Νέο ν/σ για κοινωνικές επιχειρήσεις- Οι όροι και οι προϋποθέσεις

Ένα σημαντικό κενό στην κυπριακή νομοθεσία, που εμποδίζει την ανάπτυξη της λεγόμενης κοινωνικής οικονομίας, έρχεται να καλύψει το νομοσχέδιο «Ο Περί της Δημιουργίας και Διατήρησης Μητρώου Εγγραφής Κοινωνικών Επιχειρήσεων, Νόμος του 2019».  Το νομοσχέδιο, το οποίο διαβιβάστηκε στη Βουλή από το υπουργείο Οικονομικών, προβλέπει τη δυνατότητα σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, να εγγραφούν στο Μητρώο Κοινωνικών Επιχειρήσεων, εφόσον πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια.

Η Κύπρος είναι από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που δεν διαθέτουν διακριτό νομοθετικό πλαίσιο για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, ενώ η απουσία θεσμικού πλαισίου δεν επιτρέπει την άντληση ευρωπαϊκών κονδυλίων που αφορούν τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος σε άλλες χώρες της ΕΕ, με τις κοινωνικές επιχειρήσεις να αποτελούν μια ιδιαίτερη δομή εταιρικής οργάνωσης, οι οποίες καλύπτουν ανάγκες που συνήθως δεν ενδιαφέρουν κλασικές επιχειρηματικές οντότητες.

Ο oρισμός

Το νομοσχέδιο διακρίνει δύο κατηγορίες κοινωνικών επιχειρήσεων, γενικού σκοπού και ένταξης.

1^ον Ως κοινωνική επιχείρηση γενικού σκοπού ορίζεται η επιχείρηση που έχει ως κυριότερο σκοπό λειτουργίας την προώθηση θετικών κοινωνικών και περιβαλλοντικών δράσεων με στόχο το κοινωνικό συμφέρον.  Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος των υπηρεσιών ή αγαθών της να προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα και να επενδύει τουλάχιστον το 70% των κερδών της στην προώθηση της κοινωνικής της αποστολής. Επιπλέον πρέπει να εφαρμόζει προκαθορισμένες διαδικασίες που αφορούν τη διανομή κερδών προς τα μέλη, τους μετόχους και τους ιδιοκτήτες, προκειμένου να εξασφαλίζει την οικονομική της βιωσιμότητα. Τέλος, πρέπει διοικείται με τρόπο επιχειρηματικό, υπεύθυνο και διαφανή, ιδίως με την συμμετοχή των μελών ή/και των εργαζομένων ή/και πελατών ή/και άλλων ενδιαφερομένων μερών που επηρεάζονται από τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες και φυσικά δεν αποτελεί κρατική επιχείρηση.

2^ον Ως κοινωνική επιχείρηση ένταξης ορίζεται η επιχείρηση η οποία έχει ως κυρίαρχο σκοπό λειτουργίας την εργοδότηση ατόμων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και αποτελούν τουλάχιστον το 40% του εργατικού δυναμικού της επιχείρησης. Επιπλέον, πρέπει να παρέχει υπηρεσίες ή αγαθά στη βάση ενός επιχειρηματικού μοντέλου, το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της να προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα και να διοικείται με υπευθυνότητα και διαφάνεια, μέσα από την συμμετοχή των εργαζομένων ή πελατών.

Κάθε επιχείρηση που ικανοποιεί τα παραπάνω κριτήρια μπορεί να γραφτεί στο Μητρώο Κοινωνικών Επιχειρήσεων υποβάλλοντας αίτηση στη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι επιχειρήσεις που εγγράφονται στο Μητρώο Κοινωνικών Επιχειρήσεων, έχουν δικαίωμα για αποκλειστική χρήση του όρου «κοινωνική επιχείρηση» όταν εμπορεύονται ή κατά τη διεξαγωγή των εργασιών τους ή κατά την επικοινωνία τους με το κοινό.

Οι υποχρεώσεις

Όσο αφορά τις υποχρεώσεις της κοινωνικής επιχείρησης θα πρέπει να ενημερώνει την αρμόδια αρχή για αλλαγές στα έγγραφα που υποβλήθηκαν, το αργότερο εντός δυο εβδομάδων από την ημερομηνία της αλλαγής και σε περίπτωση που η επιχείρηση δεν πληροί τις προϋποθέσεις του ορισμού της κοινωνικής επιχείρησης θα πρέπει να διαγραφεί από το Μητρώο Κοινωνικών Επιχειρήσεων. Η πιο σημαντική υποχρέωση είναι ότι θα πρέπει να υποβάλει στην αρμόδια αρχή Ετήσια Έκθεση, το αργότερο μέχρι την 30^η  Απριλίου κάθε έτους, η οποία θα πρέπει να περιέχει τη συνολική κατάσταση μισθοδοσίας της κοινωνικής επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένων των μελών της διοίκησης καθώς και οποιασδήποτε αμοιβής ή μισθού στους ιδρυτές ή ιδιοκτήτες της επιχείρησης. Επίσης, θα πρέπει να προβαίνει στην περιγραφή του περιεχομένου οποιοδήποτε συμφωνιών συνομολόγησε η επιχείρηση, των ακίνητων και κινητών της περιουσιακών στοιχείων και της περιγραφής του τρόπου με τον οποίο η επιχείρηση εκπλήρωσε την προώθηση θετικών κοινωνικών ή περιβαλλοντικών δράσεων. Επίσης, οφείλει να τεκμηριώσει ότι το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της, κατά το προηγούμενο έτος, προήλθε από επιχειρηματική δραστηριότητα και να βεβαιώσει ότι εξακολουθεί να μην αποτελεί κρατική επιχείρηση.

Σε περίπτωση που διανεμήθηκαν κέρδη, κατά το προηγούμενο έτος, θα πρέπει να περιλαμβάνεται στην έκθεση υπολογισμός για την απόδοση του κεφαλαίου που επενδύθηκε, καθώς και η τεκμηρίωση ότι διοικείται με τρόπο επιχειρηματικό, υπεύθυνο και διαφανή, ιδίως με τη συμμετοχή των μελών, των εργαζομένων, πελατών ή άλλων ενδιαφερομένων μερών. Δεν υπάρχει υποχρέωση για υποβολή ξεχωριστής ετήσιας έκθεσης, όταν η επιχείρηση είναι εταιρεία εγγεγραμμένη στον Έφορο Εταιρειών και Επίσημο Παραλήπτη ή στον Έφορο Συνεργατικών Εταιρειών.