Κάλεσμα Ντράγκι προς κυβερνήσεις για λήψη μέτρων

Μηνύματα προς πολλές κατευθύνσεις έστειλε μετά το τέλος της τελευταίας συνεδρίασης του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υπό την προεδρία του ο Μάριο Ντράγκι, υπεραμυνόμενος των πολιτικών της τράπεζας που λήφθηκαν με επικεφαλής τον ίδιο.

Ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΚΤ δέχθηκε την περασμένη Πέμπτη και πλήθος προσωπικών ερωτήσεων οι οποίες αφορούσαν τόσο τα επόμενα βήματα που σκοπεύει να ακολουθήσει, μετά την ολοκλήρωση της θητείας του στην ΕΚΤ, όσο και απολογιστικού χαρακτήρα για τις επιλογές του σε κεντρικά θέματα πολιτικής ως πρόεδρος της τράπεζας. Απαντώντας για τα μελλοντικά του σχέδια, παρέπεμψε στη σύζυγό του, καθώς δεν θέλησε να ανοίξει τα χαρτιά του. Υπερασπίστηκε ωστόσο, όπως αναφέρθηκε, όλες τις πολιτικές αποφάσεις που έλαβε στη διάρκεια της οκταετούς θητείας του, παρόλο που κάποιες εξ αυτών, όπως τα αρνητικά επιτόκια για παράδειγμα, έχουν αμφισβητηθεί έντονα, κυρίως από τη γερμανική πλευρά. Ο ίδιος, απαντώντας σε ερώτηση για το θέμα, σημείωσε ότι το ΔΝΤ δεν είπε ότι τα αρνητικά επιτόκια κάνουν «κακό». Για εμάς είναι πολύ καλά. Είμαστε ακριβώς εκεί που θέλουμε να είμαστε. Τα οφέλη για την οικονομία αντισταθμίζουν τις δυσάρεστες επιπτώσεις, σημείωσε. Το ταμείο, παραδέχτηκε, επισημαίνει τους κινδύνους για αρνητικές επιπτώσεις από την παραμονή επί μακρόν των επιτοκίων σε αρνητικό έδαφος αλλά και εμείς παρακολουθούμε στενά την κατάσταση.

Κίνδυνος ύφεσης

Στη συνεδρίαση της Πέμπτης, στην οποία συμμετείχε ως παρατηρήτρια η Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία αναλαμβάνει τη θέση του προέδρου από την 1η Νοεμβρίου, αποφασίστηκε εξάλλου η συνέχιση της ακολουθούμενης χαλαρής νομισματικής πολιτικής. Ένα από τα μηνύματα που θέλησε να στείλει ο απερχόμενος πρόεδρος Μ. Ντράγκι ήταν ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα για πολύ καιρό ακόμη. Και τούτο, διότι, όπως προειδοποίησε, η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει στην παρούσα φάση η ευρωπαϊκή οικονομία συνδέεται με τον κίνδυνο της ύφεσης. Στο πλαίσιο αυτό, υποστήριξε ότι τα έκτακτα μέτρα που έλαβε η ΕΚΤ τον περασμένο μήνα ήταν απολύτως επιβεβλημένα. Μάλιστα, πήγε ένα βήμα παραπέρα, καλώντας τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης να θεσπίσουν μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και των αγορών εργασίας και να χρησιμοποιήσουν τη δημοσιονομική πολιτική για την περαιτέρω τόνωση της οικονομίας. «Όλες οι χώρες πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να επιτύχουν μια πιο φιλική προς την ανάπτυξη σύνθεση των δημόσιων οικονομικών», δήλωσε χαρακτηριστικά. Οι κυβερνήσεις με δημοσιονομικό χώρο πρέπει να δράσουν με αποφασιστικό και έγκαιρο τρόπο. Σε χώρες όπου το δημόσιο χρέος είναι υψηλό, οι κυβερνήσεις πρέπει να ακολουθήσουν συνετή δημοσιονομική πολιτική, υπογράμμισε.

Χαμηλά επιτόκια

Ο κ. Ντράγκι, σχολιάζοντας τις αποφάσεις της Πέμπτης, επανέλαβε ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν στα σημερινά ή χαμηλότερα επίπεδα μέχρι ο πληθωρισμός να συγκλίνει προς τον στόχο του, λίγο κάτω από το 2%, και μέχρι η σύγκλιση αυτή να αντανακλάται στην πληθωριστική δυναμική. Ο ίδιος είπε ακόμα πως η ΕΚΤ αναμένει ότι οι αγορές στοιχείων ενεργητικού που αρχίζουν θα συνεχιστούν για όσο διάστημα είναι αναγκαίο για να ενισχυθεί ο διευκολυντικός αντίκτυπος των επιτοκίων και θα ολοκληρωθούν λίγο προτού αρχίσει η αύξηση των επιτοκίων. Υπενθυμίζεται ότι την Πέμπτη η ΕΚΤ αποφάσισε ότι το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραμείνουν αμετάβλητα σε 0,00%, 0,25% και -0,50% αντιστοίχως.

Σε ανακοίνωσή της, η ΕΚΤ σημειώνει επίσης πως, όπως είχε αποφασισθεί στην προηγούμενη συνεδρίαση του δ.ς., θα ξεκινήσει και πάλι από την 1η Νοεμβρίου καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού ύψους 20 δισ. ευρώ μηνιαίως. «Το διοικητικό συμβούλιο αναμένει ότι οι εν λόγω αγορές θα διενεργούνται για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο προκειμένου να ενισχυθεί η διευκολυντική επίδραση των επιτοκίων πολιτικής του και ότι θα λήξουν λίγο πριν αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ», προσθέτει η ανακοίνωση.

Για την Ελλάδα

Ιδιαίτερη αναφορά στην τελευταία του συνέντευξη Τύπου μετά τη συνεδρίαση της ΕΚΤ ως πρόεδρός της έκανε και στην Ελλάδα. «Η πορεία της Ελλάδας, η οποία κατόρθωσε να δανειστεί με αρνητικά επιτόκια, ενώ πριν από λίγα χρόνια βρέθηκε στα πρόθυρα της κατάρρευσης, αποτελεί αναμφίβολα ένα success story, το οποίο οφείλεται στις προσπάθειες των κυβερνήσεων, αλλά και το σκληρό τίμημα που αναγκάστηκαν να καταβάλουν οι πολίτες της», ανέφερε ο Μάριο Ντράγκι, απαντώντας σε σχετική ερώτηση από τους «New York Times». Ο ίδιος εμφανίστηκε αισιόδοξος για την περαιτέρω πορεία της Ελλάδας, εκτιμώντας ότι δεν διαφαίνεται κίνδυνος «να αλλάξει η πολιτική των μεταρρυθμίσεων που συνέβαλε στην έξοδο της χώρας από την κρίση». «Είναι μία καλή εποχή για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο ίδιος αποκάλυψε ότι στα μέσα του 2017 η ΕΚΤ είχε αποφασίσει να αλλάξει την πολιτική της προς μία πιο αυστηρή κατεύθυνση. Ωστόσο, οι εξελίξεις που ακολούθησαν ανέτρεψαν τον σχεδιασμό, καθώς οι οικονομικοί δείκτες αποτύπωναν τον κίνδυνο σημαντικής επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης. Έτσι, παρόλο που η εξέλιξη αυτή αποσοβήθηκε με τη βοήθεια της νομισματικής πολιτικής, ο κίνδυνος παραμένει υπαρκτός. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, ένας από τους βασικούς προδρόμους δείκτες, ο PMI, παραμένει στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2012.

Κληθείς να συμβουλεύσει τη διάδοχό του, ο απερχόμενος πρόεδρος ανέφερε ότι «η Κρ. Λαγκάρντ δεν χρειάζεται συμβουλές, καθώς γνωρίζει πολύ καλά τη δουλειά της». Πάντως, η τελετή αποχώρησης του κ. Ντράγκι αναμένεται να πραγματοποιηθεί σήμερα Δευτέρα. Σε αυτή πρόκειται να απευθύνουν χαιρετισμό ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.

Θα μείνει στην ιστορία

Ο Μάριο Ντράγκι μετρούσε μόλις εννέα μήνες στο τιμόνι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας όταν εκστόμισε τη φράση που του διασφάλισε μια θέση στα βιβλία της ιστορίας. Ήταν η εποχή που η κρίση χρέους στην ευρωζώνη βρισκόταν στο απόγειό της, η Ελλάδα είχε ντε φάκτο χρεωκοπήσει και ακόμη και οι ισχυρές οικονομίες, όπως της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας, δυσκολεύονταν να αντλήσουν κεφάλαια από τις αγορές. Στις χρηματαγορές τα στοιχήματα έδιναν και έπαιρναν σχετικά με το ερώτημα πότε θα κατέρρεε η νομισματική ένωση. Με μια μόλις φράση όμως ο Ντράγκι έβαλε τέλος στα παιχνίδια των κερδοσκόπων. Στο πλαίσιο της εντολής της «η ΕΚΤ θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να σώσει το ευρώ», είχε πει ο Ιταλός κεντρικός τραπεζίτης στο πλαίσιο συνέντευξης στο Λονδίνο τον Ιούλιο του 2012. «Και πιστέψτε με θα είναι αρκετά», συμπλήρωσε. Το μήνυμα προς τις αγορές δεν άφηνε περιθώρια παρερμηνειών: Δεν μπορείτε να τα βάλετε με την ΕΚΤ. Η τακτική του Ντράγκι ήταν μεν ριψοκίνδυνη, αλλά αποδείχτηκε άκρως αποτελεσματική. Οι κερδοσκοπικές επιθέσεις περιορίστηκαν, ενώ τα ασφάλιστρα κινδύνου μειώθηκαν σε βαθμό που να δώσουν στην πολιτική και πάλι περιθώρια κινήσεων και παρεμβάσεων. «Με την ομιλία του στο Λονδίνο ο Ντράγκι μάλλον έσωσε το ευρώ», εκτιμά ο Τόμας Μάγερ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank και νυν επικεφαλής του think tank Flossbach von Storch Research Institute.

Πλημμυρίζοντας την αγορά με φρέσκο χρήμα ο Ιταλός έδειξε αμέσως τι εννοούσε με τη φράση «whatever it takes». Παράλληλα, προχώρησε σε μείωση των βασικών επιτοκίων στο μηδέν. Για τις δε τράπεζες εισήγαγε τα αρνητικά επιτόκια προκειμένου να μην «παρκάρουν» τη ρευστότητά τους στην κεντρική τράπεζα. Επιπλέον, αγόραζε κάθε μήνα ομόλογα κρατών και επιχειρήσεων αξίας έως και 80 δισ. ευρώ. Η αποφασιστικότητα που επέδειξε τού χάρισε το παρατσούκλι Super Mario από το ομώνυμο ηλεκτρονικό παιχνίδι. Στη Γερμανία των «παγκόσμιων πρωταθλητών της αποταμίευσης» ο Ιταλός επικρίθηκε όμως εντονότατα για την πολιτική των μηδενικών επιτοκίων. Εν μέσω της κρίσης, όμως, ο Μάριο Ντράγκι έπρεπε να λάβει αποφάσεις και αυτές δεν μπορούσαν να ικανοποιούν όλες τις πλευρές. Προτεραιότητά του ήταν μέσω της πολιτικής των μηδενικών επιτοκίων και της ποσοτικής χαλάρωσης να αγοράσει χρόνο για τις μαστιζόμενες από την κρίση χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Χρόνο τον οποίο, όπως τόνιζε επανειλημμένως, έπρεπε να αξιοποιήσουν για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων. Τραγική ειρωνεία για τον ίδιο ότι οι εκκλήσεις του προσέκρουαν σε ώτα μη ακουόντων κυρίως στην πατρίδα του, την Ιταλία. Επίσης, δεν κατάφερε να πετύχει έναν από τους βασικούς του στόχους, αφού ο πληθωρισμός σήμερα απέχει σημαντικά από το όριο του 2% που θέτει η ΕΚΤ.