Μην φοβάστε τις online αγορές - Ποια τα δικαιώματα των καταναλωτών

Άνοδο παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια οι ηλεκτρονικές αγορές από τους Κυπριους καταναλωτές. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα χρήσης τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών της Στατιστικής Υπηρεσίας, κατά το 2018 23% των ατόμων που χρησιμοποίησαν το διαδίκτυο προέβησαν σε αγορά ή παραγγελία προϊόντων ή υπηρεσιών μέσω ίντερνετ κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους. Τρία χρόνια προηγουμένως, το ποσοστό αυτό ήταν κάτω από το 19%, γεγονός που καταδεικνύει μια μικρή αλλά σταθερή πρόοδο.

Οι μισοί σε σχέση με ΕΕ

Σύμφωνα με τον δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) που εκδίδει η Κομισιόν, τα στοιχεία προσφέρουν μια κάπως μεγαλύτερη αισιοδοξία. Κατά το 2018 το 38% των Κυπρίων χρηστών του διαδικτύου προέβησαν σε αγορές μέσω του ίντερνετ σύμφωνα με τον DESI. Τον προηγούμενο χρόνο το ποσοστό αυτό ήταν 39% και το 2016 38%.

Η Κύπρος, όπως καταγράφεται, κατέχει την 26η θέση μεταξύ των 28 κρατών μελών της ΕΕ στον τομέα αυτόν, την ώρα που το 69% των Ευρωπαίων κατά μέσο όρο κάνει αγορές μέσου διαδικτύου, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι Κύπριοι στις διαδικτυακές αγορές υπολείπονται μακράν του μέσου όρου της ΕΕ. Επιπλέον, σύμφωνα τον DESI, ο αριθμός των χρηστών που πραγματοποιούν πωλήσεις μέσω διαδικτύου είναι μικρότερος σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ. Μόλις 3% έναντι 23% των Ευρωπαίων!

Η έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνει ότι οι τάσεις που παρατηρούνται στις αγορές μέσω διαδικτύου είναι οι εξής: οι άντρες παρουσιάζονται να αγοράζουν ή να παραγγέλνουν προϊόντα ή υπηρεσίες μέσω διαδικτύου περισσότερο απ’ ό,τι οι γυναίκες, ενώ τα άτομα ηλικίας 25-34 ετών φαίνεται να είναι τα πιο δραστήρια σε ό,τι αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο. Οι εργαζόμενοι και οι φοιτητές αγοράζουν ή παραγγέλνουν αγαθά και υπηρεσίες περισσότερο από τους άνεργους, τους συνταξιούχους και τους αδρανείς.

Ρούχα και ταξίδια

Περισσότερο από πέντε στα δέκα άτομα που έκαναν αγορές είχαν παραγγείλει είδη ένδυσης και αθλητικά είδη (56%) και έκαναν διευθετήσεις για ταξίδια (51%), όπως εισιτήρια, ενοικίαση αυτοκινήτου κ.λπ. Τρίτη στις προτιμήσεις των Κυπρίων ήταν η κράτηση για διακοπές σε ποσοστό 46,7%. Το 82,9% των αγοραστών από το διαδίκτυο προτιμά πωλητές από χώρες της ΕΕ, 35,8% πωλητές από τρίτες χώρες και 34,3% ντόπιους πωλητές. Το 11% των ατόμων που έκαναν αγορές από το διαδίκτυο παρήγγειλαν αγαθά 1-2 φορές και το 8,8% 3-5 φορές.

Ασφαλιστικές δικλίδες

Είναι εμφανές από τους αριθμούς ότι οι Κύπριοι εξακολουθούν να «φοβούνται» τις αγορές μέσω διαδικτύου. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ασφαλιστικές δικλίδες οι οποίες κάνουν τις αγορές μας πιο ασφαλείς και τις οποίες εάν γνωρίζουμε θα γίνουμε πιο τολμηροί και θα ξεπεράσουμε τους φόβους μας.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Καταναλωτών Μάριο Δρουσιώτη, ο οποίος μιλώντας στον «Π» δίνει συμβουλές ως προς τα δικαιώματά μας ως καταναλωτές από τις διαδικτυακές και εξ αποστάσεως (π.χ. μέσω τηλεφώνου) αγορές, ένας κίνδυνος με τις αγορές online είναι να παρασυρθούμε από την ευρεία γκάμα προϊόντων που υπάρχουν στο διαδίκτυο και να αγοράσουμε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε. Αυτή είναι μία από τις παγίδες του διαδικτύου που πάντα πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ανέφερε ο κ. Δρουσιώτης, ώστε να βάλουμε φραγμό στις επιθυμίες μας.

Οι βασικές αρχές των αγορών μέσω διαδικτύου πρέπει να εστιάζονται στα εξής τρία σημεία:

• Αρχικά, θα πρέπει «να ελέγχουμε εάν το προϊόν πωλείται σε λογική τιμή. Εάν ισχύει, τότε θα προχωρήσουμε στην αγορά του προϊόντος», ανέφερε ο κ. Δρουσιώτης. Για παράδειγμα, σε περιόδους εκπτώσεων ο καταναλωτής θα πρέπει να βλέπει εάν η τελική τιμή είναι λογική για το συγκεκριμένο προϊόν (μαζί με μεταφορικά και φόρους-δασμούς), και όχι να παρασύρεται από την αρχική τιμή.


• Επίσης, θα πρέπει «να ελέγχεται η αξιολόγηση του πωλητή από τους αγοραστές, η οποία θα πρέπει να είναι στο 100% και όχι στο 98%», πρόσθεσε. Θα πρέπει οι καταναλωτές «να κοιτάζουν την αξιοπιστία, η οποία φαίνεται συνήθως στο επάνω μέρος δεξιά της ιστοσελίδας.


• Επιπλέον καλό είναι «να προτιμούνται πωλητές εντός της ΕΕ γιατί υπάρχουν μηχανισμοί στην Ευρώπη που επιτρέπουν την επίλυση τυχόν προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν, όπως είναι τα Ευρωπαϊκά Κέντρα Καταναλωτή».

Μέθοδοι πληρωμής

Όσον αφορά τους τρόπους πληρωμής, ο καλύτερος είναι «η πληρωμή με πιστωτική κάρτα στις διασυνοριακές συναλλαγές, διότι υπάρχει δυνατότητα επιστροφής των χρημάτων μέσω της τράπεζας», εξήγησε ο κ. Δρουσιώτης. Συγκεκριμένα, «συμπληρώνει ο καταναλωτής ένα έντυπο και η τράπεζα αφού το διερευνήσει είναι υποχρεωμένη να επιστρέψει τα χρήματα, εάν δεν τα επιστρέψουν οι άλλοι μηχανισμοί. Σε περίπτωση που δεν δέχονται πιστωτική κάρτα, υπάρχει η δυνατότητα πληρωμής μέσω διακινητή χρήματος, όπως είναι η Pay-pall», πρόσθεσε. Επίσης, «υπάρχει και η δυνατότητα αποστολής των στοιχείων της πιστωτικής κάρτας απευθείας στον πωλητή, όμως είναι προτιμότερο να επιτρέπονται πληρωμές μέσω διακινητή χρήματος», τόνισε ο κ. Δρουσιώτης. Υπάρχει επίσης και η δυνατότητα αγοράς με αντικαταβολή, κατά την οποία το προϊόν πληρώνεται με την παράδοση.

Προσέξτε το κόστος της επιστροφής

Ο καταναλωτής δικαιούται να επιστρέψει το προϊόν που αγόρασε μέσω διαδικτύου ή εξ αποστάσεως εντός 14 ημερών. Η επιστροφή γίνεται δεκτή ακόμη και αν απλώς το μετανιώσει ο αγοραστής, χωρίς να είναι καν ελαττωματικό. «Χωρίς καμία δικαιολογία, ο αγοραστής έχει το δικαίωμα αν άλλαξε γνώμη και δεν του αρέσει το προϊόν που αγόρασε να το επιστρέψει και να ζητήσει πίσω τα χρήματα». Στην ΕΕ δεν χρειάζεται να κάνει καταγγελία, κάνει το παράπονο στο αρμόδιο τμήμα του Υπουργείου Εμπορίου ή και σε ηλεκτρονική πλατφόρμα, χωρίς να έρθει σε επαφή ο καταναλωτής με τον πωλητή», πρόσθεσε.

Κόστος επιστροφής

Σε περίπτωση αλλαγής γνώμης του αγοραστή, τα έξοδα αποστολής βαραίνουν τον καταναλωτή. «Υπάρχουν περιπτώσεις που τα έξοδα αποστολής υπερβαίνουν την αξία του προϊόντος. Το κόστος των μεταφορικών εξαρτάται από τη χώρα αγοράς του προϊόντος», σημείωσε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Καταναλωτών. Υπάρχουν, βέβαια, και ιστοσελίδες που «συμπεριλαμβάνουν τα έξοδα αποστολής στην τιμή του προϊόντος, το λεγόμενο free shipping», συμπλήρωσε. Για παράδειγμα, «εάν ο καταναλωτής επιθυμεί να επιστρέψει το προϊόν στην Κίνα, τότε θα πρέπει να κοστίζει πάνω από 100 ευρώ για να είναι συμφέρουσα η επιστροφή του προϊόντος».

Βεβαίως τα προϊόντα που προορίζονται για να καταναλωθούν μέσα σε 24 ή 48 ώρες δεν επιστρέφονται. Το ίδιο ισχύει και με τα προϊόντα ψηφιακού περιεχομένου τα οποία μπορούν να αντιγραφούν από τον καταναλωτή, καθώς και με εξατομικευμένα προϊόντα που έχουν κατασκευαστεί έπειτα από ειδική παραγγελία», σημείωσε ο κ. Δρουσιώτης. Τα παραπάνω προϊόντα δεν δικαιούται ο καταναλωτής να τα επιστρέψει σε διάστημα εντός 14 ημερών, όπως γίνεται με τα υπόλοιπα προϊόντα μαζικής παραγωγής τα οποία επιστρέφονται. «Αυτά εξαιρούνται», διευκρίνισε.

Όχι φάρμακα

Ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών δεν συστήνει την αγορά φαρμάκων από το διαδίκτυο. «Είναι μεγάλο το ρίσκο», ανέφερε ο πρόεδρος του συνδέσμου. Επικίνδυνη για τη ζωή μπορεί να αποβεί η αγορά φαρμακευτικών σκευασμάτων από ιστοσελίδες του εξωτερικού, αφενός γιατί υπάρχει το ενδεχόμενο να είναι πλαστά, απαγορευμένα ή να μην είναι αποτελεσματικά και αφετέρου γιατί η λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική συνταγή μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στην υγεία.

Παράπονα

«Μέρα με την ημέρα ο Σύνδεσμος Καταναλωτών δέχεται οκτώ με δέκα παράπονα από καταναλωτές», ανέφερε ο κ. Δρουσιώτης. «Τα περισσότερα αφορούν ελαττωματικά προϊόντα, αλλά υπάρχουν και αρκετά παράπονα άλλου είδους. Η προσφορά μας είναι εθελοντική, κανένας δεν πληρώνεται. Είναι το μεράκι μας και η πείρα μας να βοηθάμε τον κόσμο με συμβουλές, όπως για το πού να αποταθεί, ποια είναι η νομική του κατάσταση και η απόφαση είναι δική του. Ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών δεν μπορεί να επιβάλει πρόστιμο, υπάρχουν οι αρμόδιες αρχές γι’ αυτά τα πράγματα, σε περίπτωση που το επιθυμεί ο παραπονούμενος», συμπλήρωσε.