Αυξανόμενος φόρος άνθρακα στα καύσιμα

Διττός είναι ο στόχος της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης την οποία εξήγγειλε λίαν προσφάτως ο υπ. Οικονομικών, εξηγώντας ταυτόχρονα πως οι σύγχρονες τάσεις της οικονομίας βρίσκονται προς την κατεύθυνση μεταρρυθμίσεων που αυξάνουν τη φορολογία των ενεργοβόρων και επιβαρυντικών για το περιβάλλον υπηρεσιών και προϊόντων. Και χθες ο Χάρης Γεωργιάδης μιλώντας στη Βουλή επανέλαβε πως η κατεύθυνση είναι η μετακίνηση από τη φορολόγηση του εισοδήματος και του πλούτου σε δραστηριότητες που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Βασική αρχή της νέας φορολογικής μεταρρύθμισης είναι πως θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερη.

Κλίμα και εργασία

Η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση, από τη μία, θα είναι υποστηρικτική στην υλοποίηση της εθνικής στρατηγικής για το κλίμα και την ενέργεια, που έχει –δεσμευτικό– στόχο τη μείωση την επόμενη δεκαετία των θερμοκηπιακών αερίων κατά 24%. Το εθνικό σχέδιο θα παρουσιαστεί την προσεχή Παρασκευή δημόσια και, όπως πληροφορείται ο «Π», τα μέτρα τα οποία θα προτείνει δεν είναι τόσο φιλόδοξα ώστε η ΚΔ να μην κληθεί να πληρώσει εκατομμύρια ευρώ για αγορά επιπλέον δικαιωμάτων εκπομπών. Η κυριαρχούσα άποψη είναι πως χωρίς τις καινοτόμες δράσεις μιας πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης τα πράγματα θα είναι δύσκολα για την Κύπρο.

Από την άλλη, η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση θεωρείται πως θα δημιουργήσει τις συνθήκες για μια πιο δίκαιη και στοχευμένη φορολογία που θα μειώσει το φορολογικό κόστος που επιβαρύνει την εργασία και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Αυτό προσδοκά και η ΣΕΚ, μία από τις μεγαλύτερες συνδικαλιστικές οργανώσεις της χώρας, η οποία υποστηρίζει την εφαρμογή της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης. Ένα θέμα που ο κ. Γεωργιάδης αφήνει στον διάδοχό του για να προωθήσει, με στόχο, όπως ο ίδιος είπε, το πακέτο που θα υιοθετηθεί να μπει σε εφαρμογή εντός του 2021. Η δημόσια διαβούλευση έχει ήδη ξεκινήσει και αρχές του 2020 θα τεθεί σε μια πιο συστηματική βάση.

Οικονομικό κίνητρο

Ο καθηγητής δρ Θεόδωρος Ζαχαριάδης, κοσμήτορας της Σχολής Γεωτεχνικών Επιστημών και Διαχείρισης Περιβάλλοντος του ΤΕΠΑΚ, ο οποίος εργάζεται με στελέχη του Υπ. Οικονομικών προκειμένου να οριστικοποιήσουν την πρόταση που θα τεθεί στη δημόσια διαβούλευση, αναλύει στον «Π» τι σημαίνει πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση και ποιο το όφελος για τους πολίτες. Ο κ. Ζαχαριάδης εργάζεται και πάνω στη σύσταση της εθνικής στρατηγικής για το κλίμα και την ενέργεια και, όπως σημειώνει, είναι πολύ δύσκολο με τις συμβατικές μεθόδους, με μικρά δηλαδή μέτρα, να φτάσουμε στον στόχο μας. «Απαιτούνται πιο δυναμικά μέτρα για να ενθαρρύνεις την εξοικονόμηση ενέργειας, τις πράσινες επενδύσεις, τη μείωση των ρύπων στις μεταφορές κ.λπ... Όλα αυτά χρειάζονται οικονομικό κίνητρο για να γίνουν» και, σύμφωνα με τον καθηγητή, η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση είναι μια πρακτική που γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής παγκόσμια. Όπως εξηγεί, τα παραδοσιακά φορολογικά συστήματα που στηρίζονται κυρίως στην εργασία, το κεφάλαιο και τον ΦΠΑ παρουσιάζουν διάφορα μειονεκτήματα. Η αύξηση π.χ. των φόρων στην εργασία αποτελεί αντικίνητρο για προσλήψεις και κίνητρο για μαύρη εργασία. Η άλλη παραδοχή κατά τον δρα Ζαχαριάδη είναι πως ενώ οι μισοί φόροι στην Ευρώπη βασίζονται στη φορολόγηση της εργασίας, υπάρχουν διάφορες δραστηριότητες παντελώς αντικοινωνικές, όπως η υπερπαραγωγή σκουπιδιών, η υπερκατανάλωση νερού και εισαγόμενων καυσίμων, οι οποίες είναι κοινωνικά επιθυμητό να περιοριστούν. «Οπότε, ο στόχος είναι να φορολογείς τα κακά και όχι τα καλά. Τα κακά είναι αυτά που προξενούν ζημιά στο περιβάλλον και τα καλά η εργασία»... Άλλωστε, σύμφωνα με τον καθηγητή, το νέο μοντέλο κυκλικής οικονομίας ενθαρρύνει τη μη σπατάλη πόρων και την επαναχρησιμοποίηση και απαιτεί και ένα νέο μοντέλο φορολογίας.

Ακριβότερα καύσιμα

Τι φόροι μπορούν να επιβληθούν στο πλαίσιο μιας πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης;

• Ήδη μια πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση έγινε προσπάθεια να εφαρμοστεί στα τέλη κυκλοφορίας των αυτοκινήτων (που ακόμη δεν εφαρμόστηκαν παρότι ψηφίστηκαν τον Μάρτιο). Η Βουλή της άλλαξε τα φώτα, με αποτέλεσμα να μην είναι πλέον ακριβώς πράσινο το τέλος κυκλοφορίας, ωστόσο ήταν μία προσπάθεια που ήθελε να αυξήσει το τέλος κυκλοφορίας των ρυπογόνων ΙΧ και να μειώσει το τέλος στα καθαρότερα αυτοκίνητα.


• Όπως αναφέρει ο δρ Ζαχαριάδης πράσινο τέλος θεωρείται και το pay as you throw (πληρώνω όσο πετώ) στα σκουπίδια. Για να έχουν κίνητρο οι καταναλωτές να μειώσουν τα απόβλητα που θα παράγουν. Αυτό το μέτρο προωθείται ήδη από τον υπ. Περιβάλλοντος.


• Μια άλλη πράσινη φορολογία, σημειώνει ο καθηγητής, είναι αυτή του νερού. Μια φορολογία η οποία να λαμβάνει υπόψη όλα τα κόστη παραγωγής, διανομής αλλά και τη σπανιότητά του πόρου. Στην Κύπρο ως γνωστό η τιμή του νερού είναι εξαιρετικά χαμηλή. «Υπάρχει τρόπος να μην επιβάλεις αυτόν τον φόρο στις πρώτες καταναλώσεις, στα πρώτα κυβικά, αλλά πρέπει πιστεύω να δίνεις οικονομικό κίνητρο για να αποφεύγεται η σπατάλη».


• Εκεί όμως όπου υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό για να εφαρμοστεί μια πράσινη φορολογία είναι τα καύσιμα. Στην Κύπρο το 50% των θερμοκηπιακών ρύπων παράγεται από τον τομέα του αυτοκινήτου που αποτελεί τον νούμερο ένα παράγοντα ρύπανσης στη χώρα. Η φορολογία, σημειώνει ο δρ Ζαχαριάδης, αφορά σε αυτή την περίπτωση ένα πράσινο τέλος ανά λίτρο καυσίμου. «Αυτή είναι η βασική εισήγηση. Να μπει ένας σταδιακά αυξανόμενος φόρος άνθρακα τον οποίο θα πληρώνει κάποιος αναλόγως της χρήσης του αυτοκινήτου του. Ένας τέτοιος φόρος που καθιστά ακριβότερη τη χρήση των αυτοκινήτων», εξηγεί, «θα έχει πολλαπλά οφέλη αφού αναμένεται να περιορίσει και την κυκλοφοριακή συμφόρηση αλλά και να μειώσει την ηχορύπανση και τα δυστυχήματα αφού θα μεταφέρει κόσμο σε άλλα μέσα μεταφοράς. Θα μου πείτε πρέπει πρώτα να έχουμε εναλλακτικές. Αλλά δυστυχώς δεν έχουμε χρόνο να πούμε ότι θα φτιάξουμε ένα καλό σύστημα δημόσιων μεταφορών και μετά να φορολογήσουμε το αυτοκίνητο. Αυτά πρέπει να γίνουν ταυτόχρονα. Οι ποιοτικές δημόσιες μεταφορές είναι μια τομή που πρέπει να γίνει από τώρα για να έχεις και μια εναλλακτική όταν θα ακριβύνουν τα καύσιμα».

Μείωση φόρου εισοδήματος η τάση

Τι όφελος μπορεί να έχει ο πολίτης από αυτή τη μεταρρύθμιση; «Αυτό είναι θέμα του Υπουργείου Οικονομικών. Η δική μου εργασία είναι να προτείνω την εισαγωγή των φόρων. Το πώς θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα έσοδα φαντάζομαι θα αναδειχθεί στη δημόσια διαβούλευση», σημειώνει ο δρ Θεόδωρος Ζαχαριάδης. «Καταλαβαίνω ότι η γενική κατεύθυνση είναι να είναι ουδέτερη η φορολογία και να την καταλάβουν όλοι σχεδόν οι πολίτες. Άρα αυτό μπορεί να σημαίνει μια ελάφρυνση στη φορολόγηση της εργασίας: είτε στον φόρο εισοδήματος, είτε στις ασφαλιστέες εισφορές. Πιθανόν κάποια χρήματα να χρηματοδοτήσουν τις πράσινες δράσεις. Για παράδειγμα για υποστήριξη των δημόσιων μεταφορών, της εξοικονόμησης ενέργειας ή χρηματοδότηση των πράσινων δράσεων. Οι εμπειρίες από τις χώρες που υιοθέτησαν την πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση ποικίλλουν. Υπάρχουν χώρες οι οποίες έβαλαν φόρο άνθρακα και δίνουν πίσω μια ισόποση επιταγή στο τέλος του χρόνου σε κάθε νοικοκυριό. Πράγμα που σημαίνει πως γίνεται και μια μικρή αναδιανομή εισοδήματος. Το θέμα είναι να είναι δίκαιη η μεταρρύθμιση. Να γίνει διασπορά των εσόδων. Σε αυτό πιστεύω βοηθά και η πρωτοβουλία της ΣΕΚ η οποία στηρίζει την πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση και συστήνει την ελάφρυνση της φορολογίας του εισοδήματος».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΥΡΙΟ: Ο γ.γ. της ΣΕΚ Ανδρέας Μάτσας μιλά στον «Π» για τις θέσεις της οργάνωσης για την πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση.