Η ακινησία απειλεί την ανάπτυξη

Μια χώρα σε στασιμότητα. Αυτό είναι το συμπέρασμα των δανειστών μας μετά τη συμπλήρωση της εξάμηνης αξιολόγησης της τρόικας. Αυτό μπορεί να ικανοποιεί όσους είναι ικανοποιημένοι με την κατάσταση ως έχει, αλλά να δυσαρεστεί όσους περιμένουν να γίνουν αλλαγές για να δουν βελτίωση. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, η στασιμότητα είναι ικανή να βουλιάξει ξανά το καράβι που ονομάζεται κυπριακή οικονομία και να βρεθούμε όλοι μαζί στον  βυθό.

Και τι τους νοιάζει τους ξένους, θα μας πείτε, αν η Κύπρος δεν μπόρεσε να κάνει τις μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκε πριν έξι χρόνια, τότε που η χώρα εκλιπαρούσε για διάσωση κράτους και των τραπεζών; Να θυμηθούμε πως αυτά τα 7 δισ. ευρώ, που τελικά μας έδωσαν για τη διάσωση των δημόσιων οικονομικών και των καταθετών του Συνεργατισμού, πρέπει να τα επιστρέψουμε. Δεν είναι από τα δανεικά και αγύριστα, και για να είμαστε σε θέση να το κάνουμε θα πρέπει να υλοποιήσουμε τις μεταρρυθμίσεις τώρα, κι ας ξεβολέψουμε κάποιους. Μακροπρόθεσμα θα επωφεληθούν και αυτοί.

Εδώ, όμως, η χώρα αντιμετωπίζει πρόβλημα παθητικής, αλλά και πραγματικής αντίστασης. Η κυβέρνηση από την αρχή δεν θέλει μεταρρυθμιστικά μπλεξίματα. Τα νομοσχέδια κολλάνε στη δημόσια υπηρεσία και στη συνέχεια στη Νομική Υπηρεσία. Φθάνουν με καθυστέρηση στη Βουλή, όπου όλοι μπαίνουν στον πειρασμό να σκοράρουν πολιτικά. Εκεί ρισκάρουμε να μπλέξουν με εκλογές και συμφέροντα επιμέρους ομάδων του πληθυσμού που μπορεί να θίγονται. Στο τέλος, ακόμη και αν περάσουν οι μεταρρυθμίσεις, αυτό θα γίνει με γνώμονα να ενοχλήσουν όσο λιγότερο γίνεται, να ξεβολέψουν όσο λιγότερους βολεμένους γίνεται και να εξυπηρετήσουν, όχι τον σκοπό που τις επέβαλλε να γίνουν, αλλά όσους παρασιτικά επωφελούνταν τόσα χρόνια.

Οι τράπεζες

Το σενάριο το ζήσαμε με τα τραπεζικά νομοσχέδια την περίοδο 2014-16, και το είδαμε στον λογαριασμό που πληρώσαμε με τον Συνεργατισμό. Τώρα, ακόμη να φτάσουν στη Βουλή τα νομοσχέδια που θα διέπουν την αυστηρή λειτουργία της ΚΕΔΙΠΕΣ. Της εταιρείας που διαχειρίζεται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του Συνεργατισμού, το ακριβότερο περιουσιακό στοιχείο που αγόρασε η χώρα στην ιστορία της.

Η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας καταψηφίστηκε το 2016 και από τότε ακόμη προσπαθεί να ξαναβρεί τον δρόμο της προς την ολομέλεια. Μόνο η τρόικα θυμάται στις εκθέσεις της πως πρέπει να γίνει αποδοτικότερη η δημόσια υπηρεσία. Τα ίδια και με τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα φέουδα στην τοπική αυτοδιοίκηση κέρδισαν τη μάχη με τον χρόνο και τώρα ελπίζουν και αυτά στην κοντή μας μνήμη. Όπως νίκησαν και όσοι έχουν λόγο να μην απονέμεται γρήγορα η δικαιοσύνη, όσοι επιμένουν να ζούνε πέραν τον δυνατοτήτων τους σε βάρος των φορολογουμένων, των καταθετών και των επενδυτών. Στα αζήτητα και οι ιδιωτικοποιήσεις και η απελευθέρωση της αγοράς του ηλεκτρισμού.

Να δεχτώ πως η κυβέρνηση είχε να αντιμετωπίσει σοβαρούς αντιπάλους. Ποια είναι όμως η δικαιολογία για το ότι η τρόικα καταγράφει ότι ακόμη δεν έχουν αρθεί τα εμπόδια για επενδύσεις στη χώρα; Γιατί η δήλωσή της καταγράφει ακόμη την αδυναμία της χώρας να προσελκύσει επενδύσεις πέραν της τουριστικής βιομηχανίας και της βιομηχανίας ανάπτυξης γης;

Και είναι κρίμα, γιατί το να μην αναβάλλουμε και να μην σπρώχνουμε τις επιβαλλόμενες μεταρρυθμίσεις σε βάθος χρόνου, θα έπρεπε να είναι το πρώτο μάθημα που θα είχαμε μάθει από την οικονομική κατάρρευση του 2013. Τότε που κυβέρνηση, αντιπολίτευση και Κεντρική Τράπεζα συζητούσαν μέχρι τελικής οικονομικής πτώσης και αποφάσεις δεν λάμβαναν. Αν τότε δεν γνώριζαν από παγκόσμια οικονομική κρίση, σήμερα δεν έχουν άλλοθι. Η δήλωση της τρόικας μάς προειδοποιεί για σοβαρές επιπτώσεις από αναταραχές όπως αυτή που μπορεί να επιφέρει η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ.

Το Σύνταγμα

Ίσως τη λύση να τη δώσει η δημιουργία Υφυπουργείου Ανάπτυξης, που θα θέσει υπό την πολιτική ευθύνη κάποιου υπουργού ένα τεράστιο μέρος του μεταρρυθμιστικού έργου που πρέπει να τρέξει άμεσα η χώρα. Το πρόβλημα ωστόσο είναι δομικό. Είναι στην καρδιά του Συντάγματος, στο προεδρικό σύστημα που δίνει υπέρμετρη εκτελεστική εξουσία στον εκάστοτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ελάχιστη νομοθετική εξουσία για να προχωρήσει με αλλαγές. Θα πρέπει να ανοίξει ο διάλογος για συνταγματικές αλλαγές. Ακόμη και αυτό είναι ταμπού στη χώρα, καθώς διάφοροι βολεμένοι θα επικαλεστούν ακόμη και τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων για να κλείσουν το ζήτημα.

Δεν γίνεται να κρύβεται για πολύ ακόμη η εκτελεστική εξουσία πίσω από την αναβλητικότητα της Βουλής και οι βουλευτές πίσω από τις επιμέρους διατάξεις της προτεινομένης νομοθεσίας και να νομίζουν όλοι μαζί πως έκαναν το καθήκον τους. Δεν μπορούμε να αναμένουμε το πόρισμα της επόμενης διερευνητικής επιτροπής για να μοιράσει ευθύνες για την αποτυχία μας ως κράτος να προχωρήσουμε μπροστά.