύσει στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα μέσω ενός ισχυρού εποπτικού και κανονιστικού πλαισίου, το οποίο κατά την περίοδο της πανδημίας διεφάνη ότι λειτούργησε προς την ορθή κατεύθυνση. Οι τράπεζες διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο στη διαχείριση της πανδημίας από οικονομικής άποψης.

Τα πιο πάνω δεδομένα, τάσεις και διαφαινόμενες εξελίξεις για το εγγύς μέλλον θα επηρεάσουν και τις τράπεζες στην Κύπρο, οι οποίες ήδη επενδύουν στην τεχνολογία, σχεδιάζουν την Πράσινη Μετάβαση και διαφοροποιούν το μέχρι πρότινος παραδοσιακό μοντέλο λειτουργίας τους με φυσική εξυπηρέτηση, μέσω πολλών καταστημάτων και μεγάλου αριθμού προσωπικού.

Το μισθολογικό κόστος

Σήμερα, ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» είναι το μισθολογικό κόστος και η ανάγκη μείωσης του προσωπικού. Και η συντεχνία, η ΕΤΥΚ, δεν διαφωνεί ότι πρέπει να αποχωρήσει προσωπικό. Σε αυτό το περιβάλλον θα ήταν χρήσιμη μία ολιστική προσέγγιση, με μία κλαδική σύμβαση εργασίας αντί των χωριστών επιχειρησιακών συμβάσεων;

Αποτελεί, όντως, ένα σημαντικό θέμα για τα τραπεζικά ιδρύματα το θέμα του κόστους το οποίο επηρεάζει την επικερδότητα των τραπεζών σε μία περίοδο με διαδοχικές κρίσεις, αστάθειες, αβεβαιότητα και περιορισμένων εσόδων όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και διεθνώς. Προφανώς, πρέπει να περιοριστούν τα έξοδα των τραπεζών και να αυξηθούν τα έσοδά τους, όπως κάθε υγιής επιχείρηση οφείλει να πράττει για να διαφυλάσσει τη βιωσιμότητά της σε βάθος χρόνου.

Την ίδια ώρα, οι προκλήσεις απαιτούν μεγάλες και όπου είναι δυνατόν και ολιστικές αποφάσεις. Διαχρονικά, ως σύνδεσμος, πιστεύουμε ότι η συλλογικότητα βοηθά στην αντιμετώπιση προβλημάτων, προκλήσεων και κρίσεων.

Σήμερα οι τράπεζες αντιμετωπίζουν ξεχωριστά το θέμα της διαχείρισης του προσωπικού τους σε αντίθεση με το παρελθόν, κατά το οποίο είχαν συλλογική στάση μέσω του Κυπριακού Εργοδοτικού Συνδέσμου Τραπεζών. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι η συλλογικότητα είχε διαφορετικά αποτελέσματα και θετική κατάληξη για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Επισημαίνεται ότι το συγκεκριμένο ζήτημα βρίσκεται υπό μελέτη από τις τράπεζες που έχουν συλλογική σύμβαση με την ΕΤΥΚ και σύντομα πιθανώς να προκύψουν σχετικές αποφάσεις σε σχέση με τον τρόπο διαπραγμάτευσης των εν λόγω συμβάσεων.

Κλιματική αλλαγή

Η κλιματική αλλαγή και το θεματολόγιο ESG (περιβαλλοντική, κοινωνική και εταιρική διακυβέρνηση) για τη βιώσιμη ανάπτυξη βρίσκονται ψηλά στις προτεραιότητες και του τραπεζικού τομέα. Νέοι κίνδυνοι αναδύονται, αλλά και ευκαιρίες χρηματοδότησης, ειδικά για την πράσινη ανάπτυξη. Τι να περιμένουμε από τον κυπριακό τραπεζικό τομέα;

Αφενός ο τραπεζικός τομέας στη χώρα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις τόσο στο επίπεδο της κλιματικής αλλαγής, όσο και στο επίπεδο επιμέρους θεμάτων που καθορίζονται από το εν λόγω δεδομένο, όπως η εφαρμογή των παραμέτρων του ESG. Αφετέρου, σχεδιάζουν, προετοιμάζονται και ήδη υλοποιούν βήματα προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Αυτό που ως οικονομία θα πρέπει να περιμένουμε τα επόμενα χρόνια είναι σημαντικές αλλαγές, επενδύσεις και προσαρμογή στη νέα αυτή πραγματικότητα, η οποία θέτει ένα πλαίσιο μιας μεγάλης, πράσινης μετάβασης. Πρόκειται για ένα τεράστιο έργο, πολυδιάστατο και βεβαίως με κόστος. Παρ' όλα αυτά, θα πρέπει να προχωρήσουμε στο ουσιαστικό στάδιο της υλοποίησής του χωρίς καμία διάθεση μετάθεσης αποφασιστικών κινήσεων σε μεταγενέστερο στάδιο.

Είναι η ώρα των αποφάσεων για τις αναγκαίες αλλαγές που θα αποτελέσουν, ίσως, τη μεγαλύτερη παρακαταθήκη αυτής της γενιάς στις επόμενες.

Τα επιτόκια

Τα επιτόκια στην Κύπρο αναμένεται να αυξηθούν λόγω της ανόδου των επιτοκίων της ΕΚΤ. Ταυτόχρονα, η Κύπρος έχει από τα υψηλότερα επιτόκια στην ευρωζώνη.

Το πώς, πότε και πόσο θα αυξηθούν τα επιτόκια, αντιλαμβάνεστε αφορά την κάθε τράπεζα ξεχωριστά, τα δεδομένα που αντιμετωπίζει βάσει της στρατηγικής και της πολιτικής που τελικά αποφασίζει να εφαρμόσει. Θα πρέπει, όμως, να σημειώσουμε ότι τα επιτόκια είναι άμεσα συνδεδεμένα με τα εν γένει χαρακτηριστικά, τα ισχύοντα δεδομένα, προσδοκίες, κινδύνους και προκλήσεις που υπάρχουν σε μία οικονομία. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, η γερμανική αγορά να συγκριθεί με την κυπριακή ή ευρύτερα με οικονομίες από χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.

Με την ίδια λογική διαμορφώνονται οι αποδόσεις των ομολόγων, κρατικών ή και επιχειρήσεων, οι τιμές των μετοχών ή οι αξιολογήσεις από τους διεθνείς οίκους.

Η μείωση των ΜΕΔ, η μείωση του κόστους λειτουργίας και η βελτίωση της πιστοληπτικής αξιολόγησης του κράτους δεν θα έπρεπε να οδηγεί και σε χαμηλότερο κόστος δανεισμού της οικονομίας;

Όπως αναφέρεται πιο πάνω είναι πολύ πιο σύνθετες οι πράξεις και οι παράμετροι που οδηγούν στη διαμόρφωση των επιτοκίων σε μία τράπεζα, ένα σύστημα και ευρύτερα σε μία οικονομία σε σχέση με την προσέγγιση του ερωτήματος. Επιπρόσθετα, οι διάφοροι κίνδυνοι που επηρεάζουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και το νομικό, και κανονιστικό πλαίσιο διαδραματίζουν, επίσης, τον δικό τους σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των επιτοκίων.

Παράλληλα, καθοριστικοί εξωγενείς παράγοντες αποτελούν άλλον έναν σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει τα τραπεζικά επιτόκια. Οι αποφάσεις των εποπτικών αρχών, όπως η πρόσφατη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για αύξηση του βασικού επιτοκίου κατά 50 μονάδες βάσης, έχει άμεση -επίσης- σχέση με το συγκεκριμένο πεδίο.

Αυτό το οποίο θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας -ως οικονομία- είναι η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τα δημοσιονομικά δεδομένα (χρέος, έλλειμμα), η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και η ενίσχυση της παραγωγικότητας μέσα σε συνθήκες διαφάνειας και γρήγορης απονομής της δικαιοσύνης. Οι συγκεκριμένες παράμετροι συμβάλλουν θετικά στην οικονομική δραστηριότητα.

Τα πιο πάνω στοιχεία, το κάθε ένα ξεχωριστά και όλα ως σύνολο, θα δημιουργήσουν συνθήκες ουσιαστικής αποκλιμάκωσης των κινδύνων, θα ενισχύσουν τις αξιολογήσεις της χώρας και των τραπεζών και θα οδηγήσουν σε φθηνότερο δανεισμό με αντίστοιχο, θετικό αντίκτυπο και για την αγορά.

Υπεύθυνος δανεισμός

Από την εμπειρία σας, έχει αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο το μέσο νοικοκυριό και επιχείρηση διαχειρίζεται τη σχέση με το τραπεζικό σύστημα; Είναι πιο υπεύθυνος ο δανεισμός σήμερα;

Αναμφίβολα, η κρίση του 2013, αλλά και οι δυσκολίες που πέρασε η χώρα πριν και μετά τη συγκεκριμένη χρονιά, και συνολικά για μία περίοδο πέντε-έξι ετών (κυρίως κατά τα έτη 2011 με 2016) αποτέλεσαν μεγάλα μαθήματα για όλους μας. Επιχειρήσεις, νοικοκυριά, οι ίδιες οι τράπεζες, η πολιτεία και οι αρμόδιοι φορείς είμαι βέβαιος -πλέον- ότι είμαστε σοφότεροι και έστω λίγο πιο συνετοί σε σύγκριση με το παρελθόν.

Ταυτόχρονα, τόσο οι τράπεζες με τις πολιτικές που εφαρμόζουν σε σχέση με τη χορήγηση δανείων, όσο και οι ίδιοι οι πολίτες ή οι επιχειρηματίες έχουν μεγαλύτερη γνώση και εμπειρία σε σχέση με την οικονομική διαχείριση. Σταδιακά βλέπουμε πρωτοβουλίες για κάλυψη του κενού που υπάρχει σε επίπεδο χρηματοοικονομικής αντίληψης, ενώ εξόχως σημαντικός για υπεύθυνο δανεισμό είναι και ο ρόλος της Artemis Credit Bureau, ενός θεσμού που αναπτύχθηκε περίπου την τελευταία δεκαετία στη χώρα μας.

Η συζήτηση για τις εκποιήσεις και τον τρόπο προστασίας δανειοληπτών και εγγυητών δεν έχει κλείσει. Η σύσταση ειδικών δικαστηρίων για τραπεζικές διαφορές θα μπορούσε να αποτελέσει την απάντηση στις ανησυχίες των δανειοληπτών;

Σίγουρα, η γρήγορη και αποτελεσματική απονομή δικαιοσύνης, ιδίως για διαφωνίες μεταξύ τραπεζών και δανειοληπτών θα εξοικονομήσει χρόνο, χρήμα και θα περιορίσει συχνές συζητήσεις στα ΜΜΕ ή πολύ περισσότερο σε κοινοβουλευτικές συνεδριάσεις.

Επισημαίνεται ότι ένα σταθερό νομικό και κανονιστικό πλαίσιο με γρήγορες αποφάσεις, όχι μόνο για τα συγκεκριμένα θέματα, αποτελεί βασική προϋπόθεση για προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Οι συχνές δε παρεμβάσεις στη νομοθεσία που διέπει τις διαδικασίες εκποίησης επηρεάζουν αρνητικά τις αξιολογήσεις ξένων οργανισμών και ρυθμιστικών αρχών για την οικονομία μας, με αρνητικά συνεπακόλουθα για την προοπτική της χώρας και την οικονομική δραστηριότητα.