Italexit προ των πυλών; Τα σενάρια για «παράλληλο νόμισμα» προκαλούν συναγερμό στις Βρυξέλλες

Παράλληλο «νόμισμα» στην Ιταλία; Έντονο ντιμπέιτ έχει ξεσπάσει στη γειτονική χώρα με αφορμή πρόταση για κυκλοφορία εναλλακτικού «νομίσματος» που θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να αποπληρώσει τα χρέη της, με πολλούς να βλέπουν με θετικό «μάτι» την κίνηση αυτή και άλλους να εκτιμούν πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «όχημα» για να αποχωρήσει η Ιταλία από τη ζώνη του ευρώ.

Η πρόταση αυτή ετέθη στο τραπέζι από στελέχη της Λέγκας -του κόμματος του Ματέο Σαλβίνι- και εγκρίθηκε σε μια μη δεσμευτική ψηφοφορία στο κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα.

Ο Claudio Borghi, ένας επιφανής οικονομικός σύμβουλος της Λέγκας, εμφανίζεται ως υπέρμαχος της πρότασης αυτής, όπως άλλωστε και ο Alberto Bagnai, ο πρόεδρος του οικονομικού συμβουλίου της ιταλικής γερουσίας.

Θα μπορούσε, όμως, το σχέδιο αυτό να αποδώσει καρπούς; Και πόσο πιθανή είναι τελικά η υιοθέτησή του;

Τα «mini-BOT»

Πρόκειται για τα «mini-BOT» (Buoni Ordinari del Tesoro στα ιταλικά), ένα νέο είδος χρεογράφων μικρής αξίας που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από την κυβέρνηση για να αποπληρωθούν χρέη προς επιχειρήσεις ή φυσικά πρόσωπα αλλά και για αποπληρωμή φόρων από τους πολίτες.

Ονομάζονται μίνι επειδή οι ονομαστικές τους αξίες θα είναι μικρές -δηλαδή θα αφορούν ποσά πολύ χαμηλότερα από τα κανονικά ομόλογα των 1.000 ευρώ. Παρότι δεν έχουν παρουσιαστεί λεπτομερείς προτάσεις, ο καθηγητής οικονομικών του πανεπιστημίου Bocconi, όπως γράφει η βρετανική εφημερίδα «The Telegraph», είπε πως τα mini-ΒΟΤ ενδέχεται να έχουν ονομαστική αξία από ένα έως 50 ευρώ και δεν θα έχουν επιτόκιο ή ημερομηνία λήξης.

Δεδομένων αυτών, τα «mini-BOT» πληρούν όλες τις προδιαγραφές για να μετατραπούν, στην ουσία, σε παράλληλο νόμισμα -ανεξάρτητο από το επίσημο νόμισμα της Ιταλίας, το ευρώ.

Σύμφωνα με το CNN.gr, τα «mini-BOT» είχαν συμπεριληφθεί στο προεκλογικό μανιφέστο της Λέγκας ενώ υπάρχει ιδιαίτερη αναφορά σε αυτά στη συμφωνία συγκυβέρνησης με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων.

Παρότι η ιδέα αυτή δεν είναι καινούργια, η πρόταση επανήλθε στην επικαιρότητα την περασμένη εβδομάδα και η ψηφοφορία στο ιταλικό κοινοβούλιο προκάλεσε… ανησυχία στις αγορές.

Και αυτό γιατί επανήλθε στο προσκήνιο την ώρα που η κόντρα με τις Βρυξέλλες κλιμακώνεται, μετά την απόφαση της Κομισιόν να ανοίξει πειθαρχική διαδικασία εναντίον της Ιταλίας.

Το πρακτορείο Bloomberg τονίζει ότι αρκετοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται πως το συγκεκριμένο εργαλείο θα επιτρέψει την κάλυψη ορισμένων αναγκών, χωρίς να επηρεάζονται τα όρια για το δημόσιο χρέος.

Γιατί, όμως, είναι αμφιλεγόμενη αυτή η πρόταση; Στο ερώτημα αυτό απαντά, μιλώντας στους Financial Times, ο Marcello Messori, διευθυντής του τμήματος ευρωπαϊκής πολιτικής οικονομίας στο πανεπιστήμιο Luiss: «Τα mini-BOT είναι ένας τρόπος να επιτραπεί η παράλληλη κυκλοφορία δύο νομισμάτων».

Με τη σειρά του, ο Riccardo Puglisi, οικονομολόγος του πανεπιστημίου της Παβία, είπε: «Είναι ένας τρόπος για να ανοίξει ο δρόμος της εξόδου της Ιταλίας από την Ευρωζώνη». Άλλοι υποστηρίζουν πως η υλοποίηση αυτού του σχεδίου παραβιάζει αρκετές ευρωπαϊκές συμφωνίες.

«Μια νόμιμη προσφορά μπορεί να γίνει μόνο με νομοσχέδιο αλλά αυτό είναι αντίθετο με τη συνθήκη για το ευρώ» υποστηρίζει με τη σειρά του ο Lorenzo Codogno, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ιταλικού υπουργείου Οικονομικών.

Η κεντρική τράπεζα της Ιταλίας απέρριψε, ωστόσο, αυτή την τοποθέτηση, λέγοντας πως εάν όντως προχωρήσει το σχέδιο αυτό δεν θα πρόκειται για νόμιμη προσφορά και έτσι δεν θα παραβιάζονται ευρωπαϊκές συμφωνίες.

Ανησυχία στην Ευρώπη

Η ιδέα αυτή έχει προκαλέσει ανησυχία στην Ευρώπη, με τον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Μάριο Ντράγκι να δηλώνει την Πέμπτη πως υπάρχουν δύο ενδεχόμενα: είτε θα πρόκειται για ένα παράλληλο νόμισμα, οπότε πρόκειται για μια παράνομη κίνηση, είτε θα αυξήσουν ακόμη περισσότερο το ιταλικό χρέος.

Μια ημέρα αργότερα, ο Ντράγκι έλαβε επιστολή στήριξης από τον Vincenzo Boccia, πρόεδρο της Ένωσης Βιομηχάνων της Ιταλίας (Confindustria).

«Είμαστε στο ίδιο μήκος κύματος με τον Ντράγκι για τα mini-bot γιατί μια τέτοια κίνηση θα φέρει αύξηση του δημόσιου χρέους» υπογράμμισε ο ίδιος.

Χάσμα στην κυβέρνηση

Η πρόταση αυτή έχει προκαλέσει… ρήγμα και στην «καρδιά» της ιταλικής κυβέρνησης, με τον υπουργό Οικονομικών αλλά και τον πρωθυπουργό της χώρας να κατακρίνουν τα mini-BOT.

Τόσο ο ΥΠΟΙΚ Τζοβάνι Τρία όσο και ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε δεν έχουν σχέση με τα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης.

Ο Τρία έχει εκφράσει την άποψη ότι τα «mini-BOT» θα είναι «είτε παράνομα είτε άχρηστα» ενώ ο Τζουζέπε Κόντε, που την περασμένη εβδομάδα απείλησε να παραιτηθεί εάν οι κυβερνητικοί εταίροι δεν σταματούσαν τις κόντρες, είπε σε ιταλική εφημερίδα πως θα μπορούσαν να εγείρουν «αρκετά σοβαρά ζητήματα».

Οι επικεφαλής της Λέγκας αλλά και του Κινήματος Πέντε Αστέρων εμφανίζονται ιδιαίτερα οργισμένοι που η ιδέα των «mini-BOT» απορρίπτεται τόσο ανοιχτά από μέλη της κυβέρνησής τους.

«Είναι πάντα σιωπηλοί, ακίνητοι, σταθεροί και όταν εμφανίζεται κάποιος που προτείνει κάτι διαφορετικό ξυπνούν και λένε “Α, όχι, αυτό δεν μπορεί να συμβεί”» είπε ο Λουίτζι ντι Μάιο, επικεφαλής του Κινήματος Πέντε Αστέρων.

Ο Giancarlo Giorgetti, ανώτατο στέλεχος της Λέγκας, είπε: «Είναι μια πρόταση για επιταχυνθούν οι πληρωμές, είναι ένα από τα ενδεχόμενα που εξετάζουμε».