Πίεση από τους μεγάλους

Πέρα από τη συνήθη συζήτηση σε σχέση με την πορεία των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), το κυπριακό τραπεζικό σύστημα εισέρχεται σε μια περίοδο αλλαγών, οι οποίες και θα καθορίσουν τη μετέπειτα πορεία που θα ακολουθήσει ο τομέας. Η ψηφιοποίηση και η ψηφιακή μεταμόρφωση γενικότερα αποτελούν στοίχημα, την ώρα που οι μεγαλύτερες τράπεζες προετοιμάζονται για ακόμα μεγαλύτερες αλλαγές οι οποίες θα επηρεάσουν και τις εργασιακές σχέσεις.

Η ψηφιακή μεταμόρφωση αποτελεί το μεγάλο στοίχημα, με νέα προϊόντα και υπηρεσίες να λανσάρονται σχεδόν κάθε εβδομάδα. Ήδη, η Τράπεζα Κύπρου δηλώνει πως οι πελάτες που εξυπηρετούνται αποκλειστικά από ψηφιακά μέσα έχουν ξεπεράσει τους πελάτες που επισκέπτονται τα γκισέ.

Συγκέντρωση

Πέρα όμως από την ψηφιακή στροφή των τραπεζών, όλο και πιο ορατή είναι η ανάγκη για ενοποίηση του κλάδου. Στην αγορά κυκλοφορούν πολλά σενάρια. Η AstroBank δεν κρύβει πως βρίσκεται σε συζητήσεις και ο απερχόμενος διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Κύπρου, Τζον Χούρικαν, σχολιάζει ανοικτά πως στην Κύπρο δραστηριοποιούνται περισσότερες τράπεζες από όσες μπορεί να συντηρήσει η αγορά.

Κάτω από συνθήκες χαμηλών επιτοκίων, η κερδοφορία της βιομηχανίας αναμένεται να παραμείνει χαμηλή, ενώ η εικόνα επιδεινώνεται αν αναλογιστεί κανείς το μέγεθος της κυπριακής αγοράς, στην οποία πλέον επικεντρώνονται οι βασικότεροι παίκτες.

Οι δύο μεγάλοι

Αυτό που είναι ξεκάθαρο από τα διαθέσιμα στοιχεία, είναι πως η αγορά κυριαρχείται από τις δύο μεγαλύτερες τράπεζες. Όσον αφορά την αγορά δανείων, δηλαδή το ενεργητικό των τραπεζών από το οποίο προκύπτουν τα έσοδα και τα κέρδη, οι μεγάλες τράπεζες αφήνουν ελάχιστον χώρο για τους μικρότερους ανταγωνιστές τους.

Ενδεικτικά, από τα δάνεια που έχουν λάβει οι κυπριακές επιχειρήσεις, το 54% έχει παραχωρηθεί από την Τράπεζα Κύπρου, με την Ελληνική να παραχωρεί ένα άλλο 17% της αγοράς. Έτσι, οι πιο μικρές τράπεζες έχουν την ευκαιρία να κινηθούν σε έναν «χώρο» κάτω του 1/3 της αγοράς. Η συγκέντρωση της αγοράς είναι αρκετά έντονη, όπως δείχνουν τα δημοσίως διαθέσιμα στοιχεία από τα αποτελέσματα των τραπεζών και την Κεντρική Τράπεζα. Η συγκέντρωση αυτή δίνει σαφή πρωτιά αλλά και σαφή δεύτερη θέση, με άλλες πέντε τράπεζες να ανταγωνίζονται για ένα μερίδιο του 29%, μέσα σε μια αρκετά κορεσμένη αγορά.

Όσον αφορά τα νοικοκυριά, η εικόνα είναι παρόμοια, αφού η Τράπεζα Κύπρου έχει παραχωρήσει τα μισά, κατέχοντας ένα μερίδιο αγοράς στο 50%, και την Ελληνική να καλύπτει ένα άλλο 30% της αγοράς, μετά και την απορρόφηση του Συνεργατισμού. Έτσι, οι μικρότεροι ανταγωνιστές έχουν ένα ακόμα μικρότερο ποσοστό της αγοράς και καλούνται να ανταγωνισθούν για ένα μερίδιο της τάξης του 20%.

Επιπλέον, οι μεγάλες τράπεζες κατέχουν μεγάλη ρευστότητα, γεγονός που δημιουργεί μεγάλη ανάγκη για παραχώρηση δανείων. Η Τράπεζα Κύπρου έχει ήδη σχολιάσει επίσημα πως αναγκάζεται να καταθέτει σχεδόν 2 δισ. ευρώ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με επιτόκιο -0.4%, κάτι που προφανώς στοιχίζει πολλά. Η εικόνα δε στην Ελληνική, είναι και πάλι παρόμοια.

Ο υπερδανεισμός

Λόγω της υπερβάλλουσας ρευστότητας, οι μεγάλες τράπεζες επιθυμούν διακαώς να επεκτείνουν τον δανεισμό τους, ενισχύοντας και τα μερίδια αγοράς τους. Οι συνθήκες τις εξαναγκάζουν να αναζητήσουν νέους πελάτες, με τραπεζικό στέλεχος να σχολιάζει ανοικτά πως οι τραπεζίτες είναι «στους θάμνους με το φανάρι», σε αναζήτηση νέων πελατών που να μπορούν να δανειστούν. Ωστόσο, τόσο οι επιχειρήσεις όσο και τα νοικοκυριά καταγράφουν υπερβολική μόχλευση, καθώς είναι υπερδανεισμένα.

«Η πιο καλή επιλογή είναι σήμερα να αποταθούν στους πελάτες άλλων τραπεζών», σχολιάζει τραπεζικό στέλεχος. Η μοναδική εναλλακτική επιλογή, είναι η μείωση των κριτηρίων για παραχώρηση δανείων, κάτι ωστόσο που, όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται θετικά από τους επόπτες, αλλά και αυξάνει ουσιαστικά το ρίσκο στα βιβλία των τραπεζών.

Με τη μοναδική λύση να είναι τοξική, οι δύο μεγάλες τράπεζες κοιτάζουν, έτσι, με μεγάλο ενδιαφέρον τους πελάτες άλλων τραπεζών. Αυτό συνεπάγεται πως το 1/3 της αγοράς το οποίο ελέγχεται από τις μικρές τράπεζες, δέχεται ολοένα και μεγαλύτερες πιέσεις.