Ακίνητα πολλών ταχυτήτων: Οι τιμές έχουν καταρρεύσει στην επαρχία

Του Γιώργου Γεωργίου

Τώρα οι άρχισε σίγα - σιγά να κάθεται η σκόνη από την αστρονομικών διαστάσεων οικονομική καταστροφή του 2011-2013 είναι ώρα να δούμε τα ακίνητα, την πιο αγαπημένη επένδυση στη χώρα.

Για χρόνια, ακόμη και σήμερα, στην Κύπρο δεν μπορεί να θεωρηθεί κάποιος επενδυτής αν δεν αγοράσει γη και να κτίσει κάτι μεγάλο. H Wargaming, που εδώ και χρόνια είναι ένας από τους σημαντικότερους εργοδότες και φορολογούμενους στη χώρα, μόλις πρόσφατα κέρδισε τον σεβασμό του μέσου πολίτη με το πολυώροφο President στην καρδία της Λευκωσίας.

Το ένα δισεκατομμύριο που επένδυσαν το Renova Group και η ομάδα του Wilbur Ross στην Τράπεζα Κύπρου, η μεγαλύτερη ξένη επένδυση που έγινε ποτέ στη χώρα, για τους περισσότερους είναι "αεριτζίδικη": Δεν έκτισαν ούτε ένα τούβλο!

Πολλές είναι και οι ιστορίες που θα σας πούνε και όσοι επιχειρηματίες δεν ασχολούνται με "γη και τούβλα" για το πώς οι τράπεζες τους αντιμετώπιζαν, ακόμη όταν έβρεχε δάνεια ο ουρανός:"Μας δάνεισε τράπεζα από το Ηνωμένο Βασίλειο στο ξεκίνημά μας, αφού ακόμη και όταν τους παρουσιάζαμε το κρατικό συμβόλαιο εκατομμυρίων για να τους πείσουμε για την ικανότητα αποπληρωμής, οι τράπεζες μας απέρριπταν γιατί δεν ήξεραν από εταιρείες τεχνολογίας", μου εκμυστηρεύτηκε ένας από τους πιο πετυχημένους επιχειρηματίες της χώρας. Τώρα οι τράπεζες έχουν αλλάξει στάση και βλέπουν ισολογισμούς, εισοδήματα και ικανότητα αποπληρωμής.

Οι υποθήκες έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα και η στάση τους καθορίζει τα νέα όρια και το ταβάνι για τους περισσότερούς μας στις αγορές ακινήτων. "Πλέον τα ακίνητα που κινούνται περισσότερο από Κύπριους είναι οι αγορές διαμερισμάτων 100-200 χιλιάδες εντός των πόλεων", σύμφωνα με τραπεζικές πηγές. Οι ίδιες τράπεζες, που πριν από το 2013 θα έδιναν δάνεια στους ίδιους ανθρώπους για να κτίσουν σπίτια των 500 χιλ. ευρώ.

Το νέο κυπριακό όνειρο έχει γίνει περισσότερο ευρωπαϊκό και λιγότερο αμερικάνικο και κινείται πλέον γύρω από τις βασικές ανάγκες και μέσα στα πλαίσια ικανοτήτων αποπληρωμής. Μάλιστα οι τιμές, σύμφωνα με προκαταρκτική εκτίμηση της Στατιστικής Υπηρεσίας, αυξήθηκε κατά 3,6% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2016.

Η κίνηση

Ωστόσο, σύμφωνα με ανθρώπους της αγοράς, το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης οφείλεται στις αγορές πολυτελών κατοικιών στα παραθαλάσσια από ξένους επενδυτές, που σχετίζεται και με τα κίνητρα για χορήγηση διαβατηρίου από το κράτος. Δυστυχώς το Κτηματολόγιο και η Στατιστική Υπηρεσία δεν προχωρούν σε βάθος ανάλυση των δύο αυτών παράλληλων αγορών (ξένων και Κυπρίων) για να γνωρίζουν και οι επαγγελματίες γης περισσότερα για την αγορά, αλλά και τους γεωγραφικούς διαχωρισμούς και τις διαφοροποιήσεις μεταξύ πόλεων και επαρχίας.

Ωστόσο, τράπεζες και κτηματομεσίτες συμφωνούν ότι οι τιμές σε μεταχειρισμένα διαμερίσματα είναι ιδιαίτερα πιεσμένες σε αντίθεση με τα καινούργια. Η οικονομική κρίση, αλλά και ελλείψεις στη νομοθεσία που αφορούν τη συλλογή των κοινοχρήστων, δεν επιτρέπουν την επιδιόρθωση και αναβάθμιση των κτηρίων, επιβαρύνοντας περαιτέρω τις τιμές.

Τα χωράφια

Εκεί που όμως οι τιμές έχουν πραγματικά κατάρρευση είναι στην επαρχία, στα αγροτεμάχια, στις αποθήκες και στα βιομηχανικά τεμάχια. Μάλιστα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η μηδαμινή ζήτηση και πωλήσεις είναι οι παράγοντες που διασώζουν αυτή τη στιγμή τιμές, αφού δεν επιτρέπουν την αποτύπωσή τους. Μέρος της συνεχής αύξησης των προβλέψεων από τα τραπεζικά ιδρύματα δεν είναι άσχετη με τις τιμές αυτού του είδους ακίνητα.

Οι υποθήκες σε σημαντικό μέρος κόκκινων δανείων αφορούν αυτά τα ακίνητα, πολλά εκ των οποίων είναι ήδη στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών μέσω των προγραμμάτων ανταλλαγής χρέους και έναντι ακινήτων που χρησιμοποιούν οι τράπεζες και πλέον είναι θέμα χρόνου πότε θα κατακλύσουν το παζάρι. Διαφορετική θα είναι ωστόσο η προσέγγιση για τα ακίνητα που ενδιαφέρουν ξένους και ντόπιους αγοραστές, καθώς εκεί οι τράπεζες θα κινηθούν πολύ πιο προσεκτικά, έχοντας κάθε λόγο να μην διαταράξουν τη σταθερότητα στις τιμές, αλλά ούτε και τις ποσότητες, για να αναμένει κανείς "ξεφόρτωμα" τέτοιων περιουσιακών στοιχείων.

Στα ύψη τα ενοίκια Καλπάζουν τα ενοίκια στα αστικά κέντρα αλλά και στα τουριστικά θέρετρα, σύμφωνα με κτηματομεσίτες, εδώ και σχεδόν δύο χρόνια. Την κούρσα οδηγούν η αυξημένη ζήτηση σε διαμερίσματα κοντά στα πανεπιστήμια, κυρίως από ξένους φοιτητές, που επιλέγουν να είναι φοιτητικές εστίες, όσο πιο κοντά γίνεται στα κτήρια διδασκαλίας τους. Σημαντικές αυξήσεις καταγράφονται και στις πολυτελείς κατοικίες στα παραθαλάσσια από την αύξηση στον τουρισμό.

Τα ξενοδοχεία είναι τα τελευταία δύο χρόνια υπερπλήρη στους μήνες αιχμής, με αποτέλεσμα αρκετοί να είναι αυτοί που επιλέγουν διακοπές σε οικίες πολυτελείας. Άλλος ένας σημαντικός παράγοντας για την αύξηση στις τιμές είναι και η στασιμότητα που παρατηρήθηκε στις κατασκευές, ιδιαίτερα μετά το 2013, ενώ οι ανάγκες συνεχίζουν να υφίστανται. Το κενό στην αγορά αναμένεται να καλυφθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς η οικοδομική βιομηχανία επανεκκινεί και αναμένεται πως στα επόμενα 2-3 χρόνια θα καλύψει την επιπλέον ζήτηση για στέγαση.