Ο Μάριος Πελεκάνος στον «Π»:Τα διαβατήρια χτίζουν 600 μονάδες με προσιτό ενοίκιο

Η διευκόλυνση της πρόσβασης των πολιτών σε κοινωνική και οικονομική προσιτή στέγη είναι βασικός άξονας της πολιτικής του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Γης (ΚΟΑΓ) σε συνάρτηση με την ανάγκη ευέλικτων πρακτικών.

Ο πρόεδρος του ΚΟΑΓ Μάριος Πελεκάνος αναλύει στον «Π» τις προκλήσεις στον τομέα της στέγασης στην Κύπρο και αναφέρεται στον σχεδιασμό και την υλοποίηση συγκεκριμένων πολιτικών και προγραμμάτων.

Ο κ. Πελεκάνος εστιάζει, ανάμεσα σε άλλα, στο Σχέδιο Προσιτού Ενοικίου, τη συμμετοχή των αιτητών για πολιτογράφηση στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος στον προϋπολογισμό του οργανισμού, στον όγκο των καθυστερημένων οφειλών και στη μείωση του ύψους της προκαταβολής για αγορά κατοικίας.

Το Σχέδιο Προσιτού Ενοικίου προβλέπει την κατασκευή 600 μονάδων, το οποίο εν μέρει θα χρηματοδοτηθεί από την εισφορά των αιτητών για τη λήψη κυπριακής υπηκοότητας στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, ενώ είναι σε εξέλιξη επαφές με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη χορήγηση ευνοϊκής χρηματοδότησης.

Ένα από τα σημαντικά ζητήματα το οποίο καλείται ο οργανισμός σήμερα να διαχειριστεί είναι οι καθυστερήσεις στις εισπράξεις.

Όπως γνωρίζετε, στόχος του οργανισμού στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής, στον τομέα της στέγασης, είναι να κατασκευάζει σπίτια και να τα πουλά σε προσιτές τιμές σε πολίτες, οι οποίοι πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια. Ωστόσο, κάποια στιγμή το κράτος πρόσφερε σπίτια και σε χαμηλά αμειβόμενους πολίτες, οι οποίοι δεν θα τα πλήρωναν τοις μετρητοίς, αλλά θα έπρεπε να αποπληρώσουν με μηνιαίες δόσεις. Το σχέδιο αυτό απέτυχε εκ του αποτελέσματος. Αυτή τη στιγμή έχουμε ένα τεράστιο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων εισπράξεων. Για αυτό τον λόγο το σημερινό συμβούλιο αποφάσισε ότι θα συνεχίσει τη βασική του πολιτική, η οποία δεν προβλέπει πωλήσεις με σταδιακή αποπληρωμή. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν τη μονάδα καταβάλλοντας όλο το ποσό σε μετρητά. Εξυπακούεται ότι θα πρέπει να έχουν ίδιους πόρους για την προκαταβολή που απαιτούν οι τράπεζες, όπως προβλέπεται και από τη σχετική οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας, αλλά και επαρκή εισοδήματα για να μπορούν να εξασφαλίσουν δάνειο. 

Λύση προσιτού ενοικίου 

Πώς ο ΚΟΑΓ μπορεί να βοηθήσει τους πολίτες που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν δάνειο για αγορά στέγης;

Ως συμβούλιο θεωρούμε ότι πρέπει να δώσουμε λύσεις σε όσους δεν μπορούν να αγοράσουν σπίτι. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε προτείνει τη λύση του προσιτού ενοικίου. Να χτιστούν δηλαδή οικιστικές μονάδες προς ενοικίαση. Μάλιστα, έχουμε μελετήσει και ενημερωθεί για παρόμοια μοντέλα στην Ευρώπη και έχουμε συζητήσει με ειδικούς μέσα και από τη συμμετοχή μας στο Ηousing Europe. Έχουμε λάβει σημαντική τεχνογνωσία και αρχίσαμε να στήνουμε τα δικά μας μοντέλα.

Έχουν γίνει κάποιοι πρώτοι σχεδιασμοί για την υλοποίηση αυτής της απόφασης; Περιλαμβάνεται στον προϋπολογισμό του οργανισμού για το 2020;

Για να χτιστούν αυτές οι μονάδες αντιλαμβάνεστε ότι απαιτούνται σημαντικά κεφάλαια. Ο στόχος μας σε πρώτη φάση είναι να χτίσουμε γύρω στις 600 μονάδες. Απαιτούνται μεγάλα κεφάλαια. Σε αυτή την εξίσωση μπαίνουν και οι πολιτογραφήσεις. Έχουμε ήδη κάνει έναν υπολογισμό για το ποσό που θα λάβουμε από τις πολιτογραφήσεις. Μιλάμε για ένα ποσό γύρω στα 22,5 εκατ. ευρώ από 300 πολιτογραφήσεις (75.000 ευρώ από κάθε πολιτογράφηση). Ήδη έχουμε λάβει ποσό, από δέκα πολιτογραφήσεις, ύψους 750.000 ευρώ. Στόχος μας είναι να εξεύρουμε το μισό από το ποσό των κεφαλαίων που χρειάζονται και να λάβουμε και ένα ίσο ποσό από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) η οποία προσφέρει δάνεια για αυτού του είδους σκοπούς με πολύ ευνοϊκούς όρους. Έγιναν κάποιες επαφές με την ΕΤΕπ και είναι διατεθειμένοι να χρηματοδοτήσουν τέτοια έργα. Επιπλέον, στον προϋπολογισμό του ΚΟΑΓ για το 2020 περιλαμβάνονται κονδύλια για να γίνει ο σχεδιασμός αυτών των μονάδων.

Σε ποιες πόλεις εντοπίζονται οι μεγαλύτερες ανάγκες;

Ο σχεδιασμός του ΚΟΑΓ αφορά όλες τις πόλεις. Αναγνωρίζουμε όμως ότι οι μεγαλύτερες ανάγκες εντοπίζονται στη Λευκωσία και τη Λεμεσό. Θα πρέπει να σημειώσω ότι η ΕΤΕπ έχει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο για αυτές τις μονάδες. Για παράδειγμα, απαιτείται να είναι κοντά στον χώρο εργασίας του πολίτη, άρα αυτές οι οικιστικές μονάδες θα πρέπει να είναι εντός ή πολύ κοντά στα αστικά κέντρα. Προς την κατεύθυνση αυτή έχουμε εκδώσει σχετική ανακοίνωση προς το κοινό μέσω της οποίας ζητάμε από οποιονδήποτε έχει γη να μας διαθέσει, να καταθέσει την αίτησή του. Ήδη έχουμε δεχτεί αρκετές αιτήσεις από ενδιαφερόμενους που θέλουν να πουλήσουν γη στον ΚΟΑΓ.

Έχετε συζητήσει το ενδεχόμενο άμεσων κρατικών κονδυλίων για τον σκοπό αυτό;  

Στο πλαίσιο των επαφών μας έχουμε συναντηθεί και με την υπουργό Εργασίας Ζέτα Αιμιλιανίδου, με την οποία ανταλλάξαμε απόψεις και έχουμε ζητήσει στοιχεία όσον αφορά τους πολίτες που λαμβάνουν κρατικά βοηθήματα, συγκεκριμένα βοήθημα επιδότησης ενοικίου.  Ποια είναι αυτά τα νοικοκυριά, πού βρίσκονται, ώστε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη γνώση για να μην προγραμματίζουμε χωρίς να έχουμε ξεκάθαρη άποψη και να ξέρουμε τις πραγματικές ανάγκες. Σημειώνω ότι το υπουργείο ανταποκρίθηκε άμεσα στο αίτημά μας και η κ. Αιμιλιανίδου εξέφρασε τις απόψεις της αναφορικά με τη διάθεση σχετικού κονδυλίου από το κράτος ώστε να επισπευσθεί η όλη διαδικασία.

Όταν προχωρήσει και ολοκληρωθεί η υλοποίηση αυτού του έργου, ποια σημασία θα έχει για τον ίδιο τον ΚΟΑΓ;

Με το σχέδιο αυτό ο ΚΟΑΓ δεν κινδυνεύει να βρεθεί με επιπλέον μη εξυπηρετούμενες εισπράξεις. Σήμερα ο οργανισμός αντιμετωπίζει ένα τεράστιο πρόβλημα: 50 εκατ. ευρώ που αφορούν στο σχέδιο χαμηλά αμειβομένων πρέπει να εισπραχθούν με δόσεις, και το 80% των οφειλετών δεν πληρώνει κανονικά τις δόσεις τους (τα υπόλοιπα των χρεωστών που δεν πληρώνουν κανονικά τις δόσεις τους ανέρχονται σε πέραν των 40 εκατ.). Συνεπώς, το σχέδιο του προσιτού ενοικίου ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο αυτό και παράλληλα η οικιστική μονάδα παραμένει ιδιοκτησία του κράτους. Αν, για παράδειγμα, κάποιος είναι λήπτης σήμερα αυτής της βοήθειας και του ενοικίου, και αύριο βελτιωθούν τα οικονομικά του, θα μπορεί να παραχωρηθεί η μονάδα σε κάποιον άλλον πολίτη με μεγαλύτερη ανάγκη.

Επιπρόσθετα, οι οικογένειες που θα συμμετέχουν σε αυτό το σχέδιο θα αποσυρθούν από την αγορά του ενοικίου, με αποτέλεσμα να μειωθεί η ζήτηση. Έτσι, θα μπορεί κάποιος να βρίσκει ενοικιαζόμενα σπίτια/διαμερίσματα πιο εύκολα και σε βάθος χρόνου σε καλύτερες τιμές.

Ρόλος στον ιδιωτικό τομέα

Στο θέμα των ελέγχων των οικιστικών μονάδων έχει αλλάξει κάτι;

Θα πρέπει να τονίσω ότι έχουμε αλλάξει τη μεθοδολογία παραγωγής των οικιστικών μονάδων. Με απόφαση του νέου συμβουλίου θα εμπλέκεται περισσότερο ο ιδιωτικός τομέας για να επιταχυνθεί ο χρόνος παραγωγής των μονάδων. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς μας, για τα επόμενα τρία χρόνια θα χτίζουμε περίπου 60-70 μονάδες τον χρόνο οι οποίες θα προσφέρονται προς πώληση σε προνομιακές τιμές. Και οι σχεδιασμοί αφορούν αυτή τη στιγμή τη Λευκωσία, τη Λεμεσό και τη Λάρνακα. Τα επόμενα τρία χρόνια δηλαδή θα κτιστούν περίπου 200 μονάδες. Ο αριθμός αυτός είναι  αρκετά μεγαλύτερος απ’ ό,τι θα ήταν αν ακολουθούσαμε την παλαιότερη μεθοδολογία. Αυτή η εξέλιξη είναι πολύ σημαντική γιατί αφορά και την ποιότητα των μονάδων. Γίνονται έλεγχοι, τόσο από τον ΚΟΑΓ όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, και ευελπιστούμε ότι αυτό θα μειώσει κατά πολύ τα μεγάλα ποσά που δαπανούνται κάθε χρόνο για συντήρηση και επισκευές που αναγκαζόμαστε να κάνουμε στις μονάδες που έχουν χτιστεί στο παρελθόν. Επιπλέον, όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση των μονάδων, έχουμε αρχίσει μια συνεργασία με τον οργανισμό «Clean Energy for EU Islands» και με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, ούτως ώστε οι νέες μονάδες να είναι ενεργειακά αποδοτικότερες
 

Όσον αφορά το σχέδιο για τους δικαιούχους προσιτής κατοικίας, οι αιτήσεις λήγουν τέλος Δεκεμβρίου. Ποιο το ενδιαφέρον μέχρι στιγμής;

Όσον αφορά στο σχέδιο της προσιτής στέγης με βάση την Εντολή 1/2019 του Υπουργείου Εσωτερικών, δεχόμαστε αιτήσεις από τους δικαιούχους στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων, καθώς και από τους παρόχους ανάπτυξης γης οι οποίοι ενδιαφέρονται να επωφεληθούν των κινήτρων. Έχουμε δεχθεί πέραν των 200 αιτήσεων, και αυτός ο αριθμός φανερώνει και την ανάγκη για παραγωγή προσιτής στέγης. Το σχέδιο, πέραν του χαμηλού κόστους το οποίο θα χρειαστεί να καταβάλει ο δικαιούχος για την αγορά της μονάδας, έχει και επιπλέον αρκετά θετικά στοιχεία, όπως, για παράδειγμα, το γεγονός ότι μας επιτρέπει να παρέχουμε προσιτή στέγη σε υφιστάμενες αναπτύξεις, αποφεύγοντας φαινόμενα γκετοποιησης ή/και στιγματισμού οικογενειών. Το  ενδιαφέρον των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης για αυτή την Εντολή είναι προς το παρόν μειωμένο. Χρειάζεται, θεωρώ, χρόνος ώστε ο κατασκευαστής να κάνει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες, τους σχεδιασμούς, να βρει την κατάλληλη γη, και να κάνει την αίτηση. Ο ΚΟΑΓ, σε μια προσπάθεια να προωθήσει το σχέδιο και να επεξηγήσει αναλυτικά τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει ο παροχέας ανάπτυξης γης, έχει πραγματοποιήσει συντονισμένες ενημερωτικές δράσεις.

Καθυστερημένες οφειλές

 Πώς σκοπεύει ο οργανισμός να αντιμετωπίσει το θέμα των καθυστερημένων οφειλών;

Πράγματι, όπως έχω αναφέρει, οι καθυστερημένες οφειλές είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Συνάμα όμως λαμβάνουμε υπόψη ότι πρόκειται για πολύ ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Δεν μπορούμε να βγάλουμε τον κόσμο αυτό έξω από τα σπίτια του. Από την άλλη, όμως, οφείλουμε να σεβαστούμε τα λεφτά του φορολογούμενου. Είμαστε αυστηροί εκεί και όπου πρέπει. Έχουμε εξαντλήσει την αυστηρότητά μας σε περιπτώσεις όπου κάποιος διαθέτει το σπίτι που έχει λάβει από τον ΚΟΑΓ προς ενοικίαση. Γίνονται περιοδικοί έλεγχοι και εντοπίζουμε κάποια πράγματα. Επιπρόσθετα, επεξεργαζόμαστε κάποιους τρόπους και θα ζητήσουμε βοήθεια, γιατί ο οργανισμός δεν έχει την τεχνογνωσία να χειρίζεται ταυτόχρονα τόσες υποθέσεις, (σ.σ. καθυστερημένες οφειλές). Σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα αναζητούμε το μοντέλο εκείνο που θα βοηθήσει ώστε να είμαστε πιο αποδοτικοί.

Σημαντικό δεδομένο προς αναφορά είναι και η απόφαση που έχουμε λάβει για μείωση του επιτοκίου από 2,75% σε 2,25%, για να βοηθήσουμε κόσμο να εξοφλήσει τις δόσεις του με χαμηλότερο κόστος.

 Κλείνοντας, υπάρχει κάτι άλλο που προκύπτει ως νεότερο και θα θέλατε να αναφέρετε;

Να σημειώσω την απόφαση που λάβαμε πριν από λίγες μέρες, σύμφωνα με την οποία έχουμε μειώσει το ύψος της προκαταβολής που πρέπει να καταβάλει κάποιος για να αγοράσει μονάδα από τον ΚΟΑΓ. Ο δικαιούχος θα έπρεπε να αποδείξει στον οργανισμό ότι διαθέτει προκαταβολή 25% της αξίας της αγοράς, ενώ με την πρόσφατη απόφασή μας έχει μειωθεί στο 20%. Έτσι, δημιουργούμε περισσότερους δικαιούχους και συνδέουμε το ύψος της προκαταβολής με το ποσοστό που απαιτούν και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ώστε να μην είμαστε αυστηρότεροι από τις τράπεζες.

Φωτογραφία: Χρίστος Θεοδωρίδης