Από τα επιδόματα στην εξεύρεση εργασίας

Ενόψει προεδρικών εκλογών και επειδή οι αντιπαραθέσεις όσον αφορά το Κυπριακό φαίνεται να μην αποδίδουν στον βαθμό που θα ήθελαν, οι υποψήφιοι άρχισαν να στρέφονται σε κοινωνικές πολιτικές. Είναι η περίοδος όπου θα ακουστούν πολλά, ενώ πολλές θα είναι και οι δεσμεύσεις όσον αφορά τη μείωση της ανεργίας, την απασχόληση, τη συμφιλίωση κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής και ευρύτερα την ισότητα φύλων.

Είναι ωστόσο αυτές οι εξαγγελίες εφικτές να υλοποιηθούν; Έπειτα πόσο συνυφασμένες είναι με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεδομένου ότι πλέον προωθείται ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων; Την ίδια ώρα, πόσο κοντά ή μακριά είναι η Κύπρος από τις δεσμεύσεις της ως κράτος μέλος και σε ποιο βαθμό το αρμόδιο Υπουργείο Εργασίας ενστερνίζεται τα όσα προωθούνται οριζόντια σε όλα τα κράτη μέλη; Ο «Π» παρουσιάζει σήμερα τόσο τις θέσεις των θεσμικών οργάνων της ΕΕ (Κομισιόν- Ευρωκοινοβούλιο) όσο και του Υπουργείου Εργασίας της χώρας μας, το οποίο μέσω της υπουργού Ζέτας Αιμιλιανίδου είχε, όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, σημαντική συνεισφορά και ουσιαστική συμβολή στον σχεδιασμό και τη δημιουργία του ευρωπαϊκού πυλώνα. Σημειώνεται πως ο πυλώνας που παρουσιάστηκε από την Κομισιόν τέλος Απριλίου 2017 ορίζει 20 βασικές αρχές και καίρια δικαιώματα για τη στήριξη της καλής λειτουργίας και της δίκαιης διάστασης των αγορών εργασίας (ισότητα φύλων) και των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πιέζει για μια πιο συντονισμένη ευρωπαϊκή πολιτική σε αυτά τα θέματα καθώς σήμερα οι κοινωνικές πολιτικές, όπως αυτές που αφορούν την απασχόληση, ψηφίζονται και εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο. Δηλαδή κάθε χώρα αποφασίζει για το δικό της ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, την ηλικία συνταξιοδότησης ή τα επιδόματα ανεργίας.

Οι στόχοι

Η τόνωση της απασχόλησης και η καταπολέμηση της ανεργίας βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας της ΕΕ. Γι' αυτό η Ένωση λαμβάνει μέτρα, όπως η στρατηγική «Ευρώπη 2020», μια μεσοπρόθεσμη πρωτοβουλία για την ανάπτυξη και την απασχόληση με στόχο την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών στο 75%. Επίσης, η ΕΕ επιχειρεί να βοηθήσει στην ανεύρεση εργασίας σε όλη την Ευρώπη μέσα από την ευρωπαϊκή πύλη για την επαγγελματική κινητικότητα EURES. Με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, η ΕΕ προσπαθεί να βοηθήσει τους πολίτες να εργαστούν ή να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους, ενώ το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση παρέχει στήριξη σε άτομα που έχουν χάσει τη δουλειά τους εξαιτίας των επιχειρήσεων που κλείνουν ή μετακινούν την παραγωγή τους εκτός ΕΕ. Την ίδια ώρα, η Πρωτοβουλία για την Απασχόληση των Νέων δημιουργήθηκε με σκοπό τη στήριξη των νέων που ζουν σε περιφέρειες, όπου το 2012 η ανεργία των νέων ήταν υψηλότερη από 25%, ενώ το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης προσφέρει στους νέους την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες αλληλεγγύης για την Ευρώπη. Στο μεταξύ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη δημιουργία της «ευρωπαϊκής πλατφόρμας» για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας, που στοχεύει στην ενίσχυση της συνεργασίας για την πρόληψη και την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας. Το Ευρωκοινοβούλιο, το οποίο σημειωτέον διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη των πολιτικών για τις ίσες ευκαιρίες, ιδίως μέσω της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (FEMM), επιδιώκει επίσης την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις εργασίες όλων των επιτροπών του (ψήφισμα 13/5/2003, σχετικά με την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο ΕΚ). Προς τον σκοπό αυτό δημιουργήθηκαν δύο δίκτυα για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, τα οποία συντονίζονται από την επιτροπή FEMM. Το δίκτυο προέδρων και αντιπροέδρων για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου συγκεντρώνει βουλευτές του ΕΚ, οι οποίοι υποστηρίζουν την εισαγωγή της διάστασης του φύλου στις εργασίες των αντίστοιχων επιτροπών τους. Υποστηρίζονται από ένα δίκτυο διαχειριστών για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στη γραμματεία κάθε επιτροπής. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμβάλλει στη συνολική εξέλιξη της πολιτικής στον τομέα της ισότητας των φύλων, μέσω των εκθέσεων πρωτοβουλίας του και επισύροντας με ψηφίσματα την προσοχή άλλων θεσμικών οργάνων σε ειδικά προβλήματα, όπως η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και η χειραφέτηση των γυναικών και των κοριτσιών.

Η Κύπρος

Μιλώντας στον «Π» ο κ. Φάνος Κουρουφέξης, συνεργάτης της υπουργού Εργασίας Ζέτας Αιμιλιανίδου, εξήγησε πως το υπουργείο «βλέπει τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων ως ένα εργαλείο συντονισμού στόχων και πολιτικών των κρατών μελών της Ένωσης που να διέπονται από τις κοινές μας αξίες, στη βάση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μας μοντέλου, αλλά που ταυτόχρονα να σέβεται τις ιδιαιτερότητες και τις αρμοδιότητες των κρατών μελών. Για τον σκοπό αυτό, η θέσπιση ορισμένων κοινών αρχών για την εφαρμογή των πολιτικών απασχόλησης και των κοινωνικών πολιτικών είναι αναγκαία». Η θέση της ΚΔ και της παρούσας κυβέρνησης, όπως καθορίζεται από το αρμόδιο υπουργείο, είναι ότι η σωστή αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού είναι αναγκαία, όπως και η διασφάλιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και η στήριξη των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού μέσω στοχευμένης κοινωνικής πολιτικής, «λαμβάνοντας όμως υπόψη τα ιδιαίτερα προβλήματα και χαρακτηριστικά της κάθε χώρας». Στόχος είναι η εξασφάλιση περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας, ειδικά σε εκείνους που είναι απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας ή μπορεί να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα εμπόδια πρόσβασης στην εργασία, όπως τους μακροχρόνια άνεργους, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, τους νέους, τις γυναίκες με εξαρτώμενα και τα άτομα με αναπηρίες. Για την επίτευξη ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας, θέση του Υπουργείου Εργασίας είναι ότι η ΕΕ πρέπει να επενδύσει στο ανθρώπινο δυναμικό με στοχοθετημένες πολιτικές που να ενισχύουν τις δεξιότητες των ατόμων, να προωθούν την αυτοαπασχόληση και την επιχειρηματικότητα. «Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων χρειάζεται να συνδυαστεί με ουσιαστική επένδυση της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα της κοινωνικής Ευρώπης που μαζί διαμορφώνουμε. Είναι σκόπιμο μαζί με τα πιο πάνω να προωθηθεί και η ισότητα των δύο φύλων στην εργασία. Η υποχρέωση για την επίτευξη ουσιαστικής ισότητας μεταξύ των δύο φύλων στην εργασία είναι αδιαμφισβήτητη, αποτελεί βασική αρχή του κοινοτικού δικαίου και έχει περιληφθεί σαν στόχευση της ευρωπαϊκής πολιτικής γενικότερα», εξηγεί ο κ. Κουρουφέξης.

Το Υπουργείο Εργασίας προωθεί το νομοσχέδιο για παραχώρηση σύνταξης χηρείας και σε άντρες

Ακρογωνιαίος λίθος το ΕΕΕ

Για το Υπουργείο Εργασίας της χώρας μας ακρογωνιαίος λίθος του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας είναι το ΕΕΕ, το οποίο εφαρμόζεται από τον Ιούλιο 2014. «Μέσω της μεταρρύθμισης αυτής στηρίζονται χιλιάδες άτομα και οικογένειες που παρά τις προσπάθειές τους δεν θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα μέσα διαβίωσης, παρέχοντας ένα δίχτυ εγγυημένης κοινωνικής προστασίας», εξηγεί ο συνεργάτης της υπουργού Εργασίας Φάνος Κουρουφέξης. Συνδεδεμένα με το ΕΕΕ, συνεχίζει, είναι δεκάδες προγράμματα παροχής ποιοτικών υπηρεσιών προς τις ευάλωτες ομάδες (άτομα με αναπηρία, χαμηλοσυνταξιούχοι, μακροχρόνια άνεργοι, ανίκανοι προς εργασία, εργαζόμενοι με χαμηλά εισοδήματα). Το βάρος της πολιτικής μετατοπίζεται σιγά-σιγά στην παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών, πέραν της παροχής επιδομάτων. Όπως εξηγεί ο κ. Κουρουφέξης, το όλο σύστημα βασίζεται στην ενεργοποίηση των ανέργων, ιδιαίτερα όσων βρίσκονται στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, μέσω στοχευμένων μέτρων ενεργοποίησης και άλλων ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης και επιδοτούμενης απασχόλησης. Όπως μας λέχθηκε, υλοποιήθηκαν και υλοποιούνται δεκάδες τέτοια προγράμματα επιδότησης της απασχόλησης και κατάρτισης τα οποία συγχρηματοδοτούνται όλα από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Για τους ικανούς προς εργασία αλλά άνεργους δικαιούχους ΕΕΕ, η συμμετοχή είναι υποχρεωτική. Επίσης, καθιερώθηκαν «τα πετυχημένα προγράμματα εξάμηνης κατάρτισης και απόκτησης εργασιακής εμπειρίας για νέους μέχρι 29 ετών, τα οποία το υπουργείο σκοπεύει να επεκτείνει και να εμπλουτίσει».

Ανεργία - αναπηρίες

Ως προς την αγορά εργασίας και την καλύτερη δυνατή σύζευξη των δεξιοτήτων των ανέργων με τις ανάγκες των εργοδοτών, ο κ. Κουρουφέξης αναφέρει πως το Υπουργείο Εργασίας έχει δημιουργήσει ηλεκτρονική πλατφόρμα ώστε οι εργοδότες να έχουν τέτοια πρόσβαση για να κάνουν ζωντανές διαδικτυακές αναζητήσεις μεταξύ των διαθέσιμων εγγεγραμμένων ανέργων, βάσει των προσόντων που διαθέτουν οι άνεργοι και που απαιτεί η θέση εργασίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, όπου με νέα νομοθεσία διασφαλίζονται βασικά εργατικά δικαιώματα, ενώ έχει συσταθεί στο υπουργείο η Ενιαία Υπηρεσία Επιθεώρησης με αποκλειστικό σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και ευρείες αρμοδιότητες και εξουσίες για τη διασφάλισή τους. «Στο πλαίσιο αυτό εισήχθησαν πραγματικά αποτρεπτικές ποινές και διοικητικά πρόστιμα για τους παρανομούντες, με ιδιαίτερη έμφαση στην αδήλωτη εργασία», σημειώνει ο συνεργάτης της υπουργού. Όσον αφορά τα άτομα με αναπηρίες, «δίνεται έμφαση στη δημιουργία επαρκών δομών αυτόνομης υποστηριζόμενης διαβίωσης εντός της κοινότητας, για την αξιοπρεπή διαβίωση των ενήλικων ατόμων με αναπηρία και την αποφυγή της ιδρυματοποίησης ή της περιθωριοποίησής τους. Ο κ. Κουρουφέξης αναφέρθηκε επίσης στη δημιουργία Κέντρων Πολυθεματικής Αξιολόγησης και Παρέμβασης για παιδιά με χαρακτηριστικά αυτιστικού φάσματος.

Ισότητα φύλων

Για τον στρατηγικό στόχο της ισότητας των φύλων, ο κ. Κουρουφέξης σημειώνει πως πρόσφατα και για πρώτη φορά στην Κύπρο παραχωρήθηκε η άδεια πατρότητας μετ’ απολαβών, ενώ προωθείται νομοσχέδιο για την παροχή συντάξεως χηρείας στους άνδρες επί ίσοις όροις με τις γυναίκες. Ταυτόχρονα, προωθείται η επιχορήγηση και η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών φροντίδας παιδιών για τη στήριξη των εργαζόμενων γονέων, διευρύνθηκε η άδεια μητρότητας σε περιπτώσεις πολλαπλών κυήσεων αλλά και σε άλλες ειδικές περιπτώσεις. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι στη Βουλή εκκρεμούν και προτάσεις νόμου για παροχή σύνταξης χηρείας σε άνδρες, οι οποίες εκκρεμούν λόγω της θέσης του Υπουργείου Εργασίας ότι το ΤΚΑ δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί χωρίς να εξανεμιστεί το αποθεματικό του. Είναι για τούτο που τον περασμένο Ιούνιο μιλώντας στη Βουλή η κ. Αιμιλιανίδου είχε αναφερθεί στην εξέταση διαφόρων σεναρίων για κάλυψη της επίπτωσης με ένα από αυτά να είναι η αύξηση των εισφορών κατά 0,8%.