Πώς περιγράφει ο ESM την κυπριακή τραπεζική κρίση

Υπάρχουν κάποια μαθήματα που μπορούμε να αντλήσουμε από την κυπριακή τραπεζική κρίση; Διαβάζοντας το κεφάλαιο 31 του βιβλίου «Περιφρουρώντας το ευρώ σε καιρούς κρίσης - Η ιστορία του ESM από μέσα», έκτασης 425 σελίδων, το οποίο εξέδωσε ο ESM, μπορούμε να καταλήξουμε σε δύο συμπεράσματα:

Πρώτον: Η Κύπρος άργησε πάρα πολύ να ζητήσει βοήθεια. Αλλά και όταν το έπραξε, στις 25 Ιουνίου του 2012, δεν προχώρησε σε μια γρήγορη συμφωνία.
Δεύτερον: Η πρώτη απόφαση για επιβολή εισφοράς σε όλες τις κατάθεσεις οδηγούσε σε διάχυση της κυπριακής κρίσης, καθώς αμφισβητήθηκε η προστασία των καταθέσεων μέχρι τις 100.000 ευρώ.

Αν μπορούμε να προσθέσουμε ένα σχόλιο, είναι ότι «ευτυχώς» για το ευρώ η συμφωνία εκείνη καταψηφίστηκε και δεν εφαρμόστηκε. Δεν θα απαντηθεί ποτέ το ερώτημα για το πώς θα είχαν εξελιχθεί τα πράγματα, τόσο για την Κύπρο όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη, αν υλοποιούνταν η επιβολή της εισφοράς και στις καταθέσεις έως 100.000 ευρώ.

Η καθυστέρηση

Μέσα από το βιβλίο και τις συνεντεύξεις πρωταγωνιστών της εποχής γίνεται καθαρό ότι η καθυστέρηση, τόσο στην υποβολή αιτήματος παροχής βοήθειας όσο και στη σύναψη του μνημονίου, στοίχισε.
«Ενώ διατηρεί επιφυλάξεις σχετικά με το στίγμα και τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές δυσκολίες ενός πακέτου βοήθειας, η κυβέρνηση, με επικεφαλής τον κομουνιστή Πρόεδρο, ζήτησε επισήμως ένα πλήρες πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής από τον EFSF στις 25 Ιουνίου 2012 - την ίδια ημέρα με την Ισπανία - αλλά η κυπριακή επιδίωξη να περιορίσει στο ελάχιστο τους όρους παρεμπόδισε την ταχεία συμφωνία», αναφέρει το κείμενο.
«Η κυπριακή κυβέρνηση μάς έβαλε σε ένα δύσκολο σημείο με την επανειλημμένη άρνησή της να υποβάλει αίτηση για ένα πρόγραμμα», αναφέρει ο Τόμας Βίζερ, πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας της Ευρωομάδας κατά τη διάρκεια της κρίσης. «Θα είχαν φτάσει σε ένα πρόγραμμα πολύ φθηνότερα, ευκολότερα και καλύτερα αν είχαν υποβάλει αίτηση μισό χρόνο νωρίτερα, ή ακόμα και έναν χρόνο νωρίτερα, όπως θα έπρεπε», ανέφερε ο Αυστριακός τεχνοκράτης.
Σύμφωνα με τον Μιχάλη Σαρρή, ο οποίος μίλησε στους συγγραφείς, μετά την υποβολή του αιτήματος για πρόγραμμα οι συνομιλίες μεταξύ της Κύπρου και της τότε τρόικας επικεντρώθηκαν σε μικρά ζητήματα αντί να προχωρήσουν.
«Περάσαν έξι μήνες συζητώντας πράγματα όπως η ΑΤΑ», δήλωσε ο κ. Σάρρης, περιγράφοντας τις συνομιλίες το δεύτερο εξάμηνο του 2012. «Με άλλα λόγια, λεπτομέρειες ενώ το σπίτι καιγόταν».
Μέχρι το τέλος του 2012 η κυβέρνηση Χριστόφια δεν έκλεισε το πρόγραμμα και τον Ιανουάριο του 2013 το Eurogroup αποφάσισε να περιμένει τη νέα κυβέρνηση που θα προέκυπτε από τις προεδρικές εκλογές.

Η παραμονή στο ευρώ

Αλλά και με τη νέα κυβέρνηση, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ομαλά. Η προθεσμία για τη σύναψη συμφωνίας μέχρι τα τέλη Μαρτίου θα τηρηθεί, αλλά όχι με τον τρόπο που προέβλεπε η Ευρωομάδα. Η τελική ώθηση, αναφέρει το βιβλίο, χαρακτηρίστηκε από πολιτική βραδύτητα, την αντίθεση του κυπριακού Κοινοβουλίου, τα σχέδια ”Σχεδίου Β”, τα ερωτηματικά για την παραμονή της Κύπρου στο ευρώ, τις επαφές με τη Μόσχα και μια
εκτεταμένη τραπεζική αργία η οποία προκάλεσε φόβο στον πληθυσμό για το μέλλον.
Από τη διήγηση κρατάμε ότι πράγματι η Κύπρος βρέθηκε κοντά στην έξοδό της από το ευρώ.

Χωρίς δύναμη

Ο Μιχάλης Σαρρής δηλώνει ότι στη συνεδρίαση της15ης Μαρτίου 2013 πήγε χωρίς ψευδαισθήσεις σχετικά με την πίεση που μπορούσε να ασκήσει η Κύπρος.
«Δεν είχαμε πραγματικά διαπραγματευτική δύναμη και καμία αξιοπιστία», είπε. Στο βιβλίο τονίζεται ότι «με την ΕΚΤ να απειλεί να αποσύρει την παροχή επείγουσας ρευστότητας στις τράπεζες, η Κύπρος αντιμετώπισε την επιλογή να υποβάλει αίτηση για ένα πρόγραμμα ή να εγκαταλείψει το ευρώ. ’Βασικά, μας είπαν οι τράπεζές σας θα πρέπει να κλείσουν’, θυμάται ο Σάρρης. ’Και στην πραγματικότητα είπαν, με τόσες πολλές λέξεις, ότι δεν μπορούσαν να ξανανοίξουν’».