Πρόβλημα η πλεονάζουσα ρευστότητα των κυπριακών τραπεζών

Συνταγή για δυνητικά προβλήματα και σύμπτωμα προβληματικής οικονομίας είναι η πλεονάζουσα ρευστότητα των τραπεζών. Όταν πρέπει αλλά δεν έχεις πού να δανείσεις τα χρήματα, τότε μπορεί απλά να τα ρίξεις στην κατανάλωση. Να στηρίξουμε, δηλαδή, την αυτοκινητοβιομηχανία ή γενικότερα την παραγωγή άλλων κρατών με τις αγορές μας και να αυξήσουμε τα τετραγωνικά στο μέσο σπίτι. Στο τέλος, πάλι θα ψαχνόμαστε.

Σημαντική ρευστότητα κατέγραψαν στα αποτελέσματα εννιαμήνου για ακόμη μία φορά Τράπεζα Κύπρου και Ελληνική Τράπεζα. Μακροπρόθεσμα, η πλεονάζουσα ρευστότητά τους δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί με μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια και επενδύσεις στο εξωτερικό. Μεσοπρόθεσμα, έχει σίγουρα νόημα να προσπαθούν να καλύψουν οι τράπεζες μέρος από το κόστος των αρνητικών επιτοκίων που τους χρεώνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά αυτά θα πρέπει να συνοδεύονται με νέο και στοχευμένο δανεισμό. Θα πρέπει, με άλλα λόγια, οι τράπεζες να δούνε πώς η ρευστότητα τους θα φτάσει στην παραγωγική οικονομία, και αυτό είναι το δύσκολο.

Ο περιορισμένος αριθμός επενδυτικών ευκαιριών είναι και η καρδιά του οικονομικού προβλήματος της χώρας. Είναι αυτό που οδήγησε τις τράπεζες τα προηγούμενα χρόνια σε αλόγιστο δανεισμό και στη φούσκα στην αγορά των ακινήτων. Το θέμα δεν αντιμετωπίζεται μόνο με αυστηρό εποπτικό πλαίσιο και έλεγχο. Αν δεν έχουν πού να διοχετεύσουν τη ρευστότητά τους οι τράπεζες, θα επαναλάβουν αργά ή γρήγορα τις πρακτικές του παρελθόντος ή θα εγκλωβιστούμε σε μία ιαπωνικού τύπου μηδενική ανάπτυξη.  Θα πρέπει κράτος και χρηματοοικονομικός τομέας πρέπει να δούνε πώς πάμε σε παραγωγική οικονομία.

Δεν πρόκειται βέβαια για έναν σοβιετικού τύπου σχεδιασμό που θα αποφασιστεί από γραφειοκράτες, αλλά δεν μπορούμε ούτε να συνεχίσουμε χωρίς στρατηγική και στόχευση για βιώσιμη ανάπτυξη. Δεν θα πάει «μακριά η βαλίτσα» με οπορτουνιστικά σχέδια, αρπαχτές της στιγμής και νέους που να ονειρεύονται αποκατάσταση στο Δημόσιο. Πουθενά στον κόσμο δεν είχαν καλό τέλος αυτές οι πρακτικές και δεν θα είμαστε εμείς η εξαίρεση αυτού του χρυσού κανόνα. Και σίγουρα, το σχέδιο δεν μπορεί να είναι τα χρήματα από τους υδρογονάνθρακες, τα «χρυσά» διαβατήρια ή ο πρώτος λαχνός στο λαχείο.

Κατ' αρχήν θα πρέπει να απαντήσουμε, ή τουλάχιστον να προβληματιστούμε, τι χώρα θέλουμε να είμαστε; Δεν μπορούμε να γίνουμε Γερμανία ή Γαλλία με βαριά βιομηχανία. Θα μπορούσαμε, όμως, αν θέλουμε να ενθαρρύνουμε την επένδυση σε άλλους τομείς και σε μικρές επιχειρήσεις. Δεν είναι ανάγκη όλα να είναι μεγάλα και εντυπωσιακά. Θα πρέπει δηλαδή να υποστηριχθεί η δημιουργία νέας ομάδας μικρομεσαίων επιχειρήσεων στα κυπριακά δεδομένα. Μία κατηγορία επιχειρηματιών δέχθηκε πρώτη το μεγαλύτερο πλήγμα από την οικονομική κρίση, που είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία του τόπου.

Μικρές καινοτόμες επιχειρήσεις που θα καλύπτουν τις ανάγκες της αγοράς του 21ου αιώνα και που με τα έσοδά τους θα στηρίξουν την πραγματική οικονομία. Επιχειρήσεις που θα δημιουργήσουν νέα και σταθερά έσοδα για το κράτος. Επενδύσεις σε ήπια ανάπτυξη των ορεινών περιοχών, αλλά και δανεισμός για επενδύσεις σε γεωργοκτηνοτροφικές μονάδες που θα καλύψουν μέρος των αναγκών της χώρας σε αγροτικά/οργανικά προϊόντα. Σε όλους αυτούς πρέπει να καταλήξει η ρευστότητα και όχι στις τσέπες επιχειρήσεων του εξωτερικού και σε ακόμη λίγα τετραγωνικά πρώτης και δεύτερης κατοικίας.

Είναι γι' αυτό που χρειάζονται τομές, τόσο στο φορολογικό όσο και στον τρόπο λήψης και εκτέλεσης των αποφάσεων. Μεταρρυθμίσεις που να έχουν νόημα, καθώς θα στοχεύουν να εξυπηρετήσουν τη μεγαλύτερη εικόνα και όχι απλά να εξισορροπήσουν λογιστικά τα βιβλία. Θα πρέπει όλα αυτά τα μικρά βήματα που γίνονται σποραδικά, τα σχέδια που προσφέρει το κράτος, να είναι μέρος αυτού του ευρύτερου σχεδιασμού και με βάση τη μεγάλη εικόνα να αξιολογούνται και να κρίνονται.

Θα πρέπει τράπεζες και κράτος να ενισχύσουν και, αν θέλετε, να δημιουργήσουν τις συνθήκες και το περιβάλλον για να αναπτυχθούν οι μικρές επιχειρήσεις. Όσο ο δανεισμός θα ευνοεί μόνο τα μεγάλα έργα, ιδιωτικά ή κρατικά, όσο οι καταθέσεις θα μετατρέπονται σε κατανάλωση και το κράτος θα σκέφτεται πρώτα το μισθολόγιο του, το οικονομικό περιβάλλον θα παραμένει τοξικό και η οικονομία ευάλωτη σε περιπέτειες και κινδύνους από το εξωτερικό.