Έρευνα του «Π» για τις τιμές των καυσίμων - Γύρω γύρω όλοι και στη μέση οι εταιρείες

kateliadi@politis-news.com

Ο τρόπος παρακολούθησης της τιμής των καυσίμων στην Κύπρο είναι μια πονεμένη ιστορία κι ένας άλυτος γρίφος - άραγε, γιατί είναι δυσεπίλυτος ή γιατί κάποιοι δεν θέλουν να επιλυθεί; Γνώστες του θέματος υποστηρίζουν ότι όλες οι απαντήσεις είναι μέσα στα όσα έχουν λεχθεί τα τελευταία 20 χρόνια από την Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού (ΕΠΑ), Ελεγκτική Υπηρεσία, συζητήσεις σε αρμόδιες Επιτροπές της Βουλής, Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. Πάντως, συμπληρώνοντας το παζλ που αφορά τη διαδρομή των καυσίμων και τις συζητήσεις/έρευνες/εκθέσεις που έγιναν κατά καιρούς για το θέμα της χονδρικής και λιανικής τιμής τους, μπορεί κανείς να δει στη μεγάλη εικόνα τι ακριβώς επηρεάζει τις τιμές των καυσίμων και πώς (δεν) ασκείται ο έλεγχος στον τόπο μας.

Επ. Ελεγχου, 2001

Στις 26 Ιανουαρίου του 2001, έκθεση της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου με θέμα «Οι ενδεχόμενες ζημιές που υφίσταται το Δημόσιο από τον τρόπο που χειρίζεται η κυβέρνηση τα στοιχεία των εταιρειών πετρελαιοειδών για το βαρετό μαζούτ», επικεντρώνεται μεταξύ άλλων στα εξής (το Κυπριακό Διυλιστήριο έκλεισε το 2004): «Οι τιμές των πετρελαιοειδών στην Κύπρο καθορίζονται στη βάση του κόστους του αργού πετρελαίου, του κόστους διύλισης που χρεώνει το Κυπριακό Διυλιστήριο Πετρελαίου, των εξόδων εμπορίας (όπως οι μισθοί, τα ενοίκια και η συντήρηση κτηρίων, τα μεταφορικά, οι φόροι, οι ασφάλειες, οι χρεώσεις των τραπεζών, η απόσβεση των κεφαλαίων κ.ά.), της αποδοτικότητας του κεφαλαίου -που ανέρχεται στο 12%- και των τόκων για δάνεια που πληρώνουν οι εταιρείες πετρελαιοειδών [..] Τα πιο πάνω στοιχεία, που υποβάλλονται από τις εταιρείες πετρελαιοειδών στα πλαίσια καθορισμού του κέρδους του 12%, δεν υπόκεινται στην ουσία σε κανέναν έλεγχο από τις αρμόδιες κρατικές αρχές, με αποτέλεσμα οι εταιρείες πετρελαιοειδών να δηλώνουν πολλές φορές υπέρογκα έξοδα, όπως π.χ. πολύ υψηλά έξοδα για μισθούς, που πολλές φορές είναι τριπλάσιοι από τους μισθούς των υπουργών, καθώς και για το κόστος μεταφοράς των προϊόντων αυτών, με επακόλουθο ο γενικός λογιστής της Δημοκρατίας, όταν ερευνά, να διαφωνεί με τους υπολογισμούς των εταιρειών πετρελαιοειδών και οι τελευταίες να πραγματοποιούν ανεξέλεγκτα κέρδη από την εμπορία των πετρελαιοειδών. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα περίπτωση μισθοδοσίας εργάτη σε εταιρεία πετρελαιοειδών με δηλωμένο ετήσιο μισθό ύψους 100.000 λίρες (στο ευρώ μπήκαμε 1/1/2008)». Σε εκείνη τη συνεδρία, αναφέρθηκε ακόμα ότι «εκπρόσωπος του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού δήλωσε ενώπιον της Επιτροπής ότι μέχρι το 1996, όταν έγινε η έκθεση του γενικού λογιστή της Δημοκρατίας, δεν ασκείτο ουσιαστικός έλεγχος στα στοιχεία και στους λογαριασμούς που υπέβαλλαν οι εταιρείες πετρελαιοειδών, αφού τα στοιχεία αυτά γίνονταν αποδεκτά χωρίς κανένα έλεγχο. Σημειώνεται δε ότι ο έλεγχος που ασκείται σήμερα γίνεται από έναν υπάλληλο του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, ο οποίος ασκεί και άλλα καθήκοντα». [Αναλυτικά εδώ: http://www2.parliament.cy/parliamentgr/008_05/008_05_102.htm ]

ΕΠΑ/2009

42,7 εκατ. πρόστιμο

Τον Σεπτέμβριο του 2009, η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού επέβαλε πρόστιμο 42,7 εκατομμύρια ευρώ στις εταιρείες πετρελαιοειδών Exxon Mobil, EKO, Lukoil και Petrolina, για νόθευση των τιμών και του ανταγωνισμού. Οι εταιρείες αρνήθηκαν να πληρώσουν το πρόστιμο. Τον Μάιο του 2011, οι εταιρείες κατάφεραν να ανατρέψουν την σε βάρος τους απόφαση για τα 42,7 εκατομμύρια. Με ομόφωνη απόφαση τής ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου ακυρώθηκε ο διορισμός του Κωστάκη Χριστοφόρου στη θέση του προέδρου, γιατί δεν είχε τα απαραίτητα προσόντα για να βρίσκεται στη θέση αυτή. Και σύμφωνα με την απόφαση του Ανωτάτου, όλες οι συνεδρίες της ΕΠΑ που έγιναν υπό την προεδρία του κ. Χριστοφόρου ήταν άκυρες – ακυρώθηκε ταυτόχρονα και η απόφαση της 24ης Σεπτεμβρίου 2009 την οποία έλαβε η ΕΠΑ κατά των τεσσάρων εταιρειών. Το δικαστήριο αποδέχτηκε την εισήγηση των δικηγόρων των τεσσάρων εταιρειών πετρελαιοειδών οι οποίες προσέφυγαν στο Ανώτατο, ότι το Υπουργικό Συμβούλιο δεν προέβη στην κατάλληλη έρευνα για το κατά πόσον ο πρόεδρος της Επιτροπής είχε τα απαιτούμενα νόμιμα προσόντα για διορισμό στη θέση του προέδρου. [Διαβάστε εδώ γιατί δεν στεριώνει πρόεδρος στην ΕΠΑ: https://www.kathimerini.com.cy/gr/kypros/46825/?ctype=ar]

ΕΥ, 2013

Στην Ετήσια Έκθεση του 2013, για το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, της Ελεγκτικής Υπηρεσίας (ΕΥ), σημειώνονται τα εξής ενδιαφέροντα για τις τιμές των πετρελαιοειδών (σελ. 70): «Η ΥΑΠΚ (Υπηρεσία Ανταγωνισμού και Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού), για να καταλήξει στην αναμενόμενη χονδρική τιμή, χρησιμοποιεί [..] και τα έξοδα και το καθαρό αποδεκτό κέρδος των εταιρειών πετρελαιοειδών». Στο κεφάλαιο «Ευρήματα ελέγχου από την Υπηρεσία μας - Έξοδα και αποδεκτό κέρδος εταιρειών ανά λίτρο», σημειώνεται ότι «[..] και, όπως διαπιστώθηκε και πάλι, δεν υιοθετήθηκε η εισήγησή μας για να ζητηθούν επιπρόσθετα στοιχεία από τις εταιρείες και δεν έχει γίνει ανάλυση των διαφόρων λειτουργικών εξόδων, την οποία η Υπηρεσία μας θεωρεί απαραίτητη, έτσι ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσο δικαιολογείται η συμπερίληψή τους στον υπολογισμό του ύψους των εξόδων των εταιρειών. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις των εταιρειών, ενώ υπάρχουν εισοδήματα από άλλες υπηρεσίες, ωστόσο δεν έχει εξεταστεί κατά πόσον υπάρχουν και σχετικά έξοδα τα οποία θα πρέπει να εξαιρεθούν [..] Σύμφωνα με στοιχεία που απέστειλαν οι εταιρείες πετρελαιοειδών στο υπουργείο, αναφορικά με το ύψος των εξόδων, που οι ίδιες περιλαμβάνουν στους υπολογισμούς τους κατά την κοστολόγηση των καυσίμων, διαπιστώθηκε ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, το ύψος των εξόδων που χρησιμοποιείται ως παράμετρος στο κοστολόγιο, όπως αυτό υπολογίστηκε από την ΥΑΠΚ, είναι πιο υψηλό από αυτό που χρησιμοποιούν οι εταιρείες στους δικούς τους υπολογισμούς». Για τον έλεγχο τής λιανικής τιμής επισημαίνεται ότι «το κοστολόγιο που ετοιμάζει η ΥΑΠΚ οδηγεί σε αναμενόμενη (χονδρική) τιμή η οποία συγκρίνεται με τη χονδρική τιμή των εταιρειών, χωρίς ωστόσο να ετοιμάζεται το σκέλος του κοστολογίου το οποίο θα καταλήγει σε μια αποδεκτή λιανική τιμή, έτσι ώστε να γίνεται σύγκριση με την πραγματική λιανική τιμή πώλησης των πετρελαιοειδών». Στην εν λόγω έκθεση του 2013, σημειώνεται ότι «για κάθε 1 σεντ ανά λίτρο αύξηση στην τιμή πώλησης για ένα έτος, τα έσοδα και κατ' επέκταση τα κέρδη των εταιρειών/πρατηρίων αυξάνονται κατά περίπου €8,5 εκατ. (2012: €11 εκατ.) ετησίως».

Αποσύνδεση πρατηρίων - εταιρειών

Στα Συμπεράσματα της Έκθεσης του 2013 επισημαίνεται ότι, «όπως διαπιστώνεται, παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή προχώρησε στην αλλαγή της διαδικασίας παρακολούθησης των τιμών, οι αδυναμίες και τα κενά που συνεχίζουν να παρατηρούνται είναι τέτοια, που εξακολουθούν να μην επιτρέπουν την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων κατά πόσον, όπως αναφέρεται στον νόμο, το ύψος των τιμών στις οποίες διατίθενται τα προϊόντα αυτά στην αγορά είναι ή όχι σε υπερβολικά πιο υψηλό επίπεδο από ό,τι δικαιολογείται από τις διεθνείς και εγχώριες συνθήκες. Η Υπηρεσία μας παρατηρεί ότι, δέκα χρόνια μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου, και ενώ ενδεχομένως να υπάρχει η εντύπωση στους καταναλωτές ότι διεξάγεται ικανοποιητικός έλεγχος των τιμών, αυτός ουσιαστικά δεν διεξάγεται». Και μία από τις συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ήταν ότι «θα πρέπει να διορθωθεί ο τρόπος υπολογισμού του ύψους των εξόδων και του αποδεκτού κέρδους των εταιρειών. Προς τούτο: Η Επιτροπή θα πρέπει να προβεί σε μια εις βάθος ανάλυση των εξόδων των εταιρειών [..] Τονίζεται ότι θα πρέπει παράλληλα, και αυτό είναι μείζον, να ληφθούν μέτρα για ενίσχυση του ανταγωνισμού σε χονδρικό και λιανικό επίπεδο, όπως είναι η εξεύρεση πρόσθετων αποθηκευτικών χώρων, η ενθάρρυνση της αποσύνδεσης των πρατηρίων από τις εταιρείες χονδρικής πώλησης, η δημιουργία πρατηρίων χαμηλού κόστους κ.λπ».

[Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεση εδώ: http://www.audit.gov.cy/audit/audit.nsf/annualsa_gr/annualsa_gr?OpenForm]

Η σιλουέτα μιας γεώτρησης πετρελαίου το ηλιοβασίλεμα.

ΕΠΑ/2017:

Πρόστιμο 20,8 εκατ.

Τον Νοέμβριο του 2017, η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού επέβαλε στις εταιρείες καυσίμων ExxonMobil Cyprus Ltd, Ελληνικά Πετρέλαια, Petrolina και Lukoil Cyprus Ltd, πρόστιμο συνολικού ύψους 20,8 εκατομμυρίων ευρώ, διαπιστώνοντας εκ πρώτης όψεως παραβάσεις της νομοθεσίας όσον αφορά τον ομοιόμορφο καθορισμό λιανικών τιμών τής κάθε μίας ξεχωριστά με τους πρατηριούχους της. Σε ανακοίνωσή της η ΕΠΑ, κάνει λόγο για περιορισμό και νόθευση του ανταγωνισμού ως αποτέλεσμα των ενεργειών των εταιρειών. Η απόφαση της ΕΠΑ δεν ήταν ομόφωνη, καθώς η πρόεδρός της (Λουκία Χριστοδούλου) και ένα μέλος της (Ελένη Καραολή) επιζητούσαν μεγαλύτερο πρόστιμο. Η επιβολή του προστίμου αφορούσε παράβαση του άρθρου 3(1)(α) του νόμου, ως αποτέλεσμα των συμφωνιών μεταξύ της κάθε μιας εταιρείας πετρελαιοειδών, ξεχωριστά, με τους πρατηριούχους της, για ομοιόμορφο καθορισμό λιανικών τιμών στην αγορά λιανικής εμπορίας πετρελαιοειδών στα προϊόντα της Αμόλυβδης Βενζίνης 95 οκτανίων, της Αμόλυβδης Βενζίνης 98 οκτανίων και του Πετρελαίου με χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο LS, παρακωλύοντας, νοθεύοντας και περιορίζοντας τον ανταγωνισμό [..] Η ΕΠΑ ομόφωνα υποχρεώνει τις εταιρείες να παύσουν αμέσως τη διαπιστωθείσα παράβαση και να αποφύγουν στο μέλλον την επανάληψη τέτοιων πρακτικών ή και ενεργειών που πλήττουν τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού». [Περισσότερα εδώ: https://www.stockwatch.com.cy/el/article/epitropi-kefalaiagoras/prostimo-eu21-ek-stis-etaireies-kaysimon]

Ακύρωση απόφασης

Το Διοικητικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση της ΕΠΑ [Συνεκδικαζόμενες Προσφυγές 1646/2017, 1650/2017, 53/2018, 125/2018 (ExxonMobil Cyprus Ltd, Hellenic Petroleum Cyprus Ltd, Petrolina (Holdings) Public Ltd και Coral Energy Products Cyprus Ltd v. ΕΠΑ), καθώς έκρινε ότι, μεταξύ άλλων, η διενέργεια της αιφνίδιας επιτόπιας έρευνας στα γραφεία/εγκαταστάσεις των εταιρειών πετρελαιοειδών ήταν παράνομη. [Λεπτομέρειες εδώ: https://trojaneconomics.com/2022/03/17/competition-cases-court-decisions-statistics-2021/ και εδώ: http://cylaw.org/cgi-bin/open.pl?file=/administrative/2021/202104-1646-17etcApof.html]

Επ. Εμπορίου, 2022

Η συζήτηση για τον ανταγωνισμό στις τιμές των καυσίμων μεταφέρθηκε πριν από έναν περίπου μήνα (7/6/2022) στην Επιτροπή Εμπορίου της Βουλής, λόγω και της συνεχούς αύξησης των τιμών των πετρελαιοειδών, που λειτουργεί ντόμινο και για άλλες αυξήσεις αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να έχουν γονατίσει τα νοικοκυριά. «Οι εταιρείες πετρελαιοειδών απέρριψαν την Τρίτη τις κατηγορίες ότι αισχροκερδούν σε ό,τι αφορά τον καθορισμό των τιμών των καυσίμων, με μερικές από αυτές να υποστηρίζουν πως λόγω του ανταγωνισμού τους τελευταίους μήνες καταγράφουν ζημιές, διότι δεν μπορούν να μεταφέρουν άμεσα τις αυξημένες τιμές των φορτίων καυσίμων που παραλαμβάνουν». Εκπρόσωπος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας επανέλαβε την ανάγκη για αποσύνδεση των πρατηρίων από τις εταιρείες χονδρικής πώλησης. «Εκ μέρους της Shell, ο Κώστας Τσιγάρας ανέφερε ότι στην Κύπρο λειτουργούν 315 πρατήρια, εκ των οποίων το 28,5% ή τα 90 είναι εταιρικά [..] Εκπρόσωπος των πρατηριούχων αμφισβήτησε ότι μόνο το ένα τέταρτο των πρατηρίων ελέγχονται από εταιρείες, λέγοντας πως πολλοί πρατηριούχοι λειτουργούν πρατήρια τα οποία ανήκουν σε εταιρείες πετρελαιοειδών. Σημείωσε ότι το περιθώριο κέρδους τους στη χονδρική τιμή είναι 5 σεντ. [ΚΥΠΕ: https://cna.org.cy/subscriber/article/3400830?srv_id=104&list_id=8205620000658809852]

Φτερό - Ρουκέτα

Σε ανακοίνωση Τύπου που εξέδωσε -αμέσως μετά τη συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εμπορίου της 7^ης Ιουνίου 2022, ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Κώστας Κώστα, εξηγεί ακριβώς τι είναι αυτό που προκαλεί προβληματισμό αναφορικά με «τις πολύ υψηλές τιμές των καυσίμων». Συγκεκριμένα, σημειώνει: «Μέχρι τις 9/3/22, η διεθνής τιμή του πετρελαίου ανέβαινε συνεχώς, φτάνοντας εκείνη την ημέρα στα 138 δολάρια το βαρέλι. Στις πρώτες μέρες του Μάρτη και μέσα σε 5 μέρες, οι τιμές λιανικής πώλησης των καυσίμων στην Κύπρο, ανέβηκαν 2 φορές. Μάλιστα, η τιμή του πετρελαίου κίνησης είχε ανέβει κατά 27 σεντ. Υπενθυμίζουμε ότι σε συνεδρία της Επιτροπής Ενέργειας το 2019, ο βοηθός γενικός ελεγκτής είχε αναφέρει ότι, ένα σεντ αύξηση στις τιμές ετησίως, επιφέρει επιπρόσθετα κέρδη περίπου 8 εκατομμύια ευρώ στις εταιρείες. Τότε φωνάζαμε, 'πώς είναι δυνατον μέσα σε 5 μέρες οι εταιρείες να είχαν παραγγείλει 2 φορές φορτία από το εξωτερικό και να ήρθαν στην Κύπρο;' Από τις 10/3/22, η τιμή του πετρελαίου διεθνώς μειώθηκε κατακόρυφα και έκτοτε κυμαίνεται γύρω στα 108 δολάρια το βαρέλι. Και ενώ αναμενόταν μείωση των τιμών, όπως έγινε σε όλη την Ευρώπη, στην Κύπρο οι τιμές συνεχώς αυξάνονται (όπως φαίνεται σε πίνακα που επισυνάπτει στην ανακοίνωσή του ο βουλευτής). «Ζητήσαμε με πολύ έντονο τρόπο σήμερα από το αρμόδιο Υπουργείο Ενέργειας και την Υπηρεσία Προστασίας Ανταγωνισμού, αλλά και τις εταιρείες πετρελαιοειδών, να μας εξηγήσουν αυτό που συμβαίνει. Μέσα σε 3 μήνες, οι εταιρείες δεν έφεραν κανένα φορτίο με τις νέες τιμές αγοράς; [..] Πολλοί πρατηριούχοι έχουν επικοινωνήσει μαζί μας και μας έχουν ενημερώσει ότι μόλις φτάσει φορτίο που αγοράσθηκε με πιο υψηλές τιμές, οι εταιρείες τους ενημερώνουν ότι από το ίδιο βράδυ πρέπει να αυξήσουν τις λιανικές τιμές πώλησης, ανεξάρτητα από το απόθεμα που έχουν στις δεξαμενές των πρατηρίων τους, το οποίο θα πωλούν πλέον με τις νέες τιμές. Να υπενθυμίσω ότι η κυβέρνηση μέχρι σήμερα επιμένει ότι αυτό που φωνάζουμε εδώ και χρόνια, δηλαδή το φαινόμενο τού φτερού και της ρουκέτας, δεν ισχύει στην Κύπρο [..] Υπενθυμίζουμε ότι το 85% των πρατηρίων, ελέγχεται από τις εταιρείες [..] Σύμφωνα με την έρευνά μας με τις τιμές διυλιστηρίου, τις τιμές χονδρικής και τη διαφορά της τιμής για την περίοδο 26/2-28/5/22, υπολογίζοντας τη μείωση του φόρου κατανάλωσης, είναι φανερό ότι, για παράδειγμα, ολόκληρο τον Απρίλη 2022, οι τιμές διυλισμένου πετρελαίου κίνησης έμειναν σταθερά χαμηλές και κατά έναν παράξενο τρόπο, εταιρείες έχουν αυξήσει σημαντικά το περιθώριο κέρδους τους. Η ΕΠΑ, την οποία η κυβέρνηση πρέπει να στελεχώσει και να εξοπλίσει σωστά με επαρκή εργαλεία τεχνολογίας πληροφοριών, πρέπει άμεσα να παρέμβει». [ΚΥΠΕ, εδώ: https://cna.org.cy/subscriber/article/3401076?srv_id=104&list_id=8205620000658809852]

Ενώπιον της ΕΠΑ εκκρεμούν έρευνες...

Ο «Π» ζήτησε από την Επιτροπή Προστασίας Καταναλωτή (ΕΠΑ) απαντήσεις/διευκρινίσεις πάνω σε ζητήματα που αφορούν στον έλεγχο των τιμών των καυσίμων. Απάντησε -βασικά διατύπωσε γενικές θέσεις αρχής- η αναπληρώτρια διευθύντρια της ΕΠΑ, Όλγα Δρουσιώτη.

Close up shot of an opened electric car charging socket cap and charger plugged into, at a public electric charging station near the highway at sunset

Ερώτηση: Εταιρεία στην Κύπρο:

i. Ελέγχει το 30%-40% της κυπριακής αγοράς

ii. Προμηθεύεται καύσιμα από το διυλιστήριο τής μητρικής εταιρείας

iii. Το διανέμει σε πρατήρια που φέρουν τη δική της επωνυμία, εκ των οποίων το 1/3 σε αριθμό ελέγχεται από αδελφή της εταιρεία

iv. Πωλεί καύσιμα και σε τρίτες εταιρείες

v. Ενδεχομένως να μπορεί να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή την ποσότητα καυσίμου που έχουν όλα τα πρατήριά (CODO-COCO*). Και ενδεχομένως να μπορεί να γνωρίζει πότε θα ακριβύνουν τα καύσιμα μέρες πριν. Κατά συνέπεια, μπορεί να υπάρχει η δυνατότητα να γεμίζει ή να αδειάζει τις δεξαμενές των εταιρικών της πρατηρίων (COCO) ανάλογα με την αύξηση ή μείωση τ;hς τιμής, αποκτώντας έτσι πλεονέκτημα απέναντι στα CODO πρατήρια

vi. Ενδεχομένως να μπορεί να έχει πρόσβαση στο πελατολόγιο των πρατηρίων CODO μέσω ηλεκτρονικών συστημάτων

vii. Πρόσφερε υποστηρικτικές εκπτώσεις σε πρατήρια για να ανταγωνιστούν πρατήρια άλλων εταιρειών

viii. Οι πρατηριούχοι CODO εξαρτώνται από την εταιρεία πετρελαιοειδών εάν θα κάνει ανακαινίσεις στα πρατήριά τους

ix. Είναι αποκλειστικός προμηθευτής και ανταγωνιστής των πρατηρίων CODO με τα πρατήρια COCO που διαχειρίζεται η αδελφή της εταιρεία. Για κάθε πρατηριούχο σε ακτίνα 3 χιλιομέτρων υπάρχουν συνήθως 1-2 εταιρικά πρατήρια. Σε ακτίνα 5 χιλιομέτρων από το πρατήριο CODO, μπορεί να υπάρχουν 3-5 εταιρικά πρατήρια που να το ανταγωνίζονται ή πιθανώς να του ελέγχουν τις τιμές

x. Με τον πιο πάνω τρόπο μπορεί να κλειδώνονται καινούριες περιοχές, εμποδίζοντας τρίτες εταιρείες να εισέλθουν στον ανταγωνισμό

xi. Υπάρχει ακόμα μια εταιρεία πετρελαιοειδών που ελέγχει το 30-40% της αγοράς καυσίμων.

* CODO (Company Owned, Dealer operated) - το πρατήριο ανήκει στην εταιρεία εμπορίας πετρελαιοειδών, η ευθύνη λειτουργίας ανατίθεται σε ξεχωριστή επιχείρηση, COCO (Company Owned, Company Operated) - το πρατήριο ανήκει στην εταιρεία και οι διαχειριστές/υπάλληλοι του πρατηρίου έχουν μισθωτή σχέση με την εταιρεία εμπορίας (εταιρικά πρατήρια), DODO (Dealer Owned, Dealer Operated) - το πρατήριο ανήκει σε επιχειρηματία, ο οποίος το διαχειρίζεται όπως αυτός κρίνει (ανεξάρτητα πρατήρια).

α) Οι πιο πάνω μηχανισμοί δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εάν η εταιρεία το επιθυμεί, για έλεγχο των τιμών των καυσίμων, ώστε να διασφαλίσει το μερίδιο αγοράς και ταυτόχρονα να μεγιστοποιήσει το κέρδος της;

(β) Οι πρακτικές που προαναφέρονται, μόνες ή και σε συνδυασμό, μπορεί να είναι παράνομες;

(γ) Δεν έπρεπε η ΕΠΑ να λάβει μέτρα για περιορισμό των μηχανισμών αυτών;

Aπάντηση: Αρχικά θα θέλαμε να σας αναφέρουμε πως ενώπιον τής Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού εκκρεμούν έρευνες που αφορούν τον τομέα των πετρελαιοειδών. Συναφώς, η Επιτροπή δεν μπορεί να τοποθετηθεί ή/και να εκφράσει δημόσια απόψεις για θέματα που ενδεχομένως να εμπίπτουν στο αντικείμενο τών υπό εξέλιξη ερευνών της, ή θεμάτων που μελλοντικά μπορεί να αποτελέσουν μέρος στη σφαίρα των ερευνών της. Η Επιτροπή οφείλει να διεξάγει τις έρευνές της ακολουθώντας τις επιταγές, αφενός των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου και αφετέρου της οικείας νομοθεσίας του ανταγωνισμού με κάθε σεβασμό προς τα δικαιώματα των διοικούμενων. Θα πρέπει επιπρόσθετα να σημειωθεί πως η απόδειξη παραβάσεων τού περί της Προστασίας του Ανταγωνισμού Νόμου, είναι αποτέλεσμα δέουσας έρευνας και βασίζεται σε αντικειμενικά αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία αξιολογούνται, ανάλογα με την περίπτωση, από τη νομική και οικονομική τους πλευρά. Συναφώς, οι αποφάσεις της Επιτροπής πρέπει να εκτιμούν και αξιολογούν όλα τα δεδομένα που τίθενται ενώπιόν της και να είναι πλήρως αιτιολογημένες.

Ερώτηση: Γιατί η ΕΠΑ δεν αρχίζει μια έρευνα για το θέμα του ανταγωνισμού στον τομέα των καυσίμων; Δεν μπορεί να ξεκινήσει αυτεπάγγελτη έρευνα;

Απ. Η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού παρακολουθεί την οικονομία, εκτιμά και μελετά οποιαδήποτε στοιχεία υφίστανται και όπου κρίνει ότι υφίστανται θέματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της παρεμβαίνει. Για να μπορεί όμως η Επιτροπή να διεξάγει αυτεπάγγελτη έρευνα, θα πρέπει να υπάρχουν ενώπιόν της ικανοποιητικά στοιχεία που να δικαιολογούν την απόφασή της για τη διεξαγωγή έρευνας. Πέραν από τις επώνυμες καταγγελίες, κάθε πρόσωπο δύναται να γνωστοποιεί ανώνυμα στην Επιτροπή ενδεχόμενες παραβάσεις της οικείας νομοθεσίας περί της προστασίας του ανταγωνισμού που περιέρχονται σε γνώση του και σχετικά με αυτές συγκεκριμένα στοιχεία. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί οποιοδήποτε πρόσωπο κατέχει τέτοιου είδους πληροφορίες και στοιχεία, να της τα γνωστοποιήσει, είτε επώνυμα είτε ανώνυμα, ώστε να προβεί στις δέουσες έρευνες στη βάση των αρμοδιοτήτων της.

Ερώτηση: Σύμφωνα με την ιστοσελίδα των Ελληνικών Διυλιστηρίων, οι τιμές του πετρελαίου κίνησης άγγιξε τα €1091/m3(26/3/2022), τα €809/m3 (12/4/2022), €969/m3(1/5/2022), €950/m3 (7/5/2022), €921/m3 (17/5/2022). Σύμφωνα με βουλευτή της Επιτροπής Εμπορίου της Βουλής, κατά τον Απρίλη, όπου υπήρξαν μειώσεις στο πετρέλαιο κίνησης, υπήρξε υπερκέρδος από τις εταιρείες πετρελαιοειδών. Πότε το υπερκέρδος μπορεί να θεωρηθεί παράνομο;

Απ. Σε ό,τι αφορά το θέμα των τιμών, αρχικά θα πρέπει να σημειωθεί πως η ΕΠΑ δεν είναι εντεταλμένη για να λειτουργεί ως Επιτροπή Ελέγχου Τιμών. Η Επιτροπή οφείλει να ενεργεί στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων και εξουσιών της, που έχουν καθοριστεί στις σχετικές νομοθεσίες. Η Επιτροπή είναι αρμόδια να απαγορεύει αντι-ανταγωνιστικές συμπράξεις μεταξύ επιχειρήσεων, δηλαδή συμφωνίες ή εναρμονισμένες πρακτικές ή αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων, που έχουν μεταξύ άλλων αντικείμενο ή αποτέλεσμα τον καθορισμό τιμών, καθώς και την απαγόρευση της καταχρηστικής εκμετάλλευσης τής δεσπόζουσας θέσης που κατέχει μία ή περισσότερες επιχειρήσεις, όταν αυτή, μεταξύ άλλων, επιβάλλει αθέμιτες τιμές ή/και αθέμιτους όρους. Η έννοια των υπερβολικών τιμών, υπό το δίκαιο του ανταγωνισμού, προκύπτει μέσα από αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οποίες έχουν καθοριστεί τα κριτήρια και ο τρόπος αξιολόγησης τής υπερβολικής τιμολόγησης από επιχειρήσεις που κατέχουν δεσπόζουσα θέση σε σχετική αγορά. Σε γενικές γραμμές, η αξιολόγηση βασίζεται στη σύγκριση της τιμής και της οικονομικής αξίας του προϊόντος που παρέχεται.

Ερώτηση: Στο παρελθόν είχατε εκφράσει ανησυχία σχετικά με την έλλειψη πόρων που επηρεάζουν την ορθή εκτέλεση των καθηκόντων της υπηρεσίας. Έχει αλλάξει κάτι; Είστε ικανοποιημένοι από τη στήριξη που έχετε από την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία;

Απ. Η Επιτροπή είναι ικανοποιημένη με τη μέχρι στιγμής ανταπόκριση της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει ενέργειες από τα αρμόδια κυβερνητικά τμήματα για ενίσχυση της Υπηρεσίας της Επιτροπής. Ειδικότερα, την 1 Δεκεμβρίου 2021 διορίστηκαν 9 νέοι λειτουργοί της Υπηρεσίας της ΕΠΑ, αυξάνοντας το σύνολο του επιστημονικού προσωπικού σε 24. Επίσης, αυτή τη στιγμή η Επιτροπή βρίσκεται στη διαδικασία πλήρωσης και άλλων κενών θέσεων, που θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο το έργο της Επιτροπής.

***Αύριο στον «Π» οι θέσεις του διευθυντή της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Κωνσταντίνου Καραγιώργη, την Τρίτη οι θέσεις των Ελληνικών Πετρελαίων και της Petrolina, και την Τετάρτη συνέντευξη του δρος Παναγιώτη Αγησιλάου, εμπειρογνώμονα σε θέματα Ανταγωνισμού.