Τα δανεικά και αγύριστα του Συνεργατισμού

Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα του Συνεργατισμού, το οποίο εντοπίζει και η ερευνητική επιτροπή (και κάνει μνεία σε πάμπολλα σημεία της έκθεσής της), ήταν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ή οι μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις. Πιο απλά τα χρήματα που δόθηκαν δανεικά και δεν επεστράφησαν!

Η ερευνητική επιτροπή καθηκόντως επισημαίνει εμμέσως το αυτονόητο. Ότι δηλαδή η σωστή τραπεζική πρακτική είναι η ανάγκη αποπληρωμής μιας δανειακής σύμβασης με την καταβολή δόσεων σε καθορισμένα και τακτά χρονικά διαστήματα. Η βασική αυτή τραπεζική αρχή για δεκαετίες έπαυσε να ισχύει στον Συνεργατισμό (κυρίως σε τοπικά Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα και όχι σε επαγγελματικά, όπως διευκρινίζει, δηλαδή αυτά των δασκάλων, των καθηγητών και των δημοσίων υπάλληλων, όπου η δόση απεκόπτετο από τις σταθερές μηνιαίες απολαβές).



«Αι καθυστερήσεις…»
Η ερευνητική επιτροπή επισημαίνει το πρόβλημα από το πρώτο μέρος της έκθεσής της, επικαλούμενη μεταξύ άλλων και απόσπασμα από το βιβλίο του βετεράνου συνεργατιστή Κυριάκου Αγκαστινιώτη υπό τον τίτλο «Ο Συνεργατισμός, γέννησις και ανάπτυξις» (1965), το οποίο στην ουσία επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα αποπληρωμής των δανείων στις διάφορες ΣΠΕ χρονολογείται τουλάχιστον από τις δεκαετίες του 1950-60: «Αι καθυστερήσεις εις πλείστας Συνεργατικάς Πιστωτικάς Εταιρείας αποτελούν πολύ σοβαρόν πρόβλημα, το οποίον κατήντησε χρονία μάστιξ των Εταιρειών τούτων. Οι λόγοι των τοιούτων καθυστερήσεων δεν είναι μόνον η πενιχρά γεωργική παραγωγή, αλλά και η πλημμελής διαχείρισις, ο εύκολος δανεισμός και τάσις προς δανεισμόν ποσών πέραν της δυναμικότητος των οφειλετών…».

Στο πόρισμα γίνεται ακόμη επίκληση των πρώτων ευρημάτων της σχετικής έκθεσης ερευνητικής επιτροπής για τον Συνεργατισμό που διορίσθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το 1980 (πρόεδρος ο Γ. Σταυρινάκης) και επιβεβαιώνει μεταξύ άλλων και το πρόβλημα της δυστοκίας είσπραξης δανείων από διάφορες ΣΠΕ: «…Η οικονομική κατάσταση του συνεργατικού κινήματος θα μπορούσε επίσης να βελτιωθεί αν οι πιστωτικές εταιρείες και τα ταμιευτήρια ελάμβαναν όλα τα μέτρα να εισπράξουν όλες τις καθυστερημένες δόσεις δανείων. Σ’ αυτό το πρόβλημα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία γιατί αν δεν αντιμετωπισθεί σωστά θα δημιουργήσει νέα σοβαρά προβλήματα στο συνεργατικό κίνημα…».

Στην έκθεση της ερευνητικής επιτροπής γίνεται ακόμη επίκληση των όσων είπε ενώπιόν της και ο πρώην υπ. Εμπορίου Νίκος Ρολάνδης, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα είχε παρατηρηθεί από το 1960.



Αφορμή η κρίση
Συνεπώς το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων προϋπήρχε της οικονομικής κρίσης του 2012-13. Αναφέρει η επιτροπή: «Αναμφίβολα η παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία επηρέασε και την Κύπρο προς το τέλος της πρώτης δεκαετίας του 2000 και συνεχίσθηκε και αρχές της επόμενης, είχε την επίδρασή της στην ικανότητα των δανειοληπτών να πληρώσουν τις οφειλές τους. Δεν ήταν όμως η αιτία του προβλήματος. Αυτό προϋπήρχε για πολλές δεκαετίες. Πολλές δε από τις μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις ήταν ήδη τέτοιες πολύ πριν την κρίση. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις οι υπεύθυνοι γι’ αυτές δανειολήπτες εκμεταλλεύθηκαν την κρίση για να δικαιολογήσουν την ήδη υπάρχουσα αδυναμία ή απροθυμία τους να είναι συνεπείς με τις οφειλές τους...».

Ως παράγοντες που συνέβαλαν στο διαχρονικό φαινόμενο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η ερευνητική επιτροπή αναφέρει την κακή εταιρική διακυβέρνηση (με γραμματείς και διευθυντές των ΣΠΙ, όπως επισημαίνει, «πρόσωπα όχι πάντοτε με τα κατάλληλα προσόντα και ικανότητες να αντεπεξέρχονται στις υποχρεώσεις ενός τραπεζικού ιδρύματος»), τις πολιτικές και κομματικές παρεμβάσεις, «όπου όλα εξελίσσονταν γύρω από έναν κλειστό κομματικό κύκλο» αλλά και την πάσχουσα εποπτεία (Υπ. Εμπορίου και έφορος Συνεργατικής Ανάπτυξης). Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο πόρισμα της επιτροπής για το τελευταίο «... τα πιο πάνω προβλήματα θα μπορούσαν να είχαν χαλιναγωγηθεί και να μην έφθαναν τουλάχιστο εκεί όπου έφτασαν, μέχρι δηλαδή τα όρια της καταστροφής, αν εφαρμοζόταν η δέουσα από τον νόμο προβλεπόμενη εποπτεία».