Λαμπρή πορεία για κουμανταρία, όχι για τη ζιβανία

Η προσπάθεια που έγινε την τελευταία δεκαετία για ποιοτική βελτίωση των κυπριακών κρασιών είναι αδιαμφισβήτητη. Όπως, επίσης, και η αύξηση των οινοπαραγωγών που αγγίζουν σήμερα τους 70 έναντι 45 πριν από πέντε χρόνια, ανοίγοντας στην ουσία μια νέα αγορά στον τόπο. Εβδομήντα, μικρά στην πλειοψηφία τους, οινοποιεία, τα οποία κάνουν μεγάλη προσπάθεια να καθιερωθούν στην τοπική αγορά, παράγοντας καλό κρασί το οποίο να μπορεί να ανταγωνιστεί και να πάρει μερίδιο από την πίτα των εισαγόμενων.

Παρ' όλα αυτά η παραγωγή κρασιού σε τόνους έχει μειωθεί εάν λάβουμε υπόψη πως το 2010 παράχθηκαν γύρω στις 25 χιλιάδες τόνους, ενώ το 2014 η παραγωγή μειώθηκε στις 19 χιλιάδες τόνους.

40% της τοπικής αγοράς

Ο κυπριακός αμπελώνας και το κυπριακό κρασί προσπαθούν ακόμα να ισορροπήσουν σε μια κατάσταση που να τους δώσει ώθηση και προοπτική. Ακόμα δεν βρήκε τη θέση που του αρμόζει ούτε στην ντόπια αγορά, όπου κατέχει το 40% έναντι 60% των εισαγόμενων οίνων. Ούτε και στον τομέα των εξαγωγών, ειδικά σε αυτόν, όπου πενιχρές είναι οι ποσότητες κρασιού που βγαίνουν εκτός Κύπρου.

Μείωση εξαγωγών

Μάλιστα, το 2016 είδαμε από τις στατιστικές μια σημαντική μείωση στις εξαγωγές κρασιού (και αλκοολούχων ποτών). Από σχεδόν 2 εκατ. ευρώ αξία εξαγωγών το 2015, σημειώθηκε μείωση κατά την περσινή χρονιά, με την αξία των εξαγωγών να πέφτει κατά μισό εκατ. και να μην ξεπερνά το 1,5 εκατ. ευρώ. Όπως φαίνεται οι Κύπριοι οινοπαραγωγοί προτιμούν να διαθέτουν τις μικρές ποσότητες που παράγουν στην Κύπρο. Άλλωστε υπάρχει μεγάλο περιθώριο, παρά να επενδύσουν σε νέες αγορές.

Οι εισαγωγές κρασιών έφτασαν το 2015 τα 21,1 εκατ. ευρώ σε αξία προϊόντων και το 2016 σημείωσαν αύξηση, αγγίζοντας τα 21,9 εκατ. ευρώ.

Ζιβανία όπως ουίσκι

Στα ποσά των εξαγωγών που προαναφέραμε περιλαμβάνονται και οι εξαγωγές δύο καθαρά κυπριακών προϊόντων: της κουμανταρίας και της ζιβανίας.

Το 2014, οι παραγωγοί κατάφεραν να εξαγάγουν ζιβανία αξίας μόλις 169 χιλιάδων ευρώ, ένα ποσό που αυξήθηκε σχετικά σημαντικά το 2015 φτάνοντας τις 251 χιλιάδες, αλλά σημειώνοντας μια κάμψη το 2016 πέφτοντας στις 198 χιλιάδες ευρώ. Φυσικά αντιλαμβάνεται κανείς πως μιλάμε για πολύ μικρές ποσότητες μπουκαλιών που μπορεί να μην ξεπερνάνε καν τις 40 χιλιάδες μπουκάλια της συσκευασίας των 200 ml, τα οποία στους πάγκους των υπεραγορών πωλούνται γύρω κάπου στα 5 ευρώ.

Μιλώντας με τον προϊστάμενο του κλάδου αμπελουργίας και οινολογίας του Υπ. Γεωργίας, Κυριάκο Αλεξάνδρου, εξέφρασε την άποψη ότι η ζιβανία δεν είναι ένα τοπικό προϊόν το οποίο έχει προωθηθεί για εξαγωγές, παρότι την τελευταία 15ετία υπάρχει αυξημένη παραγωγή και αυξημένη ντόπια ζήτηση.

Η δυσκολία στην περεταίρω προώθηση της ζιβανίας, είτε στην ξένη είτε στην ντόπια αγορά, σύμφωνα με τον κ. Αλεξάνδρου είναι η υψηλή φορολογία του αλκοολούχου ποτού, με αποτέλεσμα η τιμή του να αγγίζει την τιμή του ουίσκι. Η φορολογία για το μικρό μπουκαλάκι των 200 ml που κοστίζει 5 ευρώ ανέρχεται στο 1 ευρώ και αυτό θεωρείται μειονέκτημα που εμποδίζει την περαιτέρω διείσδυσή της ζιβανίας στην αγορά.

Μείωση φορολογίας

Όπως μας αποκάλυψε ο κ. Αλεξάνδρου, γίνονται προσπάθειες για εξαίρεση της ζιβανίας (και του κυπριακού ούζου) από τον κανονισμό που διέπει τις φορολογίες των αλκοολούχων ποτών, λόγω του παραδοσιακού του χαρακτήρα. «Αυτό έκανε η Ελλάδα, η οποία εξαίρεσε το τσίπουρο και άλλα προϊόντα τοπικού χαρακτήρα», εξήγησε. Τονίζοντας πως δεν είναι εύκολη υπόθεση αυτό το εγχείρημα και δύσκολα μπορεί να στεφθεί με επιτυχία, αλλά η προσπάθεια συνεχίζεται.

Η κουμανταρία

Μικρές είναι και οι ποσότητες εξαγωγής του εκλεκτού γλυκού κρασιού της Κύπρου που φέρει το όνομα κουμανταρία. Το 2014 οι οινοπαραγωγοί κατάφεραν να εξάγουν κουμανταρία αξίας μόλις 264 χιλιάδων, το 2015 υπήρξε μια σημαντική αύξηση με την αξία να αγγίζει τις 392 χιλιάδες, ενώ κατά το 2016 σημειώθηκε σημαντική πτώση με την αξία να φτάνει τις 296 χιλιάδες ευρώ.

Η κουμανταρία είναι ένα μοναδικό, εξαιρετικό κρασί, σημειώνει ο κ. Αλεξάνδρου, το οποίο χαίρει εκτίμησης στο εξωτερικό και συγκρίνεται με δυο-τρία κρασιά της κλάσης αυτής σε όλο τον κόσμο. «Ήταν ένα κρασί πολύ υποτιμημένο και που με συντονισμένες ενέργειες καταφέραμε να διπλασιάσουμε την τιμή του ώστε να πάρει την αξία που του αξίζει».

Η αύξηση της τιμής δίνει στον επιδόρπιο οίνο της Κύπρου, το αρχαιότερο ίσως κρασί στον κόσμο, την πραγματική του αξία.

Για την κουμανταρία, ο κ. Αλεξάνδρου βλέπει μεγάλη προοπτική. Όπως επισημαίνει, μεγάλες ποσότητες πωλούνται στα αεροδρόμια προς τους τουρίστες που αναχωρούν για τις χώρες τους, ενώ ενδιαφέρον φαίνεται να υπάρχει και στον τομέα των εξαγωγών, κυρίως από Κίνα, Αγγλία και Ρωσία.

«Πιστεύω πως η κουμανταρία έχει πάρει τον δρόμο της και είναι ανοδικός. Ελπίζουμε στα καλύτερα και για αυτό προσπαθούμε. Είναι ένα κρασί που έχει τη δυνατότητα να γίνει διάσημο, αλλά μέχρι σήμερα είναι υποτιμημένο».

Μικρές οι εξαγωγές και του κυπριακού κρασιού

Καθοριστική καμπή στην πορεία του κυπριακού αμπελώνα αποτέλεσε η απόφαση για ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Από την εποχή του Γιώργου Βασιλείου, το όνομα του οποίου συνδέθηκε με την πολιτική των εκριζώσεων μεγάλων εκτάσεων αμπελώνων στην Κύπρο, μέχρι και μετά την ένταξη, εκριζώθηκε το 50% των αμπελιών στην Κύπρο, ενώ η παραγωγή κρασιού μειώθηκε 60-70%. Οι νέες συνθήκες διαφοροποίησαν και την τάση που υπήρχε για διάθεση των μεγαλύτερων ποσοτήτων κυπριακού κρασιού στην αγορά ως χύμα, ενώ παράλληλα με την εμφιάλωση του κρασιού είδαμε και την ποιοτική αναβάθμισή του.

Άλλη μια στροφή είναι η αλλαγή πορείας προς τις γηγενείς ποικιλίες με την αναβίωση ποικιλιών, όπως το μαραθεύτικο, το ξινιστέρι, το γιαννούδι, το σπούρτικο, το όφθαλμο κ.λπ. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο κ. Αλεξάνδρου, μέχρι να γίνουμε ποιοτικοί παραγωγοί και να βρει το κυπριακό κρασί τη θέση του στην ντόπια αγορά, οι Κύπριοι ανακάλυψαν τα φθηνά κρασιά – εισαγωγές από τρίτες χώρες- αλλά και τα ακριβότερα ευρωπαϊκά, τα οποία κέρδισαν τους καταναλωτές.

Τα προβλήματα

Το κλίμα αυτό, όπως διαπιστώνει ο κ. Αλεξάνδρου, τείνει να ανατραπεί, παρ΄ όλα αυτά πρέπει να υπερπηδηθεί μια σειρά πολύ σοβαρών ζητημάτων.

• Πρώτον, η σμίκρυνση του κυπριακού αμπελώνα. Ακόμη δεν υπάρχει επαρκής παραγωγή ώστε να έχουν οι οινοποιοί την πρώτη ύλη για αύξηση των μπουκαλιών που παράγουν, ώστε να διεκδικήσουν το μερίδιο που τους αναλογεί στην ντόπια αγορά ή και στον εξαγωγικό τομέα. Ούτε φαίνεται να υπάρχει διάθεση για αναδιάρθρωση του κυπριακού αμπελώνα, ειδικά με ποικιλίες που παρουσιάζουν προοπτική, από τη στιγμή που η τιμή του παραγωγού στην Κύπρο είναι εξαιρετικά χαμηλή.

• Δεύτερον, οι οινοπαραγωγοί μας φαίνεται να είναι ικανοποιημένοι από την παραγωγή που έχουν και δεν ενδιαφέρονται να την αυξήσουν σημαντικά. Υπάρχει μεν, εξηγεί ο κ. Αλεξάνδρου, αύξηση των οινοποιείων, σημαντική αύξηση θα λέγαμε, ωστόσο πρόκειται για μικρά οινοποιεία με μικρή δυνατότητα παραγωγής.

• Τρίτον, λόγω του μεγάλου τουριστικού ρεύματος στην Κύπρο, οι οινοποιοί προτιμούν να διαθέτουν στην τοπική αγορά την παραγωγή τους και δεν επιδεικνύουν μεγάλο ενδιαφέρον για εξαγωγές, ούτε προβληματίζονται ως προς τούτο.

• Τέταρτο, το κόστος οινοποίησης στην Κύπρο είναι υψηλό, με αποτέλεσμα τα κυπριακά κρασιά να μην είναι ανταγωνίσιμα στις αγορές του εξωτερικού.

Όπως επεσήμανε ο προϊστάμενος του κλάδου αμπελουργίας κ. Αλεξάνδρου, οι προσπάθειες που γίνονται για προώθηση του κυπριακού κρασιού αφορούν κατ' αρχήν τη μείωση των εισαγωγών κρασιών σε πρώτη φάση ώστε να αυξηθεί η διείσδυση ντόπιου κρασιού στην εσωτερική αγορά και κυρίως στα ξενοδοχεία. Αυτό θα βοηθούσε και στην οινοποίηση μεγαλύτερων ποσοτήτων λευκού τοπικού οίνου από την ποικιλία ξυνιστέρι, καθώς μέχρι και σήμερα υπάρχουν πλεονάσματα σταφυλιών από την εν λόγω ποικιλία τα οποία θα μπορούσαν να απορροφηθούν εάν υπήρχε μεγαλύτερη ζήτηση κρασιού. «Είναι μια συλλογική προσπάθεια που κάνουμε. Προσπαθούμε να πείσουμε για την ανάγκη διαμόρφωσης μιας σχετικής πολιτικής γύρω από το θέμα αυτό», σημείωσε ο κ. Αλεξάνδρου.