Έλληνας: Κίνδυνος μη εξόρυξης του κυπριακού φυσικού αερίου αν δεν...

Υπέρ της σύστασης μιας κοινοπραξίας όλων των εταιρειών (Total, της ENI και της ExxonMobil) που έχουν αναλάβει τη διεξαγωγή ερευνών για τον εντοπισμό υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ τάσσεται ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου Τσιαρλς Έλληνας.

Ο ίδιος εκτιμά ότι η ανάπτυξη των πηγών φυσικού αερίου στην Κυπριακή ΑΟΖ πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένα ενιαίο έργο, καθώς μόνο μέσω τέτοιων ενοποιημένων προσεγγίσεων θα είναι δυνατόν να περιοριστούν τα κόστη και να αυξηθούν οι πιθανότητες εξεύρεσης αγορών για τη διάθεση του καυσίμου.

Η ανάπτυξη των πηγών και η εξαγωγή φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί πρόκληση μέσα σε ένα περιβάλλον χαμηλών τιμών ιδιαίτερα στην Ευρώπη, τόνισε ο κ. Έλληνας μιλώντας τον περασμένο Μάιο σε φόρουμ συζήτησης με θέμα "Τα Οικονομικά και οι Προοπτικές της Ενεργειακής Ανάπτυξης και Συνεργασίας στη Λεβαντίνη, συμπεριλαμβανομένης της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης", που διοργάνωσε η Εταιρεία Κυπριακών Οικονομικών Μελετών (Cyprus Economic Society) τον Μάιο 2017.

Η παρουσίαση δημοσιεύθηκε από την εταιρεία Κυπριακών Οικονομικών Μελετών ως "Κείμενο Συζήτησης" (Discussion Paper) και είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της εταιρείας. Η ανάλυση του κ. Έλληνα περιστρέφεται γύρω από το ερώτημα "ποιος μπορεί να αγοράσει το κυπριακό φυσικό αέριο".

Η ανακάλυψη σημαντικών ποσοτήτων κοιτασμάτων είναι κρίσιμη, αλλά τι γίνεται αν δεν μπορείς να τα πουλήσεις; Το θέμα είναι απλό. Για να εξαχθεί φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη, για να είναι εμπορικά βιώσιμη μια τέτοια προσπάθεια, θα πρέπει το κόστος να είναι κάτω από 5 δολάρια / εκατομμύριο BTU.

Αν δεν βρεθεί μια λύση που να ανταγωνίζεται αυτή την τιμή, τότε το φυσικό αέριο θα παραμείνει στα βάθη της θάλασσας. Και το σενάριο αυτό, σύμφωνα με την ανάλυση του κ. Έλληνα, δεν είναι απομακρυσμένο λαμβάνοντας υπόψη τη σημερινή υπερπροσφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου, τη διατήρηση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα και τις πολιτικές για την κλιματική αλλαγή που μειώνουν την εξάρτηση των οικονομιών από τα παραδοσιακά καύσιμα και άρα τη ζήτηση για αυτά.

Το περιβάλλον που περιγράφει ο κ. Έλληνας δείχνει ότι η εμπορική αξιοποίηση του φυσικού αερίου δεν είναι μια εύκολη υπόθεση και εκτιμά ότι μακροπρόθεσμα η μέθοδος της Πλωτής Μονάδας Υγροποίησης (FLNG) μπορεί να αποτελέσει μια σοβαρή επιλογή για εξαγωγές φυσικού αερίου προς τις ασιατικές αγορές.

Οι πηγές φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι δαπανηρές να αναπτυχθούν και βρίσκονται σχετικά μακριά από τις αγορές της Ασίας. Επομένως, η συνεργασία μεταξύ των εταιρειών είναι σημαντικός παράγοντας ώστε να επιτυγχάνονται εξοικονομήσεις και γι' αυτό προτείνει ένα ενιαίο σχήμα για την ανάπτυξη των πηγών φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ.

"Οι αγορές και οι τιμές είναι σημαντικές. Οι περισσότεροι φαίνεται να πιστεύουν ότι αρκεί να βρεθεί φυσικό αέριο στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη μας, να το αναπτύξουμε και μετά κάποιος θα το αγοράσει. Δεν λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Πριν κάνεις κάτι με το ανακαλυφθέν φυσικό αέριο και πριν οι τράπεζες σού δανείσουν χρήματα, θα πρέπει να βρεις αγοραστές. Αυτή είναι μια δύσκολη πραγματικότητα που φαίνεται να μην γίνεται αντιληπτή. Είναι πολύ δύσκολο οι άνθρωποι να το κατανοήσουν και έτσι καταλήγουμε να σχεδιάζουμε αγωγούς και άλλες υποδομές προτού πουλήσουμε οτιδήποτε", σχολιάζει ο κ. Έλληνας.

Οι αγορές

Η παρουσίαση του κ. Έλληνα εστίασε στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, τις μακροπρόθεσμες προοπτικές των τιμών, τις περιφερειακές αγορές της Ανατολικής Μεσογείου, τις κύριες χώρες της περιοχής, τις προοπτικές και εναλλακτικές επιλογές εξαγωγών φυσικού αερίου. Η παρουσίαση είχε μια παγκόσμια και περιφερειακή θεώρηση με ιδιαίτερες αναφορές στην Κύπρο.

Συνοπτικά, οι παγκόσμιες αγορές ενέργειας διανύουν μια περίοδο σημαντικών διαρθρωτικών αλλαγών με εκτενείς και διαρκείς επιπτώσεις για τις τιμές, τις ποσότητες παραγωγής και τις εξαγωγές.

Το τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών των αλλαγών είναι ότι η σημαντική μείωση των τιμών ίσως να αποδειχτεί μόνιμη. Δεδομένης της πλεονάζουσας προσφοράς, τα σημερινά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν θα είναι δυνατόν να καταναλωθούν εξ ολοκλήρου στο μέλλον, εκτιμά ο κ. Έλληνας, προοπτική που επηρεάζει ασφαλώς και τις προοπτικές εξαγωγών φυσικού αερίου από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Με τις τιμές που επικρατούν σήμερα στις διεθνείς αγορές, οι περισσότερες από τις επιλογές για την ανάπτυξη των πηγών φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου δεν είναι εμπορικά βιώσιμες, σημειώνει ο κ. Έλληνας.

Ο ίδιος εκτιμά ότι ο αγωγός East Med για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας είναι εμπορικά βιώσιμος, με τιμή 8 δολάρια / εκατομμύριο BTU, σημαντικά υψηλότερη από τις σημερινές. "Ως εκ τούτου, οι προοπτικές για την ανάπτυξη των πηγών φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου θα εξαρτηθούν από τη δυνατότητα μείωσης στα κόστη μέσω ειδικών τεχνολογιών - όπως η Πλωτή Μονάδα Υγροποίησης Φυσικού Αερίου (FLNG), και μέσω της συνεργασίας μεταξύ των ενεργειακών εταιρειών", συμπεραίνει ο κ. Έλληνας.

Αφθονία πόρων

Τις παραπάνω εκτιμήσεις του κ. Έλληνα επιβεβαιώνει η πραγματικότητα των αριθμών. Σήμερα εκτιμάται ότι σε όλο τον κόσμο υπάρχουν 2,6 τρισεκατομμύρια βαρέλια ανακτήσιμων αποθεμάτων πετρελαίου και περίπου 780 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Λιγότερο από το ήμισυ των αποθεμάτων πετρελαίου και μόνο το ένα πέμπτο περίπου των αποθεμάτων φυσικού αερίου θα καταναλωθούν έως το 2050, σύμφωνα με την έκθεση Προοπτικές Ενέργειας της British Petroleum. Όπου υπάρχει πλεόνασμα προσφοράς οι τιμές πέφτουν ή είναι χαμηλές, πολύ περισσότερο αν δεν αναμένεται ισχυρή αύξηση της ζήτησης. Ταυτόχρονα, αυξάνεται η διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο κ. Έλληνας υπογραμμίζει ότι η φύση της παγκόσμιας προσφοράς φυσικού αερίου έχει αλλάξει, ως αποτέλεσμα σημαντικών ανακαλύψεων νέων αποθεμάτων, της ανάπτυξης του σχιστολιθικού φυσικού αερίου (ιδιαίτερα στις ΗΠΑ) και των νέων τεχνολογιών υγροποίησης. Ταυτόχρονα, τα περιβαλλοντικά ζητήματα που απασχολούν τον πλανήτη έχουν αντίκτυπο στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα, ευνοώντας γενικά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το φυσικό αέριο έναντι του πετρελαίου.

Η British Petroleum αναμένει ότι η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας θα αυξηθεί σωρευτικά κατά 30% μεταξύ 2015 και 2035, κυρίως από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτό σημαίνει μια μέση ετήσια αύξηση περίπου 1,3%, με την ενεργειακή ζήτηση στην Ευρώπη να αυξάνεται κατά λιγότερο από 0,5% ετησίως.

Ευρώπη και Ρωσία

Το μερίδιο του φυσικού αερίου στις συνολικές εισαγωγές ενέργειας στην Ευρώπη θα αυξηθεί από περίπου 50% το 2015 σε περισσότερο από 80% έως το 2035, επειδή οι εγχώριες πηγές εξαντλούνται και θα χρειαστεί να εισάγονται περισσότερες ποσότητες. Η Gazprom εκτιμά ότι η Ευρώπη θα χρειαστεί άλλα 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως έως το 2025 και ακόμα 85 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2035. Η Gazprom διαθέτει τεράστια αποθέματα, σημαντική πλεονάζουσα παραγωγική δυνατότητα και εκτενή υποδομή αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου.

Είναι επίσης η παραγωγός χώρα χαμηλότερου κόστους και θα είναι σε θέση να υπερασπιστεί και να αυξήσει ακόμα το μερίδιό της στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου. Όλα τα παραπάνω υποστηρίζουν την άποψη του κ. Έλληνα ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι η βασική εξαγωγική αγορά των ενεργειακών αποθεμάτων της Ανατολικής Μεσογείου. Υπενθυμίζει ότι υπάρχουν ήδη σημαντικές ανακαλύψεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, οι οποίες περιλαμβάνουν τα οικόπεδα Tamar και Leviathan στην ΑΟΖ του Ισραήλ, το Zohr στην ΑΟΖ της Αιγύπτου και το οικόπεδο Αφροδίτη στην ΑΟΖ της Κύπρου.

Επιπρόσθετα, υπάρχει ένας σχετικά μεγάλος αριθμός μικρών ανακαλύψεων στην ανοικτή θάλασσα της Αιγύπτου. Ωστόσο, η ανάπτυξη αυτών πηγών φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, θα εξαρτηθεί από την εξασφάλιση εξαγωγικών αγορών.

Περιορισμένες επιλογές

Οι επιλογές εξαγωγών φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο δυνητικά περιλαμβάνουν:

-Εξαγωγές μέσω αγωγού προς Αίγυπτο για ίδια χρήση ή για υγροποίηση και εξαγωγή προς την Ευρώπη και την Ασία.

-Εξαγωγές στην Τουρκία μέσω αγωγού από το οικόπεδο Leviathan για παράδειγμα, για ίδια χρήση, και για εξαγωγές προς Ευρώπη.

-Εξαγωγές προς Ευρώπη μέσω αγωγού από την κυπριακή ΑΟΖ στην Ελλάδα και Ιταλία. -Εξαγωγές προς τις περιφερειακές αγορές μέσω πλωτών μονάδων υγροποίησης.

Οι επιλογές αγωγού γενικά δεν είναι εμπορικά βιώσιμες. Αυτός είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο ούτε η Κύπρος ούτε το Ισραήλ δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν εξαγωγικές αγορές, σημειώνει ο Τσάρλς Έλληνας

Στα βαθιά ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου η ανάπτυξη των πηγών φυσικού αερίου είναι αρκετά δαπανηρή και οι περιφερειακές αγορές έχουν συγκεκριμένα περιθώρια ζήτησης.

Οι ευρωπαϊκές αγορές από την άλλη είναι κορεσμένες, γεγονός που αφήνει μόνο την Ασία ως μια δυνητική αγορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο. Ο ίδιος εκτιμά ότι προοπτικές για πώληση στην Ευρώπη είναι πολύ περιορισμένες. Υπάρχει επιλογή; Δεδομένων των αλλαγών στις παγκόσμιες αγορές τα τελευταία χρόνια, η μέθοδος Πλωτών Μονάδων Υγροποίησης θα μπορούσε να αποτελέσει μια επιλογή για την οικονομικά βιώσιμη ανάπτυξη του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου.

Οι πλωτές μονάδες υγροποίησης φυσικού αερίου αναπτύσσονται εύκολα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή αέριου συνδυάζοντας την επεξεργασία, την υγροποίηση και την εξαγωγή. Ένα βασικό στοιχείο από την άποψη αυτή είναι η συνεργασία μεταξύ των εταιρειών προκειμένου να μειώσουν τα κόστη τους. Μόνο ολοκληρωμένα έργα μπορούν να περιορίσουν τα κόστη ανάπτυξης και παραγωγής, επαναλαμβάνει ο κ. Έλληνας.

Ο Κύπριος ειδικός της ενεργειακής αγοράς δίνει μια αρκετά σαφή εικόνα για το πλαίσιο στο οποίο καλείται να κινηθεί η Κύπρος:

"Το αέριο δεν αποτελεί τοπικό ζήτημα, αλλά ένα παγκόσμιο ζήτημα και πρέπει να σκεφτούμε και να δράσουμε σε αυτό το πλαίσιο των παγκόσμιων παραγόντων και των αγορών. Ο κόσμος διέρχεται μια σημαντική μόνιμη μετάβαση σε οικονομίες με χαμηλή κατανάλωση άνθρακα. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα καταναλωθούν στο μέλλον όλα τα ορυκτά καύσιμα και οι ενεργειακοί πόροι που έχουν ανακαλυφθεί. Πολύ πετρέλαιο και πολύ αέριο θα μείνουν εκεί που είναι. Μια άλλη παράμετρος είναι ότι υπάρχει ήδη πολύ πετρέλαιο και πολύ αέριο στην αγορά. Εάν υπάρχει πάρα πολύ από κάτι οι τιμές υποχωρούν και παραμένουν χαμηλές και σε αυτό το σημείο είναι σήμερα οι αγορές ενέργειας. Αυτός είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τις εξαγωγές. Τα ζητήματα της παγκόσμιας αλλαγής κλίματος και του περιβάλλοντος είναι επίσης σημαντικά. Ο κόσμος στρέφεται στην οικολογία. Η παγκόσμια ανταπόκριση στα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι σημαντική για το παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα, την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ανάπτυξη τεχνολογιών για ένα πιο πράσινο περιβάλλον. Όσο πιο πράσινο γίνεται, ο κόσμος λιγότερο πετρέλαιο και αέριο θα χρειαστεί να καταναλώσει".

Το "Κείμενο Συζήτησης" κλείνει με μια παρατήρηση που πρέπει πολιτικοί και πολίτες να την έχουν υπόψη τους: "Δεν πρέπει να δημιουργήσουμε την ελπίδα ότι έσοδα (από το φυσικό αέριο) πρόκειται να έρθουν αύριο, γιατί μπορεί να μην έρθουν και καθόλου, εκτός εάν εξασφαλίσουμε αγορές. Ακόμα κι αν το κάνουμε, τα περιθώρια είναι χαμηλά και επομένως και τα κέρδη δεν θα είναι πολύ μεγάλα. Ακόμα κι αν έχουμε 20 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου, που είναι περίπου 5-6 φορές η ποσότητα στο κοίτασμα Αφροδίτη, το πιθανό κέρδος θα μπορούσε να είναι 1-1,5 δολ. ανά εκατομμύριο BTU, που σημαίνει μεταξύ 20-30 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε περίοδο 20 χρόνια, ποσό που θα διανεμηθεί 2:1 με τις εταιρείες. Έτσι, θα μπορούσαμε να πάρουμε 12-20 δισ. δολ. σε 20 χρόνια ή 600 εκατ. έως 1 δισ. δολ. ετησίως. Είναι καλά έσοδα σε σχέση με το ΑΕΠ μας, αλλά αυτό δεν θα λύσει όλα τα προβλήματά μας. Πρέπει να μετριάσουμε τις απόψεις και τις προσδοκίες μας με ρεαλισμό και πραγματισμό".

Η Τουρκία θέλει πράγματι το κυπριακό αέριο;

Ο Τσαρλς Έλληνα, που σήμερα είναι διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της εταιρείας EC Φυσικών Υδρογονανθράκων, που παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες διαχείρισης έργων στους τομείς της ενέργειας, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, παρουσιάζει μια διαφορετική εκδοχή για τους σχεδιασμούς της Τουρκίας.

Η Τουρκία, σημειώνει, έχει αλλάξει την ενεργειακή της στρατηγική και το μελλοντικό ενεργειακό της μείγμα λόγω της ανησυχίας ότι η Ρωσία μπορεί να σταματήσει τις προμήθειες αερίου. Η Τουρκία σήμερα είναι ευάλωτη στις εισαγωγές αερίου. Παράγει μόνο περίπου το 1% του αερίου που χρησιμοποιεί. Το υπόλοιπο εισάγεται. Η Τουρκία ανησυχεί πολύ για το γεγονός ότι βρίσκεται στα χέρια των άλλων όσον αφορά την ενεργειακή της ασφάλεια.

Ως αποτέλεσμα, έχει αλλάξει η ενεργειακή της πολιτική. Τώρα προσπαθεί να μειώσουν τη χρήση του φυσικού αερίου αυξάνοντας τη χρήση του άνθρακα, το οποίο παράγει η ίδια, της υδροηλεκτρικής ενέργειας (την οποία σε μεγάλες ποσότητες) των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εισάγοντας τη χρήση πυρηνικής ενέργειας. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ότι οι εισαγωγές αερίου στην Τουρκία μειώθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια αντί να ανεβαίνουν.

Μόλις πριν από περίπου πέντε χρόνια όλοι προέβλεπαν ότι οι εισαγωγές αερίου στην Τουρκία θα συνεχίσουν να αυξάνονται λόγω της επιταχυνόμενης ανάπτυξης της οικονομίας της. Αλλά αντί να αυξάνονται οι εισαγωγές φυσικού αερίου υποχώρησαν λόγω της αλλαγής πολιτικής.

Το πιο εντυπωσιακό στα όσα ανέφερε ο κ. Έλληνας είναι ότι η Τουρκία λαμβάνει αποφάσεις με βάση τις τιμές των ενεργειακών πόρων και όχι την πολιτική. Το 2016 η μέση τιμή προμήθειας φυσικού αερίου από τη Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν ήταν 5 δολ. / εκατομμύριο BTU, τιμή ίδια με την Ευρώπη.

Το φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο για να μπει στην αγορά της Ευρώπης πρέπει να κερδίσει αυτή την τιμή. Ο κ. Έλληνας μεταφέρει σχετικό διάλογο που είχε στην Κωνσταντινούπολη σε συνέδριο του "Atlantic Council" με τον υφυπουργό Ενέργειας της Τουρκίας. Τον ρώτησα πως λαμβάνονται αποφάσεις για τις εισαγωγές αερίου. Είπε ότι έχει μόνο μία λέξη γι' αυτό, "τιμή".

Ο υφυπουργός επέμεινε ότι η τιμή είναι ο κινητήριος παράγοντας και όχι η αξιοπιστία και η ασφάλεια των προμηθειών που πιθανώς μπορεί να προσφέρει το Ισραήλ, αλλά δεν μπορεί δώσει την τιμή.

"Το Ισραήλ μπορεί να δώσει φυσικό αέριο στην Τουρκία, με τιμή 6,5 δολάρια / εκατομμύριο BTU. Αυτή η τιμή δεν είναι ανταγωνιστική με τα σημερινά δεδομένα. Έχουμε ανησυχία για τον αγωγό (σ.σ. από Ισραήλ προς Τουρκία) ο οποίος θα περάσει από την ΑΟΖ της Κύπρου, αλλά ο αγωγός δεν θα κατασκευαστεί, ακόμα κι αν η Τουρκία και το Ισραήλ συμφωνήσουν σε ένα πλαίσιο, επειδή δεν είναι εμπορικά βιώσιμος. Το Ισραήλ μιλά επίσης για εξαγωγές αερίου μέσω της Τουρκίας προς την Ευρώπη, η οποία είναι μια ακόμη λιγότερο βιώσιμη επιλογή. Το φυσικό αέριο θα εισαχθεί από εταιρείες και οι εταιρείες θα καταστήσουν σαφές ότι δεν πρόκειται να αναλάβουν τον κίνδυνο να εισάγουν ισραηλινό αέριο στην Τουρκία, σε υψηλότερη τιμή, μόνο για πολιτικούς λόγους. Η Τουρκία έχει καταστήσει σαφές ξανά και ξανά ότι οι νέες εισαγωγές φυσικού αερίου πρέπει ανταγωνίζονται τις τιμές έναντι του άνθρακα, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των εισαγωγών ΥΦΑ και του ρωσικού φυσικού αερίου. Η χαμηλότερη τιμή κερδίζει. Η μέση τιμή του φυσικού αερίου Ρωσίας και Αζερμπαϊτζάν που εισήγαγε η Τουρκία το 2016 ήταν 5 δολ. / εκατομμύριο BTU. Ουσιαστικά το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να ανταγωνιστεί και να νικήσει αυτές τις τιμές".

Info

Ο Charles Ellinas είναι σήμερα ο διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της εταιρείας EC Φυσικών Υδρογονανθράκων που παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες διαχείρισης έργων στους τομείς της ενέργειας, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου κατά την περίοδο 2012-2013. Προηγουμένως ήταν διευθύνων σύμβουλος Πετρελαίου, Φυσικού Αερίου και Πετροχημικών στον όμιλο Mott McDonald, όπου εργάστηκε για 25 χρόνια.