Paradise Papers: Γύρω-γύρω όλοι και στη μέση η φοροαποφυγή

Στη δημοσιότητα δόθηκαν το βράδυ της Κυριακής τα λεγόμενα ‘Paradise papers’, μία σειρά εμπιστευτικών εγγράφων από 19 «φορολογικούς παραδείσους» που αποκαλύπτουν πώς οι πλούσιοι και ισχυροί ανά τον κόσμο έχουν αξιοποιήσει εξωχώρια επενδυτικά σχήματα.

Πρόκειται συγκεκριμένα για 13,4 φακέλους μεγέθους 1,4ΤΒ που διέρρευσαν αρχικά στη γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung και ελέγχθηκαν μέσω της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητικών Δημοσιογράφων (ICIJ) σε συνεργασία με 95 άλλα ΜΜΕ, όπως το BBC, ο Guardian και οι New York Times (συνολικά 381 δημοσιογράφοι από 67 χώρες).

Η πλειοψηφία των εγγράφων προέρχεται από την εταιρεία νομικών υπηρεσιών Appleby, που εδρεύει στις Βερμούδες. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε ποσότητα διαρροή παρόμοιων εγγράφων μετά από τα Panama Papers το 2016.

Μεταξύ άλλων, αποκαλύπτεται ότι το σχήμα που διαχειρίζεται την ιδιωτική περιουσία της βασίλισσας Ελισάβετ, το Δουκάτο του Λάνκαστερ, επένδυσε την περίοδο 2004-2005 ένα ποσό της τάξης των 10 εκ. λιρών σε δύο fund στα νησιά Κέιμαν και στις Βερμούδες.

Το fund των Νήσων Κέιμαν προέβη το 2007 σε επένδυση που αφορούσε μεταξύ άλλων την αγορά μετοχών σε δύο βρετανικές εταιρίες. Η αλυσίδα παντοπωλείων Threshers κήρυξε αργότερα πτώχευση έχοντας φορολογικές οφειλές 17,5 εκ. λιρών και αφήνοντας 6.000 ανέργους.

Όπως αναφέρει το ΚΥΠΕ, η δεύτερη επένδυση στη Βρετανία αφορούσε την αλυσίδα πολυκαταστημάτων ενοικίασης ηλεκτρικών και άλλων συσκευών BrightHouse, η οποία μόλις τον περασμένο μήνα υποχρεώθηκε να καταβάλει συνολική αποζημίωση περίπου 15 εκ. λιρών σε 249.000 πελάτες καθώς κρίθηκε ότι εκμεταλλευόταν με υπέρογκες χρεώσεις φτωχές οικογένειες και ευάλωτους καταναλωτές.

Η επένδυση σε εξωχώρια fund δεν είναι παράνομη και στην περίπτωση του Δουκάτου του Λάνκαστερ δεν υπάρχει κάποια υπόνοια φοροαποφυγής. Παρόλα αυτά ήδη στη Βρετανία τίθενται ερωτήματα για την επιλογή επένδυσης μέρους της περιουσίας της βασίλισσας στα συγκεκριμένα fund. Το Δουκάτο του Λάνκαστερ σημειώνει ότι δεν είχε συμμετοχή στην επιλογή των επενδύσεων από το εξωχώριο fund και ότι η ίδια η βασίλισσα Ελισάβετ δεν είχε γνώση του συγκεκριμένου τρόπου αξιοποίησης της περιουσίας της.

Παρόλα αυτά, στο παρελθόν οι υπεύθυνοι του Δουκάτου του Λάνκαστερ έχουν αναφέρει ότι δίνουν συνεχή προσοχή σε ενέργειες που ίσως πλήξουν τη φήμη της βασίλισσας, διαβεβαιώνοντας ότι η ίδια «ενδιαφέρεται θερμά» για τη διαχείριση της περιουσίας της.

Σε άλλες αποκαλύψεις των Paradise Papers, o Υπουργός Εμπορίου της κυβέρνησης Τραμπ και μεταξύ άλλων πρώην Αντιπρόεδρος της Τράπεζας Κύπρου Γουίλμπουρ Ρος φέρεται να διατηρεί μέσω αλυσίδας εξωχώριων επενδύσεων συμφέροντα σε ναυτιλιακή εταιρεία που έχει χρυσοφόρα συμφωνία μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου με τη ρωσική εταιρεία Sibur, συμφερόντων του Κιρίλ Σαμάλοφ, συζύγου της κόρης του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Τα έγγραφα αποκαλύπτουν επίσης τις «επιθετικές πρακτικές φοροαποφυγής» εταιρικών κολοσσών όπως η Nike και η Apple, πώς οι εταιρείες Twitter και Facebook έχουν λάβει επενδύσεις μέσω εξωχώριων δαιδάλων από δύο ρωσικούς χρηματοοικονομικούς οργανισμούς. Κεντρικό ρόλο στη διαδρομή των χρημάτων αυτών έπαιξε ο Γιούρι Μίλνερ, Ρώσος μεγιστάνας του χώρου των τεχνολογιών και επενδυτής σε εταιρεία συμφερόντων του Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρού και συμβούλου του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

Τα Paradise Papers αποκαλύπτουν επίσης τις διασυνδέσεις με αυτούς τους αμφιλεγόμενους εξωχώριους παραδείσους του κορυφαίου συμβούλου του Καναδού Πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό, Στίβεν Μπρόνφμαν, του πρώην στελέχους και κεντρικού χρηματοδότη του βρετανικού Συντηρητικού Κόμματος λόρδου Άσκροφτ, των δισεκατομμυριούχων Αλισέρ Ουσμάνοφ και Φαράντ Μοσίρι που χρησιμοποίησαν εξωχώριες εταιρείες για να αγοράσουν μετοχές στους ποδοσφαιρικούς συλλόγους Άρσεναλ και Έβερτον, αντίστοιχα, καθώς και άλλων εταιρειών, επιχειρηματιών, διασημοτήτων και αθλητών.

Οι 19 ελεγχόμενοι φορολογικοί παράδεισοι είναι οι: Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, Αρούμπα, Μπαχάμες, Μπαρμπέιντος, Βερμούδες, Νήσοι Κέιμαν, Νήσοι Κουκ, Ντομίνικα, Γρενάδα, Λαμπουάν, Λίβανος, Μάλτα, Νήσοι Μάρσαλ, Άγιος Χριστόφορος και Νέβις, Αγία Λουκία, Άγιος Βικέντιος, Σαμόα, Τρινιντάντ και Τομπάγκο, Βανουάτου. Τα έγγραφα καλύπτουν την περίοδο 1950-2016.