Ποιο είναι το μέλλον της εργασίας την εποχή της αυτοματοποίησης;

Του Φίλιππου Σώσειλου, συνέταιρος Συμβουλευτικών Υπηρεσιών, PwC Κύπρου

Οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στον τομέα της εργασίας κατά την τελευταία δεκαετία είναι αξιοσημείωτες και οφείλονται κυρίως στην εξέλιξη της τεχνολογίας και τη συνεπαγόμενη αύξηση της αυτονομίας και της ευελιξίας, με επίδραση στον εργάσιμο χρόνο, στον τόπο και στον τρόπο εκτέλεσης της κάθε εργασίας.

Οι αλλαγές αυτές ενέχουν κινδύνους για ενδεχόμενη περιθωριοποίηση ατόμων και οργανισμών που δεν θα μπορέσουν να συμβαδίσουν με την ταχεία εφαρμογή των καινοτομιών και τις ραγδαίες εξελίξεις στην οργάνωση της εργασίας.

Καθώς λοιπόν η τεχνολογία μετασχηματίζει την αγορά εργασίας, το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο οι εργαζόμενοι είναι σε θέση να καλλιεργήσουν τις δεξιότητες που απαιτούνται προκειμένου να διασφαλίσουν καλές θέσεις εργασίας στην ψηφιακή εποχή. Υπό αυτό το πρίσμα, η αρχή της δια βίου μάθησης αποκτά όλο και μεγαλύτερη σπουδαιότητα για το σημερινό εργατικό δυναμικό, καθώς οι εργαζόμενοι στρέφονται από τη λογική της εξειδίκευσης σε ένα προσόν, στη λογική της απόκτησης νέων γνώσεων και δεξιοτήτων σε συνεχή βάση.

Σε πρόσφατη έκθεση της PwC με τίτλο "Workforce of the future: the competing forces shaping 2030", το 74% των εργαζομένων που συμμετείχαν εξέφρασαν την ετοιμότητά τους να εκπαιδευτούν σε κάτι καινούργιο προκειμένου να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, θεωρώντας μάλιστα δική τους υποχρέωση τη συνεχή επικαιροποίηση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους έτσι ώστε να παραμείνουν ενεργοί και ενημερωμένοι στην αγορά εργασίας.

Ωστόσο, παρότι οι συμμετέχοντες στην έρευνα αντιμετωπίζουν στην πλειοψηφία τους θετικά την επίδραση της τεχνολογίας, το ποσοστό αυτών που πιστεύουν πως η αυτοματοποίηση απειλεί τις θέσεις εργασίας τους συνεχίζει να αυξάνεται, φτάνοντας το 37% σε σχέση με 34% που ήταν το 2014. Πράγματι, σήμερα, δεν υπάρχει τομέας δραστηριότητας που να μην έχει επηρεαστεί σε κάποιο βαθμό από την τεχνολογία και την αυτοματοποίηση.

Είναι επίσης σαφές ότι στο μέλλον η αυτοματοποίηση θα οδηγήσει σε τεράστιες ανακατατάξεις στην αγορά εργασίας. Στη διαδικασία αυτή, ορισμένοι ρόλοι που υπάρχουν σήμερα ενδεχομένως να πάψουν να υφίστανται, αλλά την ίδια ώρα θα αντικατασταθούν από άλλους. Είναι γεγονός ότι αντικαθιστώντας τους εργαζόμενους που εκτελούν απλές και τυποποιημένες διαδικασίες, οι μηχανές μπορούν να ενισχύσουν το συγκριτικό πλεονέκτημα των επιχειρήσεων.

Την ίδια ώρα, εργασίες που απαιτούν δημιουργικότητα, καινοτομία, φαντασία και δεξιότητες σχεδιασμού δεν θα αντικατασταθούν και θα αποτελούν προτεραιότητα για τους εργοδότες. Εδώ ακριβώς είναι που εντοπίζεται και η μεγαλύτερη πρόκληση, καθώς στον εργασιακό κόσμο του μέλλοντος η εξέλιξη της τεχνολογίας θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση μέσα από την οποία θα επέλθει η ανάπτυξη του ανθρώπινου ταλέντου.

Η συνεχής εξέλιξη των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού και η παράλληλη ανάπτυξη της καινοτομίας αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις τόσο για την αναβάθμιση των υπηρεσιών που προσφέρουν οι οργανισμοί στους πελάτες τους όσο και για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων του ψηφιακού κόσμου, ο οποίος απαιτεί όλο και περισσότερη προσαρμοστικότητα σε σύνθετες δομές.

Βεβαίως, παρά τα διαφορετικά σενάρια που παρουσιάζει η έρευνα σχετικά με τις αλλαγές που αναμένονται στην αγορά εργασίας, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά πώς θα διαμορφωθούν τα δεδομένα έως το 2030.

Οι επιχειρήσεις ωστόσο, όπως και οι εργαζόμενοι, δεν πρέπει να υποτιμούν τις αλλαγές που έπονται. Αντίθετα, οι εργοδότες θα πρέπει να επιδιώξουν διάλογο με τους εργαζόμενους σχετικά με τον προστιθέμενο ρόλο της τεχνολογίας στην αγορά εργασίας. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο θα βοηθήσουν να γίνουν κατανοητές οι προκλήσεις, αλλά και θα προσφέρουν στήριξη για καλύτερη προετοιμασία αναβαθμίζοντας τις δεξιότητες των ανθρώπων τους ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η αυτοματοποίηση στο επαγγελματικό τους μέλλον.

Επιβάλλεται, λοιπόν, οι εταιρείες να προχωρήσουν στον επανασχεδιασμό των στρατηγικών ανάπτυξης, εκπαίδευσης και επιβράβευσης των στελεχών τους ούτως ώστε οι εργαζόμενοι να είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν με επιτυχία στις προκλήσεις του μέλλοντος.