Τουρκική οικονομία, πού βρίσκεται και πού οδεύει

Διέξοδο στα αδιέξοδα που έχει φέρει την τουρκική οικονομία με τις πολιτικές του προσπαθεί να βρει ο Ταγίπ Ερντογάν μετά και την παραίτηση του γαμπρού του Μπεράτ Αλμπαϊράκ σε μια δύσκολη χρονική περίοδο. Δεν έφταναν οι λανθασμένες οικονομικές πολιτικές οι οποίες έριξαν την τουρκική οικονομία στα τάρταρα, ήρθε και η κρίση της πανδημίας για να αποτελειώσει το ήδη δύσκολο οικονομικό κλίμα της χώρας.

Οι ανορθόδοξες οικονομικές επιλογές του Τούρκου Προέδρου, με τις πολιτικές του παρεμβάσεις στη νομισματική πολιτική της χώρας, οδήγησαν την τουρκική οικονομία και πιο συγκεκριμένα την τουρκική λίρα σε μια άνευ προηγουμένου υποτίμηση έναντι των κύριων νομισμάτων, όπως είναι το δολάριο και το ευρώ. Από τον Ιούλιο του 2018 μέχρι και σήμερα η τουρκική λίρα έχει απολέσει πέραν του 45% της αξίας της έναντι του δολαρίου, ενώ η υποτίμηση αυτή συνεχίζεται οξύνοντας περαιτέρω τις πληθωριστικές πιέσεις στη χώρα. Με βάση εκτιμήσεις της τουρκικής στατιστικής υπηρεσίας, ο πληθωρισμός στο τέλος του 2020 αναμένεται να φτάσει σε διψήφιο νούμερο και συγκεκριμένα στο 14%. Παράλληλα, η ανεργία αναμένεται να ξεπεράσει στο τέλος του 2020 το 13%, ενώ το εμπορικό έλλειμμα θα κυμανθεί γύρω στο 30%. Όσον αφορά τον ρυθμό ανάπτυξης, οι εκτιμήσεις δείχνουν πως θα είναι αρνητικός και θα ανέλθει στο 4%.

«Η πηγή όλων των κακών»

Ο Τούρκος Πρόεδρος εδώ και αρκετά χρόνια χαρακτήριζε τα υψηλά επιτόκια πηγή όλων των κακών για την οικονομία της Τουρκίας. Αυτή του η αντίληψη οδήγησε και στις πολιτικές του παρεμβάσεις σε ό,τι αφορά τη νομισματική πολιτική. Αντιθέτως, ο παραιτηθείς και πολύπειρος κεντρικός τραπεζίτης της χώρας Murat Cetinkaya είχε ακριβώς διαφορετική άποψη, η οποία βασιζόταν σε μια πιο ορθολογιστική νομισματική πολιτική. Δηλαδή, τόνιζε πως για να συγκρατηθεί η απώλεια της αξίας της τουρκικής λίρας τα επιτόκια θα πρέπει να αυξάνονται και όχι να μειώνονται. Το γεγονός αυτό οδήγησε στη σύγκρουση, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί ο Cetinkaya τον Ιούλιο του 2019 να παραιτηθεί. Λίγες ημέρες μετά την παραίτηση Cetinkaya ανέλαβε καθήκοντα ο Murat Uysal, ο οποίος ακολούθησε τη νομισματική πολιτική του προκατόχου του. Δηλαδή για τη συγκράτηση του πληθωρισμού και τη συνεχιζόμενη διολίσθηση της τουρκικής λίρας έναντι άλλων νομισμάτων η μόνη λύση ήταν η αύξηση των επιτοκίων. Σημειώνεται πως τόσο ο Uysal όσο και ο Cetinkaya, παρά τις δημόσιες υποδείξεις του Τούρκου Προέδρου για μειώσεις επιτοκίων, δεν υπάκουαν με αποτέλεσμα να οδεύσουν αναγκαστικά προς την πόρτα εξόδου.

Οι συχνές παρεμβάσεις, δηλώσεις και αντιλήψεις του Τούρκου Προέδρου όσον αφορά την άσκηση νομισματικής πολιτικής διάβρωσαν την ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας και έκαναν τους ξένους επενδυτές και τους ρυθμιστές των διεθνών αγορών να διερωτώνται τι ακριβώς κάνει ο Ταγίπ Ερντογάν.

Πολιτικό κόστος 

Ενδεικτικό των αποτελεσμάτων των νομισματικών πολιτικών και επιλογών που ακολούθησε ο κ. Ερντογάν κατά το 2019 ήταν το γεγονός ότι το κόμμα του έχασε και στις τοπικές εκλογές του 2019, τόσο στην Άγκυρα όσο και στην Κωνσταντινούπολη. Η Άγκυρα και η Κωνσταντινούπολη αποτελούν τα πιο σημαντικά αστικά και οικονομικά κέντρα τα οποία έχουν βιώσει σε μεγάλο βαθμό τις επιπτώσεις των πολιτικών παρεμβάσεων του Τούρκου Προέδρου στην ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας.

Ξένο συνάλλαγμα

Σύμφωνα με την Deutsche Welle (DW), από την αρχή του έτους η τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να σταματήσει την κατρακύλα της λίρας μέσω της διοχέτευσης 65 δισ. δολαρίων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ρευστά διαθέσιμα της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας σε ξένο συνάλλαγμα να μειωθούν σε μεγάλο βαθμό. Επιπλέον, στο δημοσίευμα της DW επισημαίνεται πως τα δολάρια που χρησιμοποιούνταν από την Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας για την αγορά του τουρκικού νομίσματος δεν προέρχονταν μόνο από τα ξένα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας, αλλά η ίδια η Κεντρική Τράπεζα δανειζόταν δολάρια από εμπορικές τράπεζες. Αυτό, όπως εξηγεί το γερμανικό ΜΜΕ, δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο το ήδη δύσκολο κλίμα όσον αφορά την οικονομία της χώρας.

Το μέλλον

Το μέλλον της τουρκικής οικονομίας παραμένει μέχρι στιγμής απρόβλεπτο. Ένα νέο στοιχείο που θα μπει στην εξίσωση θα είναι η νέα αμερικανική ηγεσία και πώς θα διαχειριστεί τις σχέσεις της με την Άγκυρα αφού οι Ευρωπαίοι λόγω ισχυρών οικονομικών συμφερόντων φαίνονται αρκετά διστακτικοί στο να επιβάλουν οποιεσδήποτε σοβαρές κυρώσεις. Πάντως μέχρι στιγμής οι ΗΠΑ δείχνουν πως θα τηρήσουν σκληρή στάση έναντι του Ταγίπ Ερντογάν και είναι αποφασισμένες να τεντώσουν το σχοινί όσο τις παίρνει με μια χώρα που είναι κλειδί για τη στρατηγική τους στην περιοχή.