Χαμηλή εισπραξιμότητα των ποινών της Επιτροπής Ανταγωνισμού

Η χαμηλή εισπραξιμότητα των προστίμων, που επιβάλει η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού, θέτει θέμα αποτελεσματικότητας των ενεργειών ενός θεσμού καθοριστικού για τη λειτουργία της ελεύθερης οικονομίας. Από το 2012 επιβλήθηκαν πρόστιμα συνολικού ύψους 63,302 εκατ. ευρώ και εισπράχθηκαν 11,703 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 18,5%, σύμφωνα με στοιχεία που κατατέθηκαν στην Επιτροπή Οικονομικών στο πλαίσιο εξέτασης του προϋπολογισμού της ΕΠΑ για το 2020.

Αν συνυπολογιστεί και το πρόστιμο συνολικού ύψους 31,009 εκατ. ευρώ που επιβλήθηκε σε βάρος των τραπεζών Λαϊκή Τράπεζα, Τράπεζα Κύπρου Ελληνική Τράπεζα, Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, USB Bank, Εμπορική Τράπεζα, Societe και την JCC μετά από καταγγελία της FBME, το συνολικό ποσό των προστίμων φτάνει τα 94,3 εκατ. ευρώ και το ποσοστό είσπραξης υποχωρεί στο 12,4%. Το πρόστιμο σε βάρος των τραπεζών έχει ακυρωθεί με απόφαση δικαστηρίου (με αιτιολογία τη σύνθεση της επιτροπής), αλλά ο γενικός εισαγγελέας έχει ασκήσει έφεση και η υπόθεση παραμένει σε εκκρεμότητα.

Τα αίτια

Γιατί τα πρόστιμα δεν εισπράττονται; Καταρχάς, η ΕΠΑ επιβάλει πρόστιμα αλλά δεν τα εισπράττει, καθώς η διοικητική ποινή αποτελεί έσοδο της Δημοκρατίας. Το βάρος της είσπραξης πέφτει στη Νομική Υπηρεσία η οποία, εκ του αποτελέσματος, φαίνεται ότι δεν κυνηγά τις υποθέσεις.

«Σύμφωνα με τον νόμο, η ΕΠΑ αποστέλλει την απόφαση στη νομική υπηρεσία με τη σημείωση ότι εντός 30 ημερών θα πρέπει να πληρωθεί το πρόστιμο», εξήγησε η πρόεδρος της επιτροπής Λουκία Χριστοδούλου.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η προσφυγή στο δικαστήριο κατά απόφασης της ΕΠΑ δεν αποτελεί αιτία μη καταβολής του προστίμου. Τα τελευταία χρόνια, όμως, επαναλαμβάνεται μια κακή πρακτική (με την ανοχή της Νομικής Υπηρεσίας που δεν ασκεί πίεση στις εταιρείες) που έχει ως αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται ο αποτρεπτικός ρόλος της ΕΠΑ.

Η ολοκλήρωση του κύκλου της εξέτασης της προσφυγής μιας εταιρείας, συμπεριλαμβανομένης και τυχόν έφεσης επί πρωτόδικης απόφασης, απαιτεί μια περίοδο ώς και έξι ετών, χρόνος ιδιαίτερα μεγάλος. Πρακτικά μια εταιρεία δεν νιώθει πίεση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις χώρες της ΕΕ δεν υπάρχει ενιαίος τρόπος επιβολής των αποφάσεων των εθνικών επιτροπών ανταγωνισμού. Πιο αποτελεσματική φαίνεται να είναι η επιβολή, κατά την οποία η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει εξουσίες δικαστικής αρχής ή λειτουργεί ως δικαστήριο. Στην Κύπρο η ΕΠΑ λειτουργεί ως διοικητικό όργανο.

Οι υποθέσεις

Ανάμεσα στις υποθέσεις που εκκρεμεί η καταβολή του προστίμου ξεχωρίζουν τα 20,8 εκατ. ευρώ σε βάρος των εταιρειών πετρελαιοειδών ΕΛΠΕ, ExxonMobile, Πετρολίνα και Lukoil (για κάθετες συμπράξεις μεταξύ των πρατηριούχων για άμεσο ή έμμεσο καθορισμό λιανικής τιμής πώλησης) και τα 20 εκατ. ευρώ σε βάρος της γερμανικής Daimler AG (για τον τρόπο διάθεσης των ανταλλακτικών της στην κυπριακή αγορά).

Η υπόθεση των εταιρειών πετρελαιοειδών είναι σε εξέλιξη από το 2004 και δεν έχει προχωρήσει, ακόμη, η εκδίκαση της προσφυγής των εταιρειών ενώπιον του δικαστηρίου.