Νέα εποχή στις σχέσεις ΕΕ-Ιαπωνίας μετά την εφαρμογή της οικονομικής εταιρικής σχέσης

Το μήνυμα πως η συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης ΕΕ-Ιαπωνίας (ΕPA), που τέθηκε σε εφαρμογή τον περασμένο Φεβρουάριο, θα δημιουργήσει μια από τις μεγαλύτερες ελεύθερες και αναπτυγμένες οικονομικές ζώνες στον κόσμο, στέλνει η ιαπωνική κυβέρνηση. «Δημιουργούμε μια τεράστια αγορά, που προωθεί την ΕΕ και την Ιαπωνία» τονίζουν απαντώντας σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ αξιωματούχοι της ιαπωνικής κυβέρνησης. Μιλώντας σε τρία ευρωπαϊκά ΜΜΕ, μεταξύ των οποίων και το ΑΠΕ-ΜΠΕ, στο πλαίσιο δημοσιογραφικής αποστολής στο Τόκιο, οι Ιάπωνες αξιωματούχοι δίνουν την οπτική της ιαπωνικής κυβέρνησης σχετικά με τη συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης ΕΕ-Ιαπωνίας, αναδεικνύοντας τη σημασία της για τη χώρα τους. Επισημαίνουν μάλιστα πως η ΕPA ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των επιχειρηματιών τόσο στην Ιαπωνία όσο και στην ΕΕ και τονίζουν πως μέσω της Συμφωνίας τίθεται ένα μοντέλο ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο. Η Ιαπωνία θα φιλοξενήσει σε λίγες ημέρες τη σύνοδο κορυφής των G20 στην Οσάκα, όπου οι παγκόσμιοι ηγέτες θα συζητήσουν, μεταξύ άλλων, και θέματα εμπορίου.

Ενδεικτική του μεγέθους της συμφωνίας αυτής είναι ότι θα δημιουργήσει μια από τις μεγαλύτερες ελεύθερες και προηγμένες οικονομικές ζώνες στον κόσμο, με περίπου 30% του παγκοσμίου ΑΕΠ και 40% του παγκοσμίου εμπορίου, που καλύπτει περισσότερο από 600 εκατομμύρια ανθρώπους.

Σε ό,τι αφορά την ιαπωνική οικονομία εκτιμάται ότι η ΕPΑ θα αυξήσει το πραγματικό ΑΕΠ της περίπου κατά 1% (κατά προσέγγιση 5 τρισ. γιεν) και την απασχόληση 0,5% (περίπου 290.000 θέσεις εργασίας).

Εστιάζοντας στη συμφωνία εταιρικής οικονομικής σχέσης από την πλευρά της Ιαπωνίας, οι ίδιοι αξιωματούχοι αναφέρουν πως είναι σημαντικός πυλώνας της Στρατηγικής Οικονομικής Ανάπτυξης του Ιάπωνα πρωθυπουργού Άμπε, γνωστής και ως «Abenomics». Ειδικότερα, μιλούν για τρεις πυλώνες πάνω στους οποίους εδράζεται η οικονομική στρατηγική της οικονομικής ανάπτυξης της Ιαπωνίας: «Ο ένας είναι η προώθηση της οικονομίας της αγοράς και των οικονομικών σχέσεων της Ιαπωνίας μέσω των συμφωνιών οικονομικών εταιρικών σχέσεων, όπως με την ΕΕ. Ο δεύτερος είναι η νέα μεταναστευτική πολιτική που ανακοίνωσε πρόσφατα η ιαπωνική κυβέρνηση. Γινόμαστε όλο και πιο ανοικτή ως χώρα. Σχετικά με τη μεταναστευτική πολιτική της Ιαπωνίας, διευκρίνισαν ότι η χώρα τους στρέφεται σε εργατικό δυναμικό με ειδικές δεξιότητες και γνώση. Η Ιαπωνία δεν είναι ηπειρωτικό κράτος, είναι νησιωτικό και δεν έχει παράδοση σε ξένους εργαζομένους. Ο τρίτος αφορά την ανάγκη ενίσχυσης και προώθησης της γυναικείας απασχόλησης. Λόγω ιστορικών και παραδοσιακών λόγων, η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό της Ιαπωνίας δεν είναι στο επιθυμητό επίπεδο». Σε αυτό το πλαίσιο, εκφράζουν την πεποίθηση πως η συμφωνία εταιρικής σχέσης με την ΕΕ θα βοηθήσει τη στρατηγική της οικονομικής ανάπτυξης της Ιαπωνίας. Ειδικά όσον αφορά τη μεταναστευτική πολιτική, δηλώνουν πως η Ιαπωνία δεν ήταν προετοιμασμένη να την αλλάξει από μόνη και ότι σε αυτό θα συμβάλλει η εταιρική σχέση με την ΕΕ.

Σε ό,τι αφορά τη σημασία της ΕPA, διευκρινίζουν πως «θα μειώσει το κόστος των εξαγωγών και των επενδύσεων και, κατά συνέπεια, θα επιτρέψει σε περισσότερες μικρές επιχειρήσεις να δραστηριοποιηθούν και στις δύο αγορές». Ειδικότερα, σημειώνουν ότι οι δασμοί σε περισσότερο από το 90% των εισαγωγών της Ιαπωνίας από την ΕΕ εξαλείφθησαν από την 1η Φεβρουαρίου και ότι αυτό θα έχει αντίκτυπο σε ένα ευρύ φάσμα τομέων που καλύπτουν τη γεωργία και τα προϊόντα διατροφής, τα βιομηχανικά προϊόντα (συμπεριλαμβανομένων των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, των ενδυμάτων), καθώς και της δασοκομίας και της αλιείας. Ειδική έμφαση δίνεται επίσης και στη διευκόλυνση εξαγωγής υπηρεσιών στην ιαπωνική αγορά, επηρεάζοντας σημαντικό αριθμό τομέων από τις τηλεπικοινωνίες έως τις ταχυδρομικές υπηρεσίες και τον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Σημειώνουν ότι η σημασία της συμφωνίας αυτής έγκειται ακόμα στο ότι αντιστρατεύεται τις τάσεις παγκόσμιου προστατευτισμού του εμπορίου και δηλώνουν ότι η βούληση της Ιαπωνίας είναι να διατηρηθεί αυτή η δυναμική προώθησης του ελεύθερου εμπορίου.

Σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ για το ποιοι τομείς της ιαπωνικής οικονομίας θα ευνοηθούν περισσότερο από την εταιρική συμφωνία με την ΕΕ, ο Ιάπωνας κυβερνητικός αξιωματούχος ανέφερε την αυτοκινητοβιομηχανία και τον μηχανολογικό εξοπλισμό. «Έως σήμερα έχουμε δασμούς 10% σε αυτόν τον τομέα, που είναι πολύ υψηλοί για μας. Θα καταργηθούν σε 8 χρόνια από το 10% σήμερα, στο 0%. Επίσης, θα ευνοηθούν οι ιαπωνικές επιχειρήσεις που φτιάχουν τα μηχανολογικά μέρη των αυτοκινήτων, για τις οποίες ήδη έχουν καταργηθεί οι δασμοί με την ΕΕ. Ακόμα θα κερδίσουν από τη συμφωνία οι επιχειρήσεις που ασχολούνται γενικά με τον τομέα των μηχανημάτων και της τεχνολογίας, αλλά εξαρτάται από τις ίδιες τις δραστηριότητες τους, καθώς και η Ευρώπη έχει ιδιαίτερα υψηλή τεχνολογία. Εξάλλου, στο θέμα της τεχνολογίας η έμφαση θα δοθεί στη συνεργασία της ιαπωνικής και της ευρωπαϊκής πλευράς» προσέθεσε.

Απαντώντας επίσης σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ για το ποιες ήταν οι βασικές δυσκολίες κατά τη διαδικασία της διαπραγματεύσης της εταιρικής σχέσης με την ΕΕ, κυβερνητικός αξιωματούχος της Ιαπωνίας ακτινογραφεί τη δομή της ιαπωνικής οικονομίας και των πλεονεκτημάτων και των μεινεκτημάτων έναντι της ΕΕ. Παρατηρεί πως αν και η Ιαπωνία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, αν λάβουμε την ευρωπαϊκή οικονομία ως σύνολο τότε η ιαπωνική οικονομία είναι μικρή. «Η Ιαπωνία είναι ένα νησιωτικό κράτος και το μεγαλύτερο μέρος, σε ποσοστό 70% καλύπτεται από δάσος. Ως αποτέλεσμα δεν έχουμε αρκετή γη να καλλιεργήσουμε αγροτικά προϊόντα. Εισάγουμε περισσότερο από 60% των τροφίμων και έχουμε λίγους γεωργούς. Πρέπει να τους προστατεύσουμε και την ίδια στιγμή θέλουμε να δώσουμε περισσότερες ευκαιρίες στους Ιάπωνες καταναλωτές να έχουν φθηνότερα και πολύ καλής ποιότητας ευρωπαϊκά προϊόντα. Παράλληλα, θέλουμε να καταργήσουμε τους δασμούς στο εμπόριο αυτοκινήτων και των μηχανολογικού τομέα από την πλευρά της Ευρώπης. Ήταν σημαντικό πώς να ισορροπήσουμε μεταξύ των πλεονεκτημάτων μας έναντι της Ευρώπης και του ευρωπαϊκού πλεονεκτήματος στον αγροτικό τομέα» σημείωσε.

Όσον αφορά τις τρέχουσες εισαγωγές τροφίμων, πρώτες έρχονται αυτές του κρέατος, που προέρχονται κυρίως από την Αυστραλία και τις ΗΠΑ και τα λαχανικά, που προέρχονται από τα νοτιοανατολικά ασιατικά κράτη. Ωστόσο, το πιο ευαίσθητο ζήτημα για την Ιαπωνία είναι το θέμα του ρυζιού. «Το ρύζι είναι ευαίσθητο ζήτημα για την Ιαπωνία. Περίπου 60-70% της κατανάλωσης ρυζιού στην Ιαπωνία προέρχεται από το εξωτερικό. Το ρύζι είναι μία από τις καλλιέργειες που μπορούμε να προσφέρουμε από μόνοι μας. Θέλουμε να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στους παραγωγούς ρυζιού. Συνήθως οι άνθρωποι που ασχολούνται με τις ρύζοκαλλιέργειες είναι πολύ ηλικιωμένοι άνθρωποι με μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις» αναφέρει.

Ιστορικό

Έως σήμερα, η Ιαπωνία έχει συνάψει δεκαοκτώ συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών με διαφορές περιοχές και χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της συμφωνίας οικονομικής εταιρικής σχέσης μεταξύ ΕΕ και Ιαπωνίας, καθώς επίσης και το Σύμφωνο Συνεργασίας των Δύο Πλευρών του Ειρηνικού, με ένδεκα χώρες, που το έθεσαν πρόσφατα σε ισχύ, στο τέλος του 2018, ενώ κάποιες άλλες είναι ακόμα υπό διαπραγμάτευση. Μεταξύ άλλων, ξεχωρίζει η εταιρική οικονομική συμφωνία που διαπραγματεύεται η Ιαπωνία με την Κίνα και τη Νότια Κορέα.

Οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία στρατηγικής εταιρικής σχέσης άρχισαν το 2013 και ολοκληρώθηκαν στις 25 Απριλίου 2018. Η συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης Ιαπωνίας-ΕΕ υπογράφηκε στις 17 Ιουλίου του 2018, από τον πρωθυπουργό Άμπε, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου, Ντόναλντ Τουσκ. Η Βουλή της Ιαπωνίας επικύρωσε τη συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης με την ΕΕ στις 8 Δεκεμβρίου του 2018. Τέσσερις ημέρες αργότερα την υπερψήφισε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την ενέκρινε στις 20 Δεκεμβρίου. Η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ την Παρασκευή 1 Φεβρουαρίου 2019.

Η εμπορική συμφωνία με την Ιαπωνία που έχει τεθεί σε ισχύ από την 1η Φεβρουαρίου 2019 είναι η μεγαλύτερη που έχει ποτέ διαπραγματευτεί η ΕΕ και δημιουργεί μια ζώνη ελεύθερων εμπορικών συναλλαγών που καλύπτει πάνω από 600 εκατομμύρια ανθρώπους.

Τι προβλέπει η Συμφωνία

Η νέα Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης είναι η πρώτη διμερής συμφωνία-πλαίσιο μεταξύ της ΕΕ και της Ιαπωνίας. Ο πρωταρχικός ρόλος της συμφωνίας είναι να χρησιμεύσει ως ο χάρτης που ορίζει και στηρίζει τη συνολική σχέση. Η συμφωνία καθορίζει ένα γενικό πλαίσιο για ενισχυμένη πολιτική και διατομεακή συνεργασία, καθώς και κοινές δράσεις για θέματα κοινού ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών και παγκόσμιων προκλήσεων, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, η έρευνα για την υγεία και το έγκλημα στον κυβερνοχώρο.

Η συμφωνία αποσκοπεί να διευκολύνει τις ευρωπαϊκές και ιαπωνικές επιχειρήσεις, ενισχύοντας παράλληλα τη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων σε τομείς όπως το περιβάλλον και την ασφάλεια. Πιο συγκεκριμένα, μειώνει ή εξαλείφει τους δασμούς, προστατεύει Ευρωπαίους και Ιάπωνες παραγωγούς και διευκολύνει το εκατέρωθεν εμπόριο.

Μεταξύ των συμφωνηθέντων ενεργειών περιλαμβάνεται η κατάργηση των δασμών 100% για ποσοστό μεγαλύτερο από το 90% των ενωσιακών εξαγωγών στην Ιαπωνία. Αυτό, με τη σειρά του, θα έχει ως αποτέλεσμα οι ενωσιακοί εξαγωγείς να εξοικονομούν περίπου 1 δισ. ευρώ ετησίως σε δασμούς, εκτιμά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ενημερωτικό του σημείωμα.

Σε ό,τι αφορά τις γεωγραφικές ενδείξεις, η συμφωνία ΕΕ-Ιαπωνίας αναγνωρίζει το ειδικό καθεστώς και παρέχει προστασία εντός της ιαπωνικής αγοράς σε περισσότερα από 200 ευρωπαϊκά γεωργικά προϊόντα συγκεκριμένης γεωγραφικής προέλευσης. Συγκεκριμένα, η Γενική Διεύθυνση Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG TRADE) προβάλλει ως αντιπροσωπευτικά ευρωπαϊκά προϊόντα Γεωγραφικών Ενδείξεων (GI) υψηλής ποιότητας τα ελληνικά προϊόντα όπως φέτα, μαστίχα, ελιές Καλαμάτας, ούζο και ελαιόλαδο τονίζοντας παράλληλα τις νέες ευκαιρίες για τους εξαγωγείς της ΕΕ και την αποδοχή τους από τους Ιάπωνες καταναλωτές.

Επιπλέον, η εμπορική συμφωνία προβλέπει τη μείωση των μη δασμολογικών εμποδίων. Για παράδειγμα, τόσο η Ιαπωνία όσο και η ΕΕ θα ευθυγραμμίζονται, όσο το δυνατόν περισσότερο, με τα ίδια διεθνή πρότυπα, κάτι που σημαίνει ότι τα προϊόντα θα υπόκεινται στις ίδιες απαιτήσεις στην ΕΕ και στην Ιαπωνία, και δεν θα χρειάζεται να υποβάλλονται σε δοκιμή και να πιστοποιούνται εκ νέου όταν εξάγονται στην Ιαπωνία.

Το σημαντικότερο τμήμα των παραχωρήσεων της Ε.Ε. αφορά την ευκολότερη πρόσβαση των ιαπωνικών αυτοκινητοβιομηχανιών στην ευρωπαϊκή αγορά, κυρίως με τη σταδιακή μείωση των δασμών.

Επιπτώσεις της Συμφωνίας στην ΕΕ

Οι κύριες επιπτώσεις της συμφωνίας οικονομικής εταιρικής (ΕPA) για την ΕΕ αφορούν το άνοιγμα της ιαπωνικής αγοράς στις ευρωπαϊκές γεωργικές εξαγωγές. Για παράδειγμα, οι δασμοί σε πολλά τυριά όπως το Γκούντα και το Τσένταρ εξαλείφτηκαν, θεσπίστηκε ποσόστωση χωρίς δασμούς για τα νωπά τυριά (όπως η μοτσαρέλα και η φέτα), καταργήθηκαν οι δασμοί για τις εξαγωγές οίνου. Για το βόειο κρέας, με μειωμένο δασμό, η ΕΕ εκτιμάται πως θα αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές της στην Ιαπωνία. Στο χοιρινό θα υπάρξει σχεδόν αφορολόγητο εμπόριο και πλήρες ελεύθερο εμπόριο για το επεξεργασμένο κρέας.

Επίσης, η ΕΕ εκτιμά πως θα αυξηθούν οι ευκαιρίες σε τομείς όπως τα φαρμακευτικά και ιατροτεχνολογικά προϊόντα, τα μηχανοκίνητα οχήματα ή εξοπλισμός για τις μεταφορές.

Στην κατεύθυνση αυτή υπολογίζει πως θα κινηθούν και οι αγορές υπηρεσιών, ιδίως στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, τις τηλεπικοινωνίες και τις μεταφορές.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ