Το μισογεμάτο «ποτήρι» της οικονομίας

Ο τραπεζικός τομέας έχει την ιδιαιτερότητα ότι εξαρτάται έντονα από τον οικονομικό κύκλο και το γενικό επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας. Με άλλα λόγια, αν η πραγματική οικονομία είναι σε τέλμα, και ο τραπεζικός τομέας θα βρεθεί σε τέλμα.

Η οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία, με τη λήψη των αναγκαίων μέτρων περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας, βρήκε την Κύπρο σε θέση να μπορεί να διαχειριστεί με επάρκεια μια πραγματικά εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Δημόσιος τομέας και τράπεζες έδειξαν και δείχνουν αντοχές, αντοχές που δεν υπήρχαν το 2008, στην κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης και φυσικά το 2013.  


Η δημοσιονομική αντοχή

Η δημοσιονομική προσαρμογή των προηγούμενων ετών, μετά την τραπεζική κρίση του 2013, περιόρισε το δημόσιο χρέος και δημιουργήθηκε ο απαραίτητος δημοσιονομικός χώρος που διευκόλυνε την Κυπριακή Δημοκρατία να βγει στις αγορές και να δημιουργηθεί ένα πρόσθετο μαξιλάρι ρευστότητας το οποίο επιτρέπει ακόμη και σήμερα τη χρηματοδότηση σχεδίων στήριξης της απασχόλησης και των επιχειρήσεων.

Καθοριστική υπήρξε και η συμβολή της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, που κρατά το κόστος δανεισμού χαμηλά (μάλιστα η απόδοση του ομολόγου λήξης το 2030 βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στο 0,19%, μια εξαιρετικά χαμηλή απόδοση), αλλά και οι παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με το πρόγραμμα SURE να προσφέρει επιπλέον χρηματοδότηση.

Σε ό,τι αφορά το μέλλον, η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ύψους 1,2 δισ. ευρώ, το οποίο αναμένεται να εγκριθεί αύριο από το ECOFIN (Συμβούλιο Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων), δημιουργεί τη βάσιμη εκτίμηση ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι χρόνια έντονης ανάπτυξης.

«Η άποψή μου είναι ότι η κυπριακή οικονομία αποδίδει πολύ ισχυρά δεδομένου του μεγέθους των προκλήσεων που αντιμετώπισε και θεωρώ πως η κυβέρνησή σας έχει κάνει πολύ καλή δουλειά σχετικά με το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο θα κάνει την επιπλέον διαφορά για την ικανότητα της οικονομίας να ανακάμψει», μας είπε (στο ΚΥΠΕ) ο πρόεδρος του Eurogroup, υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας, Πασκάλ Ντόνοχιου. Αναφερόμενος στις προβλέψεις για ρυθμό ανάκαμψης στην Κύπρο άνω του 4% το 2021 και λίγο κάτω του 4% το 2022, είπε πως πρόκειται για «επιδόσεις που είναι πραγματικά ισχυρές δεδομένου του πόσο καταστροφική ήταν η πανδημία πέρσι».



Τα «κόκκινα» δάνεια

Όλα τα παραπάνω έχουν φυσικά άμεση επίδραση στον τραπεζικό τομέα, ο οποίος χάρη στην εξυγίανση των προηγούμενων ετών διατήρησε κεφάλαια και ρευστότητα, χωρίς να περιοριστεί η πιστωτική επέκταση. 

Η εξάλειψη των ΜΕΔ αποτελεί τη μεγαλύτερη εκκρεμότητα και πηγή ευπάθειας για τον τραπεζικό τομέα, με τον σκόπελο των εκποιήσεων να προβάλλει ως το μεγαλύτερο εμπόδιο. Η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να λύσει το πρόβλημα με τη μετατροπή της ΚΕΔΙΠΕΣ σε εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων η οποία θα απορροφήσει, με κριτήρια, τα δάνεια των ευάλωτων δανειοληπτών. Αν με κάποιο τρόπο διασφαλιστεί η παραμονή των πραγματικά ευάλωτων μη εξυπηρετούμενων δανειοληπτών στην κατοικία τους, τότε θα αφαιρεθεί κάθε επιχείρημα κατά των εκποιήσεων. Αυτό μένει να αποδειχθεί στην πράξη, καθώς αντίστοιχος ήταν και ο στόχος του σχεδίου «Εστία».

Αν και η υλοποίηση του «Εστία» αποκάλυψε ότι το φαινόμενο των στρατηγικών κακοπληρωτών είναι εκτεταμένο, αυτή η διαπίστωση δεν οδήγησε σε ενεργοποίηση των εκποιήσεων σε όσους δανειολήπτες δεν υπέβαλαν αίτηση συμμετοχής στο σχέδιο. Η πολιτική αντίσταση ήταν και είναι ισχυρή και η διαχείριση των εκποιήσεων εξακολουθεί να αποτελεί σημείο έντασης. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέπεμψε την Παρασκευή τον νόμο για την επέκταση της αναστολής των εκποιήσεων έως τα τέλη Οκτωβρίου. Αν η αναπομπή απορριφθεί (η πιθανότερη εξέλιξη) τότε η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε αναφορά του νόμου στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Σημειώνεται ότι για συμμετοχή στο σχέδιο «Εστία» υποβλήθηκαν συνολικά 6.393 αιτήσεις, από τις οποίες 3.796 είναι πλήρως συμπληρωμένες, 1.919 είναι ημιτελείς, 90 έχουν αποσυρθεί και 578 αιτήσεις αφορούν ειδικές περιπτώσεις, οι οποίες θα σταλούν για έγκριση ή απόρριψη στην ειδική επιτροπή που απαρτίζεται από τους υπουργούς Οικονομικών και Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Από τις πλήρως συμπληρωμένες αιτήσεις, 802 έλαβαν τελική έγκριση, 759 είναι μη βιώσιμες και επιλέξιμες, ενώ 88 είναι επιλέξιμες αλλά έτυχαν αναδιάρθρωσης δανείου. Απορρίφθηκαν 2.697 αιτήσεις, ενώ 28 αιτήσεις έχουν επιστραφεί στις τράπεζες για διόρθωση και θα αποσταλούν ξανά στο Υπουργείο Εργασίας.



Θετικός ο Moodys

Η πρόκληση των ΜΕΔ παραμένει, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τον οίκο Moodys να προχωρήσει σε διπλή αναβάθμιση της Τράπεζας Κύπρου και της Ελληνικής Τράπεζας, διατήρησε την αξιολόγηση της RCB Bank (η οποία δεν έχει πρόβλημα με τα ΜΕΔ) και έθεσε και τις τρεις συστημικές τράπεζες σε θετική προοπτική.

Στην αξιολόγηση των Moodys για την Τράπεζα Κύπρου και την Ελληνική Τράπεζα μέτρησε η συνεχιζόμενη μείωση των ΜΕΔ, αλλά και άντληση νέων κεφαλαίων τα επόμενα χρόνια για την κάλυψη της απαίτησης MREL (ελάχιστη απαίτηση για ίδια κεφάλαια και επιλέξιμες υποχρεώσεις), τα οποία θα αλλάξουν τη δομή των υποχρεώσεων των τραπεζών και θα ενισχύσουν το περιθώριο κεφαλαίων που είναι διαθέσιμο για την προστασία των καταθετών.



Η κίνηση της Eurobank

Το ποτήρι για την κυπριακή οικονομία και το κυπριακό τραπεζικό σύστημα είναι μισογέματο ή μισοάδειο;

Η απόφαση της Eurobank να επενδύσει στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα, αποκτώντας τις μετοχές που κατείχε η Third Point στην Ελληνική Τράπεζα, μας δείχνει ότι πρέπει να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο. 

«Η Ελληνική Τράπεζα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα στην Κύπρο, που δραστηριοποιείται στην τραπεζική ιδιωτών και επιχειρήσεων και στη διεθνή τραπεζική. Η επένδυση αυτή είναι ευθυγραμμισμένη με τη στρατηγική του ομίλου Eurobank να ενισχύσει περαιτέρω την παρουσία του σε όλες τις βασικές αγορές στις οποίες διατηρεί στρατηγικό ενδιαφέρον. Έχοντας πολύ καλή γνώση της εγχώριας αγοράς, μέσω της κατά 100% θυγατρικής Eurobank Κύπρου Λτδ και λαμβάνοντας υπόψη τις θετικές προοπτικές της κυπριακής οικονομίας, η Eurobank πιστεύει ότι η Ελληνική Τράπεζα, με τη διοίκηση, την κεφαλαιακή δομή και την πιστή πελατειακή της βάση, βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση ώστε να επωφεληθεί από τις προοπτικές που υπάρχουν και να αξιοποιήσει τις μελλοντικές ευκαιρίες. Σε αυτό το πλαίσιο, η Eurobank προσβλέπει σε στενή συνεργασία με τους υπόλοιπους μετόχους και το διοικητικό συμβούλιο της Ελληνικής Τράπεζας και δεσμεύεται να συνεισφέρει θετικά και εποικοδομητικά προς αυτή την κατεύθυνση», αναφέρει η Eurobank στην ανακοίνωση που εξέδωσε για την απόκτηση του 12,6% των μετοχών της Ελληνικής Τράπεζας.

H είσοδος της Eurobank στην Ελληνική Τράπεζα αναμένεται να φέρει κινητικότητα στον κλάδο. Τα τελευταία χρόνια τραπεζικά στελέχη σε κατ' ιδίαν συζητήσεις δεν κρύβουν ότι στην Κύπρο λειτουργεί ένας μεγάλος αριθμός τραπεζών και οι συγχωνεύσεις - εξαγορές αποτελούν μια αναπόφευκτη εξέλιξη.

Σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή της Eurobank στο μετοχικό κεφάλαιο της Ελληνικής δεν αξιολογείται ως μια απλή επένδυση και τραπεζικά στελέχη θεωρούν ότι η σχέση των δύο τραπεζών θα εξελιχθεί. Άλλωστε η Eurobank Κύπρου έχει ένα χαρτοφυλάκιο εργασιών συμπληρωματικό με αυτό της Ελληνικής Τράπεζας. 

Το 2020 η Eurobank Κύπρου είχε κέρδη 40,1 εκατ. ευρώ, δείκτη πρωτοβάθμιων κεφαλαίων 26,2% και υπόλοιπο δανείων 2,2 δισ. ευρώ. Όλα αυτά με ένα δίκτυο οκτώ τραπεζικών κέντρων και ενός γραφείου αντιπροσωπείας στη Μόσχα.

H Ελληνική Τράπεζα έκλεισε το 2020 με κέρδος 50,5 εκατ. ευρώ, δείκτη πρωτοβάθμιων κεφαλαίων 20,01% και καθαρές χορηγήσεις σε πελάτες ύψους 6,097 δισ. ευρώ. 


Τράπεζα Κύπρου - ΕΤΥΚ

Στο όλο σκηνικό ως δείγμα προόδου και ενίσχυσης της σταθερότητας αξιολογείται και η ανανέωση της συλλογικής σύμβασης στην Τράπεζα Κύπρου, η οποία εισάγει μια νέα καινοτομία στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα σε ό,τι αφορά τον τρόπο παραχώρησης των αυξήσεων. Η παραχώρηση αύξησης και προσαύξησης δεν θα είναι αυτόματη, αλλά έστω και εν μέρει θα συνδέεται με τη θέση εργασίας, τα καθήκοντα και την απόδοση. 

Σύμφωνα με την εγκύκλιο της ΕΤΥΚ προς τους εργαζομένους της Τράπεζας Κύπρου, από το 2022 η ετήσια προσαύξηση θα καταβάλλεται άμεσα, το (75%) και έμμεσα το (25%). Το υπόλοιπο 25% συνδέεται με τις αξιολογήσεις του κάθε υπαλλήλου.

Πηγές της Τράπεζας Κύπρου χαρακτηρίζουν σημαντικότατη τη διαφοροποίηση «η οποία αλλάζει τα δεδομένα στη βιομηχανία μας και θα οδηγήσει στην ουσιαστική ενίσχυση της αποδοτικότητας και της απόδοσης. Η εξέλιξη αυτή δεν συνεπάγεται μείωση κόστους, αλλά αύξηση της παραγωγικότητας προς όφελος του πελάτη».