Ο άγνωστος "Χ" για την πορεία της οικονομίας

Το πολιτικό σκάνδαλο με τα «χρυσά» διαβατήρια και η έξαρση των κρουσμάτων κορωνοϊού προσέθεσαν βραχυχρόνια έναν σημαντικό βαθμό δυσκολίας στην προσπάθεια ανάκαμψης της κυπριακής οικονομίας από τη βαθιά ύφεση που προκάλεσαν τα μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Χωρίς το κίνητρο της πολιτογράφησης, που τροφοδοτεί την αγορά ακινήτων, και με την επιδείνωση των επιδημιολογικών δεδομένων (όχι μόνο στην Κύπρο) να δημιουργεί φόβο στην αγορά, στον ορίζοντα φαίνεται να εξελίσσεται ένα κακό σενάριο, το οποίο ανατρέπει την προοπτική ηπιότερης –αν και υψηλής– ύφεσης το 2020 και ισχυρότερης ανάκαμψης το 2021.

Παρά τις δυσκολίες σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, στο τραπέζι παραμένει ακόμη το σενάριο για ύφεση πέριξ του 5,5% το 2020 και ισχυρή ανάκαμψη (ίσως και πέραν του 6% σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις) το 2021, δηλαδή δεν αναμένεται ο τερματισμός του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος να φέρει τα πάνω κάτω στην πραγματική οικονομία, αν και διατηρείται το ερωτηματικό για την πορεία της πανδημίας.

«Περισσότερο με ανησυχεί η πανδημία και λιγότερο ο τερματισμός του ΚΕΠ», σχολίασε στον «Π» πηγή με γνώση σε πραγματικό χρόνο των δεδομένων της κυπριακής οικονομίας.

Υπενθυμίζεται ότι το Υπουργείο Οικονομικών προβλέπει ύφεση 5,5% το 2020 και ανάπτυξη 4,5% το 2021, 3,5% το 2022 και 2,8% το 2023. Το ΔΝΤ έχει δημοσιεύσει μια πιο συντηρητική πρόβλεψη και αναμένει ύφεση 6,4% το 2020 (από πρόβλεψη για ύφεση 6,5% τον Απρίλιο) και ανάκαμψη 4,7% το 2021 (από πρόβλεψη για ανάκαμψη 5,6% τον Απρίλιο). Το Ταμείο προβλέπει ότι έως το 2025 ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας θα κυμανθεί στο 2,5%. Με ενδιαφέρον αναμένεται η αναθεωρημένη πρόβλεψη της Κεντρικής Τράπεζας η οποία θα ενσωματώνει και την επίπτωση από τον τερματισμό του ΚΕΠ.

Στο εσωτερικό, μεταξύ αναλυτών, διατυπώνονται προβλέψεις για ισχυρότερη ανάπτυξη το 2021 (πέραν του 5%), οι οποίες στηρίζονται στην ουσιαστική επανεκκίνηση των περισσότερων τομέων της οικονομίας, στη διατήρηση της κατανάλωσης σε υψηλά επίπεδα, αλλά και στην εσωτερική ζήτηση για οικιστικά ακίνητα. Το σχέδιο επιδότησης επιτοκίου για νέα στεγαστικά δάνεια έχει επισπεύσει πωλήσεις. Σε ό,τι αφορά τον τουρισμό η ζημιά έχει ήδη γίνει και είναι τελικά μικρότερη από ό,τι αρχικά προβλεπόταν.

Τα δεδομένα του κλάδου είναι κακά, αλλά όχι καταστροφικά οδηγώντας τον τραπεζικό τομέα στην απόφαση να μην επεξεργαστεί και να θέσει σε ισχύ ένα νέο μορατόριουμ στις δόσεις δανείων για τον κλάδο της φιλοξενίας. Στις 31/3/2020 το υπόλοιπο των δανείων του κλάδου ήταν 2,2 δισ. ευρώ από τα οποία 215,6 εκατ. ευρώ ήταν μη εξυπηρετούμενα. Στο μεταξύ το κυπριακό δημόσιο, μέσω των ειδικών σχεδίων στήριξης, έχει αναλάβει μεγαλύτερο μέρος του μισθολογικού κόστους και η στήριξη των εργαζομένων στον τομέα θα συνεχιστεί και τους χειμερινούς μήνες.



Τα ακίνητα

Η επικαιροποιημένη εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών για την επίδραση στην οικονομία του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος αναφέρει ότι η συνεισφορά των επενδύσεων του τομέα των κατασκευών, που έχουν πραγματοποιηθεί στo πλαίσιο του ΚΕΠ, στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2016-2019 ανήλθε σωρευτικά γύρω στο 1,7% σε σύγκριση με σωρευτική αύξηση του ΑΕΠ την περίοδο αυτή 18,4%. Δηλαδή κατά μέσο όρο στην τετραετία το ΚΕΠ προσέθεσε στο ΑΕΠ περίπου 0,4%. Με βάση αυτή την παραδοχή τα βασικά σενάρια για την πορεία της οικονομίας δεν διαφοροποιούνται ουσιαστικά. Τομεακά, ο αντίκτυπος είναι φυσικά ισχυρότερος. Σωρευτικά κατά την περίοδο 2016-2019, το ΚΕΠ δημιούργησε περίπου 3.000 θέσεις εργασίας. Η μελέτη αναγνωρίζει ότι το πρόγραμμα συνεισέφερε ουσιαστικά στη σταθεροποίηση του συγκεκριμένου τομέα της οικονομίας όταν αυτός κατέγραφε αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, πολύ υψηλή ανεργία, παρέχοντας παράλληλα νέα χρηματοδότηση στην οικονομία. Στελέχη και επιχειρηματίες του κλάδου θεωρούν μονόδρομο ένα νέο σχέδιο, διαφορετικά η συγκεκριμένη δραστηριότητα θα σβήσει στερώντας, όπως αναφέρουν, από τη χώρα άμεσες ξένες επενδύσεις.



Η πανδημία

Ο πραγματικός «άγνωστος Χ» είναι η εξέλιξη της πανδημίας. Το σενάριο επανάληψης των μέτρων της περιόδου Απριλίου-Μαΐου θα παραμείνει ως τελευταία επιλογή. Ο υπουργός Οικονομικών Κ. Πετρίδης έχει αναφέρει ότι έχουν εξαντληθεί τα δημοσιονομικά περιθώρια, αλλά η κρίσιμη λεπτομέρεια είναι ότι η χώρα έχει δημιουργήσει ένα ισχυρό μαξιλάρι ρευστότητας. Τα ρευστά διαθέσιμα (στο 20% του ΑΕΠ) και η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ κρατούν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα τις αποδόσεις του δεκαετούς ομολόγου. Το βράδυ της Παρασκευής ήταν 0,354%. Δηλαδή η χώρα μπορεί να βγει ανά πάσα στιγμή στις αγορές. Το ότι δεν το κάνει εκπέμπει μια σιγουριά για την ικανότητα διαχείρισης της πανδημίας.

Πρόσθετη δικλίδα ασφαλείας είναι ότι η έξαρση της πανδημίας αφορά όλες τις χώρες και πλήττει τις μεγάλες οικονομίες (ειδικά την Ισπανία, την τέταρτη σε μέγεθος οικονομία της ευρωζώνης, η οποία το δεύτερο τρίμηνο κατέγραψε την υψηλότερη ύφεση στην ευρωζώνη ύψους 22,1%, δέχεται νέο ισχυρό χτύπημα) γεγονός που σημαίνει ότι αν χρειαστεί θα υπάρξει συναίνεση για νέα κοινά ευρωπαϊκά μέτρα αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεων.