Ευρωπαϊκή εξαίρεση η Κύπρος στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια

Η ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών της ΕΕ έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία τέσσερα  χρόνια. Τον Ιούνιο του 2019, ο μέσος σταθμισμένος δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων ανερχόταν στο 3% σε σύγκριση με 6% τον Ιούνιο του 2015. Αυτό είναι το χαμηλότερο ποσοστό από τότε που η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΤΑ) εισήγαγε εναρμονισμένο ορισμό για τα μη εξυπηρετούμενα πρόσωπα σε ολόκληρη την Ευρώπη το 2014.

Η παραπάνω διαπίστωση της ΕΤΑ, σε έκθεσή της για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, έρχεται να επιβεβαιώσει την εκτίμηση ότι το κυπριακό τραπεζικό σύστημα, με αιχμή της δύο μεγάλες τράπεζες, την Τράπεζα Κύπρου και την Ελληνική Τράπεζα, πρέπει να καταγράψει ουσιαστική πρόοδο τους επόμενους μήνες.

Ο πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Δημήτρης Γεωργιάδης, παρουσιάζοντας την περασμένη εβδομάδα τη φθινοπωρινή έκθεση του φορέα αποκάλυψε ότι ήδη έχουν υπάρξει συστάσεις  και προειδοποιήσεις προς τις τράπεζες από τις ευρωπαϊκές για μεγαλύτερη πρόοδο. Ο κ. Γεωργιάδης εξέφρασε την ανησυχία του για αύξηση πιέσεων αν δεν υπάρξει πρόοδος.

Ταυτόχρονα, η αναθέρμανση του ενδιαφέροντος της Γερμανίας για την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, με την ενεργοποίηση της πανευρωπαϊκής εγγύησης καταθέσεων, βάζει περαιτέρω πίεση στην Κύπρο. Το Βερολίνο θέτει ως προϋπόθεση για να εγγυηθεί, μέσω ενός κοινού συστήματος ασφάλισης, τις καταθέσεις των συστημικών  τραπεζών την εξαφάνιση των προβλημάτων που άφησε πίσω της η κρίση (δηλαδή τα ΜΕΔ), αλλά και την εισαγωγή μιας κοινής βάσης φορολογίας εταιρειών και ενός ελάχιστου καταβαλλόμενου φόρου.

Τα σχέδια για μεγάλες πωλήσεις δανείων (ο μόνος τρόπος για δραστική μείωση του επιπέδου των ΜΕΔ) είναι στο τραπέζι, με την ίδια την ΕΤΑ να αναφέρεται στην έκθεσή της σε επικείμενες πωλήσεις ύψους 3 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί  στο 20% του συνολικού όγκου των ΜΕΔ. Και με αυτές τις πωλήσεις, όμως, το ποσοστό των ΜΕΔ παραμένει διψήφιο.

Στα θετικά καταγράφεται το γεγονός ότι η  Κύπρος έχει την πρωτιά σε ό,τι αφορά το ρυθμό μείωσης των ΜΕΔ, αλλά διατηρεί και το υψηλότερο ποσοστό κόκκινων δανείων και τον υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων εκτός τραπεζικών ισολογισμών, στο 7%, ακολουθούμενη από την Πορτογαλία και την Ελλάδα (από τα 4%), ενώ σε 22 χώρες το συγκεκριμένο ποσοστό είναι μικρότερο από 1%.

«Παρά τις ουσιαστικές βελτιώσεις, τα παλαιά περιουσιακά στοιχεία παραμένουν σημαντικά και είναι συγκεντρωμένη σε λίγες χώρες. Υπάρχουν σημαντικές συνεχιζόμενες πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην περαιτέρω μείωση των παλαιών περιουσιακών στοιχείων στις χώρες αυτές, όπως π.χ. την Ελλάδα και την Κύπρο, οι οποίες εξακολουθούν να έχουν διψήφια ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων», τονίζει η ΕΤΑ στην έκθεσή της.

Συστημική λύση

Η ΕΤΑ θεωρεί ότι για Ελλάδα και την Κύπρο (και οι δύο χώρες αναφέρουν τα υψηλότερα ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων στην ΕΕ και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις στο να καθαρίσουν τους ισολογισμούς των τραπεζών και να πλησιάσουν τον μέσο όρο ΜΕΔ της ΕΕ) είναι ζωτικής σημασίας μια συστημική λύση προκειμένου να επιταχυνθεί η μείωση των ΜΕΔ και να μπορέσουν οι τράπεζες να επικεντρωθούν στη χορήγηση δανείων στις υγιείς και βιώσιμες επιχειρήσεις και σε άτομα που θα υποστηρίξουν περαιτέρω την οικονομική ανάπτυξη. Η Ελλάδα έχει ανακοινώσει το σχέδιο «Ηρακλής» το οποίο επιτρέπει την τιτλοποίηση κόκκινων δανείων μέσω της παροχής κρατικής εγγύησης, στο πρότυπο του Σχεδίου Περιουσιακών Στοιχείων που εφαρμόστηκε στην περίπτωση της πώλησης εργασιών και καταθέσεων της πρώην Συνεργατικής στην Ελληνική Τράπεζα. Στην Κύπρο, ως συστημική λύση περιγράφεται η σύσταση της ΚΕΔΙΠΕΣ.

Το σχέδιο Εστία

Ως λύση που υποστηρίζει τη μείωση των ΜΕΔ περιγράφεται στην έκθεση της ΕΤΑ και το σχέδιο Εστία, το οποίο, όπως όλα δείχνουν, είναι εξαιρετικά δύσκολο να οδηγήσει τελικά στην αναδιάρθρωση ΜΕΔ ύψους πέραν των 3 δισ. ευρώ με υποθήκη πρώτη κατοικία ύψους. Από την αρχική εκτίμηση για 12.000 επιλέξιμους δανειολήπτες θα αποτελέσει επιτυχία αν τελικά ενταχθούν 2.000.

Ο συνδυασμός πώλησης δανείων και του σχεδίου Εστία θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και στο μηδενισμό εντός του 2020, κάτι που δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, στο τέλος Ιουνίου σημειώθηκε περαιτέρω μείωση κατά 436 εκατ. ευρώ ή 4,3% στο σύνολο των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων σε σύγκριση με το τέλος Μαρτίου 2019. Ως αποτέλεσμα, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων προς το σύνολο των χορηγήσεων μειώθηκε από 30,6% στο τέλος Μαρτίου 2019 στο 29,8% στο τέλος Ιουνίου 2019. Σε απόλυτους ρυθμούς τα ΜΕΔ υποχώρησαν στα 9,708 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 4,337 δισ. ευρώ είναι δάνεια που αναδιαρθρώθηκαν (σε σύνολο αναδιαρθρώσεων 6,113 δισ. ευρώ), αλλά παραμένουν στα ΜΕΔ μερικώς λόγω του ορισμού των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων. Στο καθαρό υπόλοιπο των αναδιαρθρωμένων χορηγήσεων στο τέλος Ιουνίου 2019 παρουσιάστηκε πτώση ύψους 351 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το τέλος Μαρτίου 2019.

Δυσκολία αναδιαρθρώσεων

Η προέλευση της μείωσης των ΜΕΔ αποτυπώνει και τη δυσκολία αντιμετώπισης του προβλήματος μέσα από αναδιαρθρώσεις. H καθοδική πορεία το δεύτερο τρίμηνο του 2019 οφείλεται, κυρίως, σε διαγραφές δανείων, σε δάνεια που έχουν επιτυχώς αναδιαρθρωθεί και επανενταχθεί στην κατηγορία των εξυπηρετούμενων χορηγήσεων με το πέρας της περιόδου παρακολούθησης, σε αποπληρωμές δανείων, καθώς και σε συμφωνίες ανταλλαγής χρέους με στοιχεία ενεργητικού (ακίνητη περιουσία).

Σε ό,τι αφορά τις διαγραφές χορηγήσεων, αυτές γίνονται στα πλαίσια αναδιαρθρώσεων και συνήθως αφορούν ποσά για τα οποία προϋπάρχουν προβλέψεις επισφάλειας στους λογαριασμούς των πιστωτικών ιδρυμάτων. Πραγματοποιούνται, ωστόσο, και μη συμβατικές ή «λογιστικές» διαγραφές έναντι ποσών που περιλαμβάνονται ήδη στις προβλέψεις με στόχο την πιο αντιπροσωπευτική απεικόνιση των χαρτοφυλακίων χορηγήσεων.

Πάντως η Κεντρική Τράπεζα, μέσα από την ανάλυση των πρόσθετων στοιχείων που συλλέγει, εκτιμά ότι βελτιώνονται οι παράγοντες που συμβάλλουν στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων.

«Τα πιστωτικά ιδρύματα συνεχίζουν τις προσπάθειές τους για αναδιάρθρωση των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν περιθώρια βιώσιμης διευθέτησης. Σημειώνεται ότι, η επιτυχία ορισμένων αναδιαρθρώσεων εξαρτάται από τη δυνατότητα ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων εντός των χρονικών ορίων που τίθενται», καταλήγει ο σχολιασμός της Κεντρικής.