Έκθεση Επ. Οικονομικών: Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2022 βασίζεται σε αβέβαιες προβλέψεις

Η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβλέψεις πάνω στις οποίες βασίζεται ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2022 λόγω ενδεχόμενης νέας έξαρσης της πανδημίας, αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό που τονίζεται στην έκθεση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2022.

Σημειώνονται παράλληλα, οι αβέβαιες αλλά θετικές μεσοπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας αλλά και η ανάγκη βιώσιμης ανάπτυξης της οικονομίας και σωστής εφαρμογής του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Επιτροπής, η κυπριακή οικονομία, όπως και η ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία, εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πορεία της νόσου COVID-19. Επιθυμία όλων των πλευρών είναι η εξομάλυνση των επιπτώσεων της υγειονομικής κρίσης στην κυπριακή οικονομία το συντομότερο δυνατό και η επαναφορά της σε βιώσιμη πορεία ανάπτυξης.

Αναφέρεται ακόμα ότι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές, με βάση τις προβλέψεις της Κυβέρνησης, παρόλο που χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα, είναι θετικές.

Επίσης σημειώνεται ότι η βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας, ο περιορισμός του δημόσιου χρέους σε βιώσιμα επίπεδα, η επίτευξη δημοσιονομικού πλεονάσματος, η προστασία του βιοτικού επιπέδου των καταναλωτών από ενδεχόμενες πληθωριστικές πιέσεις, και η διασφάλιση γενικότερα της ευημερίας των πολιτών πρέπει να περιλαμβάνονται στις κύριες προτεραιότητες πολιτικής της Κυβέρνησης.

Η προώθηση της πράσινης οικονομίας, του ψηφιακού μετασχηματισμού, της έρευνας και της καινοτομίας, η ορθολογική και ουσιαστική διαχείριση των ΜΕΧ, η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε ορθή βάση, καθώς και η υλοποίηση σημαντικών αναπτυξιακών έργων, προστίθεται, θα συμβάλουν στην ανάκαμψη και ανάπτυξη της οικονομίας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Αναφέρεται ακόμα ότι η ορθολογική και βέλτιστη εφαρμογή του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών εργαλείων που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Πολιτικής Συνοχής 2021-2027 και των χρηματοδοτικών εργαλείων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων, με σκοπό την προώθηση έργων και δράσεων ανταποδοτικού χαρακτήρα, θα συμβάλουν στη στήριξη της απασχόλησης, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, συνεπώς στην ανάπτυξη της οικονομίας.

Όλα τα μέλη της επιτροπής, αναγνωρίζουν τις πρωτόγνωρες και ιδιάζουσες συνθήκες τις οποίες αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία από το 2020 λόγω της πανδημίας της νόσου COVID-19, καθώς και τις επιπτώσεις που αυτή έχει  επιφέρει στα δημόσια οικονομικά και στην πραγματική οικονομία. Αναγνωρίζουν επίσης την αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβλέψεις πάνω στις οποίες βασίζεται ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2022 λόγω ενδεχόμενης νέας έξαρσης της πανδημίας.

Η πλειοψηφία των μελών της επιτροπής επισημαίνει σωρεία ζητημάτων που επηρεάζουν την πορεία της κυπριακής οικονομίας για τα οποία εκφράζει επιμέρους επιφυλάξεις και αφορούν μεταξύ άλλων στη διαχείριση των ΜΕΧ, στην προστασία της κύριας κατοικίας και της μικρής επαγγελματικής στέγης, στο υψηλό ποσοστό δημόσιου χρέους και δημοσιονομικού ελλείμματος, στην κοινωνική ανισότητα, καθώς και στις επιπτώσεις που ενδεχομένως να επιφέρουν στους καταναλωτές οι αυξήσεις στις τιμές βασικών αγαθών και προϊόντων.

Ορισμένα μέλη της επιτροπής αναγνωρίζουν το γεγονός ότι κατά το τρέχον έτος έχει αντισταθμιστεί η απώλεια που επέφερε στο ΑΕΠ η πανδημία κατά το 2020 και εκφράζουν ικανοποίηση για τις αποδόσεις της οικονομίας για τα έτη 2020 και 2021, οι οποίες κυμάνθηκαν πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Αναγνωρίζουν επίσης την προοπτική της κυπριακής οικονομίας για επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 2021, καθώς και τη δημοσιονομική βελτίωση που παρατηρείται. Περαιτέρω, ορισμένα μέλη τονίζουν την ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονομίας, την ορθολογική αξιοποίηση των δημοσιονομικών περιθωρίων και την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών για την αντιμετώπιση της πανδημίας κατά τα έτη 2020 και 2021, τη βελτίωση των κοινωνικών δεικτών, τη βελτίωση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της κυπριακής οικονομίας και την ορθολογική διαχείριση του δημόσιου χρέους.

Μέλη της επιτροπής εκφράζουν ιδιαίτερη ανησυχία ως προς τα επίπεδα της ανεργίας, ειδικότερα της μακροπρόθεσμης ανεργίας και της ανεργίας μεταξύ των 25 νέων, καθώς και για την πορεία της ανεργίας μετά την απόσυρση από την Κυβέρνηση των μέτρων στήριξης της οικονομίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας της νόσου COVID-19 και την άρση της δημοσιονομικής χαλάρωσης που επέτρεψε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκφράζουν επίσης επιφυλάξεις σε σχέση με τη θέση του Υπουργού Οικονομικού για την επίτευξη συνθηκών πλήρους απασχόλησης σύντομα.

Μελή της επιτροπής επισημαίνουν ότι η παρατηρούμενη αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών, παρόλο που κρίνεται προσωρινή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκαλεί ανησυχίες ως προς τις επιπτώσεις της στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, λαμβανομένης υπόψη και της αβεβαιότητας που έχει προκαλέσει η συνεχιζόμενη έξαρση της νόσου COVID-19.

Μέλη της επιτροπής εκφράζουν επιφυλάξεις σε σχέση με τα επίπεδα των κοινωνικών δεικτών, επισημαίνοντας ειδικότερα το ψηλό ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται κοντά ή κάτω από το όριο της φτώχειας.

Περαιτέρω, μέλη της επιτροπής τονίζουν μεταξύ άλλων την ανάγκη υιοθέτησης βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης, στη βάση του οποίου όλοι οι παραγωγικοί τομείς της οικονομίας θα συμβάλλουν στη μεγέθυνση του ΑΕΠ, εφαρμογής στοχευμένης κοινωνικής πολιτικής, στην οποία να περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων μέτρα στεγαστικής πολιτικής, στήριξης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού και μετριασμού της εισοδηματικής ανισότητας, προκειμένου να διασφαλίζονται συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης, αναπροσαρμογής του ύψους των κοινωνικών παροχών, λόγω της αύξησης των τιμών βασικών αγαθών, αύξησης του ποσοστού υλοποίησης των αναπτυξιακών δαπανών, το οποίο παραμένει χαμηλό και αντιμετώπισης των διαρθρωτικών προβλημάτων της κυπριακής οικονομίας, τα οποία προϋπήρχαν της πανδημίας.

Σε σχέση με τον προϋπολογισμό για το 2022 εκφράζονται διιστάμενες απόψεις από τα μέλη της επιτροπής. Ειδικότερα, ορισμένα εξ αυτών εκφράζουν την άποψη ότι στερείται οράματος και προοπτικής και άλλα μέλη σημειώνουν ότι δεν αντιμετωπίζονται με ορθό και ολιστικό τρόπο τα διαρθρωτικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας μέσω του προτεινόμενου προϋπολογισμού. Σε αντίθεση, άλλα μέλη της επιτροπής εκφράζουν την άποψη ότι ο προτεινόμενος προϋπολογισμός υπηρετεί την αναπτυξιακή προοπτική της κυπριακής οικονομίας.

Οι θέσεις των κομμάτων

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός αναφέρει ότι θα υπερψηφίσει τον προτεινόμενο κρατικό προϋπολογισμό και στηρίζει ανεπιφύλακτα τόσο την ακολουθούμενη από την Κυβέρνηση οικονομική πολιτική όσο και τη φιλόδοξη μεταρρυθμιστική προσπάθεια στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Όπως αναφέρει στις παρατηρήσεις του το κόμμα, ο προτεινόμενος κρατικός προϋπολογισμός για το 2022, με πρωτογενείς δαπάνες ύψους €8 δις, διατηρεί τον αναπτυξιακό και κοινωνικό του χαρακτήρα. Μέσω του προϋπολογισμού και χωρίς να προκύπτει καμία ανάγκη για νέες φορολογίες ή άλλες επιβαρύνσεις συνεχίζεται, μεταξύ άλλων, η υλοποίηση του φιλόδοξου αναπτυξιακού προγράμματος, διατηρείται η δυνατότητα ενάσκησης αποτελεσματικής κοινωνικής πολιτικής, στηρίζεται η εφαρμογή του ΓεΣΥ και υλοποιείται ένα σημαντικό πρόγραμμα εξοπλιστικής αναβάθμισης της Εθνικής Φρουράς . Εξαιρετικά σημαντική θεωρείται επίσης η έναρξη της εφαρμογής, μέσω του προϋπολογισμού, του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Όπως αναφέρει, συνυπολογίζοντας τα κονδύλια του Σχεδίου και του Ταμείου Πολιτικής Συνοχής, καθώς και τις πρόσθετες ιδιωτικές επενδύσεις που θα προκύψουν από την υλοποίηση των στηριζόμενων σχεδίων, ο οικονομικός αντίκτυπος του Σχεδίου είναι πέραν των €4 δις. Ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του Σχεδίου, πέραν της προβλεπόμενης αύξησης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, θα προστεθεί ένα επιπλέον ποσοστό ύψους 7%, ενώ από την υλοποίηση των κονδυλίων του Σχεδίου θα δημιουργηθούν πέραν των 11 χιλιάδων νέων, καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.

Το ΑΚΕΛ αναφέρει ότι ο προϋπολογισμός της Κυβέρνησης για το 2022 είναι περισσότερο πρόβα προεκλογικής εκστρατείας για το 2023 παρά σχέδιο για το μέλλον του τόπου. Όπως σχολιάζει, η Κυβέρνηση Αναστασιάδη-Συναγερμού «βυθισμένη στη διαφθορά, την αλαζονεία και τις έριδες της ούτε θέλει ούτε μπορεί να δώσει όραμα για την Κύπρο και τον λαό της». Συμπληρώνει ότι τα μεγάλα προβλήματα που απασχολούν την πλειοψηφία της κυπριακής κοινωνίας -οι ανισότητες, η ακρίβεια, η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, η συνέχιση των εκποιήσεων- δεν επιλύονται και δεν αποτελούν καν έγνοιες της Κυβέρνησης. «Πίσω μάλιστα από τα μεγάλα λόγια κρύβεται η πραγματικότητα που δεν είναι άλλη από το χαμηλό βαθμό υλοποίησης των αναπτυξιακών προϋπολογισμών των προηγούμενων ετών. Ένα στα τρία έργα που υπόσχεται στον προϋπολογισμό η Κυβέρνηση, δεν υλοποιείται ποτέ και μένει στα χαρτιά», αναφέρει.

Το κόμμα σημειώνει ότι παρά την βελτίωση των οικονομικών δεικτών και την συμπερίληψη αυξημένων δαπανών στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2022 η Κυβέρνηση συνεχίζει να ασκεί μια οικονομική πολιτική που στρέφεται εις βάρος της πλειοψηφίας της κοινωνίας. Ασκεί, προσθέτει, οικονομική πολιτική χωρίς ολοκληρωμένο σχεδιασμό, εξυπηρετώντας ιδιοτελή συμφέροντα και αδυνατώντας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα υπαρκτά προβλήματα της κοινωνίας με αποτέλεσμα να μεγεθύνει τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.

Όπως αναφέρεται, το ΑΚΕΛ θα καταψηφίσει τον προϋπολογισμό της Κυβέρνησης Αναστασιάδη-Συναγερμού γιατί ο τόπος χρειάζεται μια άλλη πορεία, μια πραγματική αλλαγή στις πολιτικές, στις προτεραιότητες, στο ύφος και ήθος διακυβέρνησης.

Το ΔΗΚΟ αναφέρει ότι η κατάσταση στην οικονομία παραμένει ευάλωτη τόσο σε δημοσιονομικό επίπεδο, όσο και στην πραγματική οικονομία. Όπως σημειώνει, οι τρέχουσες διεθνείς εξελίξεις οι οποίες παρουσιάζουν έξαρση στην παγκόσμια ζήτηση σε συνδυασμό με την πρόσκαιρη αδυναμία να υπάρχει αντίστοιχη προσφορά σε αγαθά και ενέργεια, οδηγεί σε αύξηση του πληθωρισμού η οποία έχει άμεσο αντίκτυπο στα νοικοκυριά και τις μικρομεσαιες επιχειρήσεις.

Προσθέτει ότι ενώ οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προωθούν χαλαρώσεις προς τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να αναχαιτιστεί η ακρίβεια και να απορροφηθούν οι κραδασμοί στην πραγματική οικονομία, η Κυβέρνηση παρουσιάζεται απρόθυμη να προωθήσει μέτρα τα οποία θα αντισταθμίσουν τις συνέπειες της ακρίβειας.

Η Κύπρος, αναφέρεται, ως χώρα η οποία είναι πλήρως εξαρτημένη από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων σε συνάρτηση με την έλλειψη στρατηγικής για αναπλήρωσή τους από τις ΑΠΕ, καθίσταται πολύ πιο ευάλωτη στον εισαγόμενο πληθωρισμό, ο οποίος βρίσκεται πλέον σε όλες τις εκφάνσεις της οικονομίας.

Αναφέρεται επίσης ότι η ορθή αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την προώθηση μεταρρυθμίσεων που θα επιτρέψουν τη διόρθωση των διαχρονικών στρεβλώσεων και την ενίσχυση της οικονομίας του τόπου.

Το ΔΗΚΟ επισημαίνει τους κινδύνους από την πιθανή μη διαφανή διαχείριση των πόρων που θα αντληθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Θεωρεί ότι ο έλεγχος και η διαφάνεια είναι τα στοιχεία που μπορούν να διασφαλίσουν ότι οι πόροι που θα προκύψουν θα αξιοποιηθούν σωστά ώστε να διοχετευθούν προς όφελος της πραγματικής οικονομίας. Εισηγείται τη σύσταση μιας Ad Hoc Κοινοβουλευτικής Επιτροπής, η οποία να παρακολουθεί τις διαδικασίες αξιοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης με βασικό γνώμονα την άσκηση κοινοβουλευτικού ελέγχου, ώστε να ενισχύεται η διαφάνεια στη διοχέτευση των κονδυλίων.

Το ΕΛΑΜ αναφέρει ότι μετά τα κουρέματα καταθέσεων, κουρέματα μισθών, κόκκινα δάνεια, κλείσιμο τραπεζικών ιδρυμάτων, αύξηση του δημόσιου χρέους που είχαμε τα τελευταία χρόνια, ήρθε να προστεθεί και η υγειονομική κρίση επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση.

Ακόμη και σήμερα, αναφέρεται, επιχειρήσεις παραμένουν κλειστές από την εποχή που ξέσπασε ο COVID-19, ενώ άλλες παλεύουν για να διατηρηθούν ανοιχτές. Η συνεισφορά της Πολιτείας προς τους εργαζομένους ήταν μεν ουσιαστική, προσθέτει το ΕΛΑΜ, αλλά δεν κατάφερε σε ολοκληρωτικό βαθμό να καλύψει τα κενά που δημιουργήθηκαν. Αναφέρει ακόμα ότι η στασιμότητα και αστάθεια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της κυπριακής οικονομίας σήμερα.

Το ΕΛΑΜ αναφέρει ότι η δική του οικονομική θεώρηση έχει ως βάση την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας μέσω κρατικών πρωτοβουλιών και ενθάρρυνσης επενδύσεων από επιχειρηματίες. Αυτόματα, αναφέρεται, θα μείωνε τις παροχές του Κράτους σε επιδόματα πρόνοιας και θα αύξανε τις συνεισφορές των πολιτών προς το Κράτος.

Ζητά την ύπαρξη ενός Κοινωνικού Κράτους που θα επενδύει στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, θα δίνει κίνητρα στους νέους ανθρώπους να εργαστούν στη χώρα και στον κλάδο τους, θα στηρίζει τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, θα στέκεται στο πλευρό των συνταξιούχων, των χαμηλοσυνταξιούχων, θα ενισχύει το αξιόμαχο και την αποτρεπτική δυνατότητα της Εθνικής Φρουράς και θα σταματήσει να σπαταλά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε διαμονή, σίτιση, φιλοξενία παράνομων μεταναστών από τα χρήματα των φορολογουμένων.

Η ΕΔΕΚ αναφέρει ότι για ακόμα μια χρονιά ο προϋπολογισμός παρουσιάζει τα ίδια ή περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά των προηγούμενων χρόνων. Αυτό που δυστυχώς δεν έγινε αντιληπτό τόσο στις κρίσεις του 2000-2004 και 2012-2013,όσο και την πρόσφατη της πανδημίας, αναφέρεται, είναι πως οι κρίσεις δεν έχουν μόνο επιπτώσεις, προσφέρουν και ευκαιρίες για ουσιαστικές αλλαγές και νέες αναπτύξεις.

Η κρίση του κορωνοϊού, αναφέρεται, επιβεβαίωσε ότι τα τελευταία δύο χρόνια μπορεί οι
δείκτες της κυπριακής οικονομίας να παρουσίασαν βελτίωση, δεν ήταν όμως σε βαθμό που να δημιουργούν κλίμα σιγουριάς και ασφάλειας. Πολύ δε περισσότερο δεν δικαιολογείτο ο ενθουσιασμός που παρατηρήθηκε, αναφέρεται.

Σημειώνεται επίσης ότι για ακόμα μία χρονιά ο προϋπολογισμός είναι κατά βάση διαχειριστικός. Σημειώνει ότι κανένας δεν αμφισβητεί τα έργα υποδομής, όμως δεν πρέπει να παραμείνουμε μόνο σε αυτά. Όπως αναφέρεται τα αναπτυξιακά έργα ανταποδοτικού χαρακτήρα έχουν τη δική-τους αξία, εξασφαλίζουν στο κράτος εισοδήματα με τα οποία στο μέλλον μπορούν να χρηματοδοτηθούν νέα έργα. Είναι αδικαιολόγητο για πενταετίες στους προϋπολογισμούς να μην συμπεριλαμβάνονται τέτοια έργα.

Σημειώνεται επίσης, μεταξύ άλλων ότι δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κοινωνικής πολιτικής, το οποίο να στηρίζει αποτελεσματικά τις ομάδες του πληθυσμού που βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση ή αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα κοινωνικής φύσης.

Η Δημοκρατική Παράταξη αναφέρει ότι, αποτελεί θετική εξέλιξη, το γεγονός ότι ο Προϋπολογισμός του 2022 προνοεί μια σημαντική δημοσιονομική διόρθωση καθώς φαίνεται ότι οι μεγάλες απώλειες του 2020 υπερκαλύπτονται. Η οικονομία, αναφέρεται, επιστρέφει σιγά-σιγά σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, τόσο τη χρονιά που διανύουμε, όσο και στην επόμενη, αφήνοντας πίσω της, τον αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης του 2020, καθώς και ένα μεγάλο μέρος των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας.

Επισημαίνει ωστόσο ότι ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2022 έχει ετοιμαστεί με βάση κάποια συγκεκριμένα δεδομένα, κάποιες παραδοχές, κάποια σενάρια και κάποιες υποθέσεις, τα οποία, στο τέλος της ημέρας, μπορεί να διαψευστούν. Εκφράζει τη θέση ότι επιβάλλεται η στενή και τακτική παρακολούθηση των στόχων και των προβλέψεων και η έγκαιρη παρέμβαση των κρατικών υπηρεσιών, εκεί και όπου διαπιστώνεται απόκλιση.

Εκφράζεται επίσης ανησυχία ότι υπάρχουν επιπρόσθετοι παράγοντες, πέραν της πανδημίας, που προσθέτουν στο κλίμα αβεβαιότητας και αναφέρουν ότι δεν είναι βέβαιοι σε ποιο βαθμό έχουν συνυπολογιστεί κατά την ετοιμασία του Προϋπολογισμού.

Τέλος η ΔΗΠΑ στηρίζει το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το οποίο αντικατοπτρίζει τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας ούτως ώστε να αξιοποιηθούν οι πόροι ύψους 1,2 δις ευρώ που θα διατεθούν στην Κύπρο για την περίοδο 2021-2026 από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΚΥΠΕ