Ανάλυση: Η πανδημία να σημάνει το τέλος των μνημονιακών φορολογιών

ΓΡΑΦΕΙ: Πανίκος Ν Τσιαϊλής*

Κάθε φορά που έχουμε οικονομική κρίση παρουσιάζονται διάφορες ιδέες που κατά τη γνώμη των εισηγητών τους θα βοηθήσουν στη γρήγορη έξοδο από την κρίση. Σχεδόν πάντοτε οι εισηγήσεις αφορούν την παραχώρηση φορολογικών κινήτρων με τη μορφή αυξημένων αποσβέσεων σε κεφαλαιουχικές δαπάνες. Απουσία ιδεών, λες και όλες οι κρίσεις έχουν την ίδια αιτιολογία, άρα χρειάζονται το ίδιο φάρμακο. Εφαρμόστηκε το μέτρο αυτό αμέσως μετά την τουρκική εισβολή του 1974. Όλοι γνωρίζουμε τι χάθηκε τότε. Έπρεπε να κτίσουμε τη χώρα από την αρχή. Γι’ αυτό και δόθηκαν αυξημένες αποσβέσεις σε κεφαλαιουχικές δαπάνες. Πέτυχε τη γρήγορη ανοικοδόμηση της χώρας και της οικονομίας. Μας άρεσε και από τότε το εφαρμόζουμε κάθε φορά που έχουμε οικονομικό πρόβλημα. Όμως σε όλες τις επόμενες φορές τα αποτελέσματα ήταν οικτρά αφού οι ανάγκες της οικονομίας δεν είναι πάντα οι ίδιες.

Καλό είναι να μας πουν αυτοί που έχουν ψύχωση με την παραχώρηση αυξημένων κεφαλαιουχικών αποσβέσεων πότε αυτό το μέτρο ωφέλησε, μακροχρόνια και σταθερά, την οικονομία μας, εκτός από το 1974. Πού είναι οι μεταποιητικές επιχειρήσεις, πού είναι οι επιχειρήσεις νέων προϊόντων, πού είναι οι δημόσιες εταιρείες και πολλές άλλες προς τις οποίες παραχωρήθηκε πλουσιοπάροχα το φορολογικό κίνητρο των αυξημένων αποσβέσεων και άλλα κίνητρα; Δεν υπάρχουν επειδή η ίδρυσή τους δεν στηρίχτηκε σε καθαρά οικονομικές παραμέτρους.

Οι συντελεστές παραγωγής στην οικονομία είναι η εργασία, το κεφάλαιο, η επιχειρηματικότητα και η γη. Το κεφάλαιο είναι το χρήμα αλλά και τα μηχανήματα, τα κτήρια, ο εξοπλισμός, τα μεταφορικά μέσα, οι πρώτες ύλες, τα αποθέματα, τα ημικατεργασμένα προϊόντα κ.λπ.

Από τους συντελεστές παραγωγής τι απουσιάζει από την οικονομία λόγω της πανδημίας;  Δόξα τω Θεώ σχεδόν τίποτα. Μπόλικο εργατικό δυναμικό και επιχειρηματίες που αδημονούν να επιστρέψουν στις δουλειές τους. Υπάρχουν επίσης μπόλικο κεφάλαιο, κτήρια όλων των ειδών, ειδικά ξενοδοχεία και όλα τα αλλά που αναφέρω πιο πάνω. Όταν επαναδραστηριοποιηθούν γιατί να επενδύσουν σε κτήρια και μηχανήματα, επιπρόσθετα από αυτά που έχουν; Τι να κάνουν τις αυξημένες κεφαλαιουχικές αποσβέσεις; Έχουν άλλωστε τόσες πολλές φορολογικές ζημίες που μακάρι να μπορέσουν να τις απορροφήσουν όταν επαναδραστηριοποιηθούν. Από την οικονομία απουσιάζει η ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών επειδή λόγω εξωγενών παραγόντων (τουρισμός) υπάρχει μειωμένη κυκλοφορία χρήματος που αλυσιδωτά επηρεάζει το σύνολο της οικονομίας. Είναι εντελώς άστοχη η εισήγηση για αυξημένες αποσβέσεις σε κεφαλαιουχικές δαπάνες.

Στα σαράντα και πλέον χρόνια που δραστηριοποιούμαι ως φορολογικός σύμβουλος έγιναν διάφορες μικρές ή μεγάλες φορολογικές μεταρρυθμίσεις. Πέτυχαν μόνο δύο από ό,τι θυμάμαι. Αυτές που έγιναν με υπουργούς Οικονομικών τον μακαρίτη Γιώργο Συρίμη και τον Τάκη Κληρίδη. Είχα την τιμή να μου ζητήσουν και οι δύο υπουργοί να συμβάλω στην προσπάθειά τους. Πέτυχαν επειδή η μόνη μεταρρύθμιση που έκαναν ήταν να απλοποιήσουν τον νόμο και να μειώσουν δραστικά τη φορολογία για φυσικά πρόσωπα και εταιρείες. Με κίνητρο τη χαμηλή φορολογία ο επιχειρηματίας έκανε τη δική του επιλογή και επέλεγε την επένδυση με αποκλειστικά οικονομικά κριτήρια. Αυτές οι επιχειρήσεις υπάρχουν και εργοδοτούσαν μπόλικο κόσμο πριν την πανδημία. Μόλις ανακάμψει η παγκόσμια οικονομία θα ανακάμψουν και αυτές.



Τα μνημονιακά λάθη

Πριν το 2013 είχαμε το ευνοϊκότερο φορολογικό σύστημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Το καταστρέψαμε. Αν θέλουμε να κάνουμε κάτι είναι να διορθώσουμε τα λάθη που έγιναν με τα φορολογικά μέτρα της κρίσης του 2013, που επηρεάζουν αρνητικά τη ρευστότητα των επιχειρήσεων. Αυξήθηκε ο μέγιστος φόρος για φυσικά πρόσωπα από 30% σε 35%, αυξήθηκε ο εταιρικός φόρος από 10% σε 12,5%, αυξήθηκε ο φόρος στον τόκο από 10% σε 30% (!), αυξήθηκε ο φόρος στο μέρισμα από 15% σε 17%. Επίσης φορολογούνται οι ζημίες (!). Τώρα που λόγω πανδημίας πολλές επιχειρήσεις υποφέρουν οικονομικά είναι η ευκαιρία να διορθωθούν τα πιο πάνω λάθη ώστε όταν υπάρξουν τα κέρδη να φορολογηθούν με διαφορετικούς, ευνοϊκότερους συντελεστές, αφού αφαιρεθούν όλες οι ζημίες που θα έχουν υποστεί.

Έχουν γίνει πραγματικά αξιομνημόνευτες προσπάθειες από το κράτος για να βοηθήσει εργαζομένους και επιχειρήσεις. Τώρα που η ΕΕ επιτέλους κατανοεί την ανάγκη ενίσχυσης της οικονομίας, είναι ευκαιρία να διορθώσουμε όλα τα κακά φορολογικά μέτρα που πήραμε κάτω από την πίεση των μνημονίων. Θα επαναλάβω μόνο ένα από τα πολλά κακά. Επιβάλλεται φορολογία στις ζημίες. Το κράτος ενισχύει επιχειρήσεις και εργαζομένους με μετρητά. Στις επιχειρήσεις θα επιβάλει φορολογία στη ζημιά τους! Σε περιόδους οικονομικών κρίσεων που αρχίσαν από το 2008, μετά το 2013 και τώρα με την πανδημία, είναι αντιφατικό να ψάχνουμε κίνητρα αλλά να φορολογείται η ζημία. Έχουμε έναν εχθρικό για την επιχειρηματική δραστηριότητα φορολογικό νόμο και ψάχνουμε κίνητρα για να ενθαρρύνουμε την επιχειρηματική δραστηριότητα.



Η χαμηλή φορολογία

Το μοναδικό κίνητρο που μακροχρόνια αποδίδει είναι η χαμηλή φορολογία, με τον επιχειρηματία να επενδύει σε ό,τι κρίνει ο ίδιος καλύτερο και όχι σε ό,τι τον εξωθούν τα κίνητρα. Μια αναδρομή στη φορολογική μας ιστορία θα καταδείξει ότι οι εταιρείες που στηρίχτηκαν στα φορολογικά κίνητρα δεν επιβίωσαν. Όποιος εισηγείται την παραχώρηση κινήτρων παραδέχεται ότι η φορολογική νομοθεσία περιέχει πρόνοιες που αποθαρρύνουν την επένδυση επειδή οι φορολογικοί συντελεστές είναι αποτρεπτικά υψηλοί. Το ζητούμενο είναι το κίνητρο να είναι ουδέτερο, με την έννοια του να μην καθορίζει τις επιχειρηματικές επιλογές. Η χαμηλή φορολογία είναι το μόνο ουδέτερο κίνητρο.

Είχαμε τη νομοθεσία για υπεράκτιες εταιρείες που φορολογούνταν διαφορετικά από τις άλλες εταιρείες. Με τη μετάβαση στην ενιαία φορολογία για όλες τις εταιρείες υιοθετήσαμε τη φορολογία σε λογιζόμενο μέρισμα. Ήταν αναγκαία για να ισορροπήσει τα οικονομικά του κράτους. Κατά τη μεταβατική εκείνη περίοδο η οικονομία ήταν σε συνεχή άνοδο, οι εταιρείες είχαν κερδοφορία και έτσι η φορολογία στο λογιζόμενο μέρισμα επιβαλλόταν σε κέρδος που κατέληγε σε έναν συνδυασμένο φορολογικό συντελεστή λίγο πιο κάτω του 20%. Τώρα επιβάλλεται φορολογία σε λογιζόμενο μέρισμα, το οποίο οι εταιρείες λόγω ζημιών δεν θα πληρώσουν ποτέ, αφού το πραγματικό μέρισμα πληρώνεται μετά την αφαίρεση των ζημιών. Η φορολογική νομοθεσία αγνοεί την ύπαρξη της ζημίας και επιβάλλει φόρο πάνω σε κέρδος που δεν υπάρχει. Έφτασε η ώρα της κατάργησης της λογιζόμενης διανομής μερίσματος αφού οι οικονομικές συνθήκες δεν είναι συμβατές με ένα τέτοιο μέτρο. Έφτασε η ώρα της επαναφοράς των φορολογικών συντελεστών που είχαμε πριν τα μνημόνια, για φυσικά πρόσωπα ίσως και χαμηλότερα.

Αν με αφορμή την πανδημία διορθώσουμε τα λάθη μας, τότε ουδέν κακόν αμιγές καλού. Γιά να δούμε.

*FCCA, φορολογικός σύμβουλος