Πως η Τουρκία πετυχαίνει τους ενεργειακούς της στόχους

Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία έχει βρεθεί στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών και διεθνών εξελίξεων, κάποιες φορές θετικά και πολλές άλλες αρνητικά. Στα θετικά της σημεία ήταν η τεράστια οικονομική ανάπτυξη που σημείωνε τα προηγούμενα έτη. Ωστόσο, τα αρνητικά της σημεία ήταν η εμπλοκή της στον συριακό εμφύλιο, οι συχνές στρατιωτικές της επιχειρήσεις στο βόρειο Ιράκ και οι συγκρούσεις με τους Κούρδους, η ρήξη της με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, η αναθέρμανση των σχέσεών της με τη Μόσχα, μια αναθέρμανση που λογικό είναι να βλέπει με καχυποψία η Δύση. Ένα επιπλέον αρνητικό και πρόσφατο στοιχείο στην εξωτερική της πολιτική είναι οι άμεσες παραβιάσεις της στην ελληνική και κυπριακή ΑΟΖ. Είναι πλέον ξεκάθαρο πως η τουρκική εξωτερική πολιτική καθορίζεται από την ανάγκη της Άγκυρας για εξεύρεση νέων πηγών ενέργειας, για να επαναφέρει τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Σταθερά βήματα

Υπάρχει η άποψη πως το μοναδικό κίνητρο της Άγκυρας είναι αποκλειστικά η εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω του φυσικού αερίου, για απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια και κατ’ επέκταση τη ρωσική επιρροή. Έως έναν βαθμό αυτή η εξήγηση είναι ορθή. Όμως, μια πιο προσεκτική ανάλυση καταδεικνύει πως η Τουρκία και πλάνο έχει και μακροπρόθεσμους στόχους όσον αφορά την ενεργειακή της ασφάλεια, και οι στόχοι αυτοί δεν περιορίζονται απλώς στην κατανάλωση φυσικού αερίου ή πετρελαίου. Η Τουρκία προχωρά με σταθερά βήματα στη διαφοροποίηση των πηγών παραγωγής ενέργειάς της και δεν μένει μόνο στη διαφοροποίηση των διόδων προμήθειας των ενεργειακών της αναγκών. Κατ’ ακρίβεια, στόχος της Τουρκίας είναι να γίνει σε μεγάλο βαθμό ενεργειακά αυτάρκης όχι κατ’ ανάγκην μέσα από την κατανάλωση φυσικού αερίου, αλλά και μέσα από τη χρήση και παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Τουρκία με το πέρασμα των ετών περιορίζει την εξάρτησή της στις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Ωστόσο, αυτή η εξάρτηση παραμένει ισχυρή. Αποτέλεσμα τούτου είναι οι τουρκικές εισαγωγές φυσικού αερίου να οδηγούν και σε μεγάλο εμπορικό έλλειμμα με τους προμηθευτές ενέργειάς της (π.χ. Ρωσία). Αυτό οδηγεί και στην αποδυνάμωση του νομίσματός της, με όλες τις συνεπακόλουθες αρνητικές συνέπειες για τη χώρα και τον πληθυσμό της.

Υπολογισμοί

Σύμφωνα με υπολογισμούς Τούρκων ειδικών, την επόμενη 10ετία η ενεργειακή κατανάλωση της Τουρκίας θα αυξάνεται κάθε χρόνο 4% με 6%. Ο μεγαλύτερος παράγοντας που οδηγεί στην αύξηση αυτή είναι η αύξηση του πληθυσμού της. Επομένως, η τουρκική κυβέρνηση γνωρίζει πως εάν δεν δημιουργήσει η ίδια η Τουρκία εναλλακτικές πηγές παραγωγής ενέργειας, τότε η ενεργειακή εξάρτησή της προς άλλες χώρες θα είναι ακόμα πιο έντονη τα επόμενα έτη και οι επιπτώσεις στην οικονομία της χώρας και στην εξωτερική της πολιτική ακόμα πιο αρνητικές.

Ανανεώσιμες πηγές

Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που την προηγούμενη 10ετία η τουρκική κυβέρνηση εφάρμοσε τη διαδικασία φιλελευθεροποίησης της αγοράς ενέργειας μέσω συμμετοχής πολλών ιδιωτικών εταιρειών. Σύμφωνα με στοιχεία του Invest in Turkey, η εμπλοκή ιδιωτικών εταιρειών στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας φτάνει το 75%. Παράλληλα, η χώρα υπέγραψε το Πρωτόκολλο του Κιότο το 2009, ενώ από το 2014 εφαρμόζει και την Οδηγία της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με σκοπό την επίτευξη των στόχων της συγκεκριμένης ευρωπαϊκής Οδηγίας.

Η Τουρκία έχει όλα τα στοιχεία για να αναπτύξει ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως είναι η υδροηλεκτρική, η θερμοδυναμική, η αιολική κ.λπ., πράγμα που έχει πετύχει μέχρι σήμερα και με το παραπάνω, σύμφωνα με τους στόχους που έχει θέσει για το 2023. Απλώς να αναφέρουμε πως με βάση τους στόχους της τουρκικής κυβέρνησης μέχρι το 2023 θα πρέπει η χρήση ενέργειας από ύδατα, αέρα, θερμότητα και βιολογικά απόβλητα να είναι 30% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρισμού. Με βάση έκθεση της Asian Development Bank (2019), μόνο το 2017 η ενέργεια που παραγόταν από ύδατα, αέρα, θερμότητα και βιολογικά απόβλητα ήταν 32%. Ξεπέρασε δηλαδή τον στόχο της. Για την Κύπρο, με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Υπηρεσίας Ενέργειας του αρμόδιου υπουργείου, η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη συνολική κατανάλωση ενέργειας της χώρας μας ήταν 9,27% το 2016, ενώ στόχος στο τέλος του 2020 είναι για 13%. Όσον αφορά τα στοιχεία για τη χρήση ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το 2016 ήταν 8,64%, ενώ ο στόχος μας για το τέλος του 2020 είναι το 16%.

Συμπέρασμα

Το γενικό συμπέρασμα από τα παραπάνω είναι πως η Τουρκία δεν σχεδιάζει μια μονοδιάστατη ενεργειακή πολιτική στη βάση του φυσικού αερίου και πετρελαίου όπως νομίζουν πολλοί εδώ στην Κύπρο, αλλά διαφοροποιεί τις πηγές παραγωγής ενέργειας. Αντιθέτως, στην περίπτωση της Κύπρου οι πολιτικές ηγεσίες μοιράζουν σανό εδώ και μία δεκαετία και ηδονίζονται στην ιδέα της μετεξέλιξης της χώρας σε «ενεργειακό κέντρο» της Ανατολικής Μεσογείου, με στόχο την «ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ» και την επιβολή του πολυπόθητου «κόστους» στην Άγκυρα.