Κόκκινα δάνεια και εταιρείες «ζόμπι»

Για χρόνια τώρα οι επιχειρήσεις που δεν πληρώνουν τα δάνειά τους συνεχίζουν τις εργασίες τους σαν να μην τρέχει τίποτα. Κάποιοι πραγματικά δεν μπορούν να πληρώσουν και περιμένουν την ημέρα που η τράπεζα θα τους βάλει λουκέτο. Άλλοι σκέφτονται πιο στρατηγικά. Θα μπορούσαν να πληρώσουν, αλλά προτιμούν να καταναλώνουν τα κέρδη, να «φεσώνουν» τους προμηθευτές και να ανταγωνίζονται αθέμιτα εταιρείες που κάνουν τους σχεδιασμούς τους υπολογίζοντας και τις αποπληρωμές. Ο χρόνος όμως κάπου εδώ τελειώνει για όλους τους. Ή μήπως όχι.

Μια δεκαετία μετά την οικονομική κρίση και έξι χρόνια μετά το κούρεμα των καταθέσεων, η υιοθέτηση του σχεδίου Εστία από το Υπουργικό Συμβούλιο στα μέσα της ερχόμενης εβδομάδας θέτει το πλαίσιο των κινήσεων για τις τράπεζες. Μέσα από το σχέδιο Εστία θα ξεκαθαρίσει πόσοι από τους αφερέγγυους δανειολήπτες δικαιούνται μια δεύτερη ευκαιρία. Το σχέδιο είναι γενναιόδωρο και περιλαμβάνει τον μεγαλύτερο αριθμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με πρόβλημα αποπληρωμής δανείων. Ωστόσο, δεν είναι όλοι που θα μπορέσουν να πάρουν την ευκαιρία. Για πολλούς το «τρένο» της επιστροφής έχει παρέλθει. Άλλοι, είτε από ξεροκεφαλιά είτε από «χούι», θα την αγνοήσουν περιμένοντας κάτι καλύτερο. Ίσως να δικαιωθούν. Ποιος θα περίμενε άλλωστε διάσωση από το σχέδιο Εστία πριν μερικά χρόνια;

Το περιβάλλον μπορεί να γίνει πολύ τοξικό τους επόμενους μήνες. Πολιτική κάλυψη, απώλεια θέσεων εργασίας και επιβράδυνση του ΑΕΠ μπορούν στοιχειώσουν το βραδινό δελτίο ειδήσεων και την πραγματική οικονομία. Κανείς δεν είναι έτοιμος για αυτό. Το κράτος δεν έφερε καν το πλαίσιο λειτουργίας της ΚΕΔΙΠΕΣ που το είχε υποσχεθεί πως θα έφερνε πριν το τέλος το 2018. Αμφιβάλλω αν θα μπορέσει να αντισταθεί στον πειρασμό της σπατάλης δημοσίου χρήματος, και ας έχει πληρώσει ο φορολογούμενος πάνω από 5 δισ. ευρώ μέχρι τώρα για τον Συνεργατισμό. Θα το βρούμε μπροστά μας αυτό τους επόμενους μήνες.

Δύσκολη θα είναι και η θέση των τραπεζών, καθώς οι σχέσεις με τους πελάτες τους δεν είναι πάντα άσπρο/μαύρο. Μια εταιρεία μπορεί να μην πληρώνει, αλλά το προσωπικό που βρίσκεται στο μισθολόγιό της συνεχίζει να αποπληρώνει τα δάνειά του. Άλλοι, έχουν και κερδοφόρες εταιρείες με τις οποίες είναι καλοί πελάτες και η τράπεζα θα σκεφτεί πολύ σοβαρά πριν απλώσει το χέρι της στη χρεωκοπημένη τους επιχείρηση. Οι μόνοι που δεν θα σκεφτούν δεύτερη φορά πριν προχωρήσουν με εκποιήσεις είναι οι εταιρείες που αγόρασαν τα δάνεια. Το επενδυτικό ταμείο Apollo πλήρωσε 2.8 δις για αυτά στην Τράπεζα Κύπρου και νομίζω πως όλοι συμφωνούμε πως δεν θα τα χάσει.

Το πρόβλημα με τα δάνεια που δεν πληρώνονται δεν είναι πρόβλημα μόνο των τραπεζών και των καταθετών τους. Δεν είναι ούτε πρόβλημα των συνεπών δανειοληπτών που για χρόνια τώρα πληρώνουν υψηλότερα επιτόκια για να καλύπτονται ζημιές αυτών που δεν πληρώνουν. Το κουφάρι των επιχειρήσεων «ζόμπι» μολύνει τις υγιείς επιχειρήσεις με τον άνισο ανταγωνισμό. Σε λίγο, κράτος και οικονομία θα ανακαλύψουμε πως και η ταφή τους μπορεί να είναι εξίσου τοξική.

Αργήσαμε, αλλά ο χρόνος είναι τώρα. Με την κυπριακή οικονομία και την οικονομία της ευρωζώνης να είναι ακόμη σε ανάπτυξη, υπάρχει ένα παράθυρο, που όμως σύντομα μπορεί να κλείσει. Ακόμη και τώρα, εταιρείες που θα τους περάσουν «λουκέτο», νοικοκυριά που θα χάσουν θέσεις εργασίας, θα μπορέσουν να βρουν νέα εισοδήματα αλλού. Για κάποιους, η χρεωκοπία ίσως λειτουργήσει λυτρωτικά. Υπάρχουν εκεί έξω οικογενειακές επιχειρήσεις που συνεχίζουν για συναισθηματικούς λόγους σε βάρος των ιδιοκτητών τους. Χάρη θα τους κάνει η τράπεζα να τους κλείσει πριν προλάβουν να βάλουν υποθήκη και το τελευταίο προσωπικό τους περιουσιακό στοιχείο.

Το παράθυρο ευκαιρίας κλείνει σιγά- σιγά καθώς η οικονομική ανάπτυξη ρίχνει στροφές. Ενδέχεται αυτό να γίνει και απότομα όμως, μέσα στο 2020, με ένα σκληρό Brexit, αύξηση στις τιμές των καυσίμων και τον εμπορικό πόλεμο που κήρυξε ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλτ Τραμπ σε Κίνα και ΕΕ. Αν επαληθευτούν αυτά τα αισιόδοξα σενάρια, ίσως τελικά το σχέδιο Εστία να είναι αυτό που λένε «too little, too late» για όλους μας.