Το κόστος ζωής στα κατεχόμενα και η ανατομία της τ/κ οικονομίας

Αύξηση του κόστους διαβίωσης κατά 17% καταγράφηκε το πρώτο τρίμηνο του 2017 στα κατεχόμενα, παρά τις προβλέψεις αρχικά για 8% ολόκληρο το τρέχον έτος.

Η αύξηση σε καύσιμα, ηλεκτρικό, τηλεπικοινωνίες, νερό είναι συχνό αντικείμενο συζήτησης αλλά και δημοσιευμάτων στον τ/κ Τύπο, όπως οι αναταράξεις και οι συνέπειες από την αυξομείωση της συναλλαγματικής αξίας της τουρκικής λίρας. Σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ, ο πρόεδρος του τ/κ επιμελητηρίου, Φικρί Τόρος ανέφερε ότι η οικονομία της “βόρειας” Κύπρου είναι μια τυπική νησιώτικη οικονομία που έχει περισσότερες εισαγωγές και επειδή το Κυπριακό συνεχίζει να υπάρχει, δεν είναι μέρος της ευρωζώνης, οπότε χρησιμοποιούν ως νόμισμα την τουρκική λίρα.

“Πρωταρχικός λόγος της αύξησης του κόστους διαβίωσης είναι οι συνεχείς αυξομειώσεις της τουρκικής λίρας έναντι ξένων νομισμάτων. Επίσης, λόγω της συνέχισης του κυπριακού προβλήματος, όλες οι λογιστικές υπηρεσίες γίνονται μέσω Τουρκίας και λόγω αυτού το κόστος είναι μεγαλύτερο”. Πρόσθεσε δε ότι για να προστατευθούν κάποια είδη που παράγονται εδώ υπάρχει μια σειρά περιορισμών στις εισαγωγές, παρατηρώντας ότι τα τελευταία χρόνια λόγω της αύξησης της ζήτησης στην αγορά, η τοπική παραγωγή δεν είναι επαρκής και λόγω της ευρείας ζήτησης οι παραγωγοί αυξάνουν τις τιμές.

Ο κ. Τορός ανέφερε ότι τα τέλη μεταβίβασης ακινήτων που παίρνει το “κράτος”, αλλά και κάποιες υπηρεσίες, όπως οι μεταφορές στα λιμάνια, επειδή υπολογίζονται με βάση το συνάλλαγμα, αλλάζουν ανάλογα με τις διακυμάνσεις της ΤΛ. Το ίδιο, είπε, συμβαίνει με την αγορά αυτοκινήτων και τα στεγαστικά δάνεια, που επίσης επηρεάζουν το κόστος διαβίωσης.

Ο Φικρί Τορός σημείωσε ακόμη ότι το ηλεκτρικό ρεύμα κατά 98% είναι συνδεδεμένο με την τιμή των καυσίμων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του και η τιμή αυτή, επίσης διασυνδέεται με την συναλλαγματική αξία της ΤΛ.

Οι τομείς που συμβάλλουν περισσότερο στο ακαθάριστο οικονομικό προϊόν της τ/κ οικονομίας, ανέφερε ο πρόεδρος του τ/κ επιμελητηρίου, είναι η ανώτερη εκπαίδευση, που επίσης βασίζεται στο συνάλλαγμα (δίδακτρα κτλ). Το γεγονός ότι στη “βόρεια” Κύπρο χρησιμοποιείται η τουρκική λίρα αλλά οι Τ/κ δεν μπορούν να επηρεάσουν την αξία αυτού του νομίσματος, έχει συνέπειες στο κόστος της διαβίωσης, παρατήρησε ο κ. Τορός.

Παρατήρησε δε ότι όταν ετοιμαζόταν ο “κρατικός προϋπολογισμός” για το 2017 υπολογιζόταν ότι το κόστος διαβίωσης θα σημειώσει αύξηση 8% ολόκληρη τη χρονιά. Ωστόσο, είπε, μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2017 το ποσοστό αυτό έφτασε το 17%. “Το να περάσουμε εμείς στο ευρώ μπορεί να γίνει βεβαίως μόνο σε περίπτωση μια συνολικής πολιτικής συμφωνίας που θα εγκριθεί από τις δύο κοινότητες σε ένα δημοψήφισμα. Δεν είναι εφικτό πριν από κάτι τέτοιο να περάσουμε στο ευρώ”.
Κληθείς να σχολιάσει τα πρωτόκολλα που έχουν υπογραφεί με την Τουρκία, ο κ. Τορός είπε ότι περιλαμβάνουν από τη μια πολιτική που επικεντρώνεται στην οικονομία και παράγει πολιτικές για την εφαρμογή των οδηγιών της ΕΕ, από την άλλη δε στοχεύουν στην καλυτέρευση του κλίματος επενδύσεων και την δημιουργία θέσεων εργασίας.

Σύμφωνα με τον κ. Τορός τα πρωτόκολλα που έχουν υπογραφεί από το 2015 μεταξύ Τουρκίας – ψευδοκράτους υποκαθιστούν σε μεγάλο βαθμό και τα “κυβερνητικά προγράμματα”. Επιπλέον με την άμεση ή έμμεση οικονομική στήριξη της Τουρκίας, μπορεί να πει κάποιος ότι η Τουρκία έχει έναν ρυθμιστικό ρόλο. Ωστόσο, ανέφερε, τα πρωτόκολλα αυτά δεν επηρεάζουν το κόστος διαβίωσης των Τ/κ λέγοντας ότι εάν εφαρμόζονταν με ακρίβεια ο “δημόσιος τομέας” στα κατεχόμενα θα ήταν περισσότερο αποδοτικός και πιο αποδοτική θα ήταν η παροχή υπηρεσιών το εμπόριο αγαθών. Αυτά τα στοιχεία θα μπορούσαν να κάνουν ανταγωνιστικότερη την τ/κ οικονομία και να καλυτερεύσουν την ευημερία των πολιτών αλλά δυστυχώς, είπε, τα πρωτόκολλα δεν έχουν εφαρμοστεί πλήρως.

Ο κ. Τορός εξέφρασε τη θέση του τ/κ επιμελητηρίου υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων και μιας οικονομίας που θα επικεντρώνεται στον ιδιωτικό τομέα. Οι ιδιωτικοποιήσεις, ανέφερε, είναι από κάθε άποψη απαραίτητες για την ανάπτυξη της οικονομίας, του ανταγωνισμού, τις προσλήψεις, την αποδοτικότητα, το κλίμα επενδύσεων. Οσες αντιδράσεις κι αν υπάρχουν και όσο αργός και αν είναι ο ρυθμός σε σχέση με τον προγραμματισμό, στο “βορρά” ανέφερε ο πρόεδρος του τ/κ επιμελητηρίου, η οικονομία κατευθύνεται προς τις ιδιωτικοποιήσεις.

Σημείωσε ωστόσο ότι το βασικότερο πρόβλημα για την ανάπτυξη της τ/κ οικονομίας παραμένει η συνέχιση της ύπαρξης του κυπριακού προβλήματος. Δυστυχώς, είπε ο Φικρί Τορός, η οικονομία θα είναι περιορισμένη όσο η “βόρεια” Κύπρος, είναι υπό “απομόνωση” όσο η νομιμότητα ή όχι των ακινήτων περιουσιών συζητείται, όσο οι χρηματοδοτικοί πόροι και οι χρηματοδοτικές απολαβές είναι εξαιρετικά περιορισμένες και οι τομείς της οικονομίες παραμένουν μη ανταγωνιστικοί, η τουριστική αγορά θα προέρχεται κατά 80% από την Τουρκία, στη “βόρεια” Κύπρο δεν μπορούν να γίνουν επενδύσεις, δεν μπορεί να απευθυνθεί στην αγορά της ΕΕ και υπάρχουν προβλήματα που πηγάζουν από το γεγονός ότι δεν έχουν ενσωματώσει ακόμη το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τα επίπεδα ασφάλειας και υγείας.

Το επίπεδο ευημερίας έχει ορισθεί στα 12.000 δολάρια ενώ το ΑΕΠ προσεγγίσει τα 3,5 δις δολάρια, σύμφωνα με τον πρόεδρο του τ/κ επιμελητηρίου ο οποίος πρόσθεσε ότι εάν η “βόρεια” Κύπρος μέσω του ευρωπαϊκού κεκτημένου ενώνονταν με τη διεθνή κοινότητα, όπως είπε, και υπήρχε ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο, τότε θα μπορούσε, όπως και στο “νότο”, να είναι ένας ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις, ιδιαίτερα στον τομέα των υπηρεσιών.

Γι` αυτό, κατέληξε ο Φικρί Τορός, οι επιχειρηματίες, μεγάλο μέρος της κοινωνίας των πολιτών στηρίζουν την επίλυση πλέον του Κυπριακού με τρόπο που να είναι αμοιβαία αποδεκτός, μια λύση μόνιμη και λειτουργική.

Ο κυριότερος λόγος της ακρίβειας κατά τον πρόεδρο της συντεχνίας των “δημοσίων υπαλλήλων” (KTAMS), Αχμέτ Καπτάν είναι η έλλειψη δομών, τα “εμπάργκο” και η κατάσταση που υπάρχει από το 1974 μέχρι σήμερα και κατ` επέκταση η μη λύση του Κυπριακού, ξεκαθαρίζοντας παράλληλα ότι η συντεχνία του είναι ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις που περιλαμβάνουν τα οικονομικά μέτρα των πρωτοκόλλων που έχουν υπογραφεί με την Τουρκία.

Φέρνει ως παράδειγμα την “ηθελημένη πτώχευση” των “τ/κ αερογραμμών” και την αύξηση στις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων που επήλθε μετά το κλείσιμο της εν λόγω εταιρείας από τις ιδιωτικές αεροπορικές εταιρείες που διεξάγουν τα δρομολόγια.

Ενας απόφοιτος πανεπιστημίου με 6 χρόνια σπουδών, παίρνει 3.000 ΤΛ μισθό (750 ευρώ), είπε, ενώ το ενοίκιο διαμερίσματος στην Λευκωσία είναι περίπου 1.400 ΤΛ (350 ευρώ), δηλαδή – σημείωσε – το 45% του μισθού του θα πρέπει να πάει στο ενοίκιο, οπότε γίνεται αμέσως κατανοητό πως αυτός ο άνθρωπος αντιμετωπίζει σοβαρές οικονομικές δυσκολίες.

Ως αποτέλεσμα της συνέχισης του Κυπριακού, ανέφερε ο κ. Καπτάν, συνεχίζεται η σχέση “μητέρας – θυγατέρας” Τουρκίας – ψευδοκράτους και “η μη πρόσβαση του βορρά, όπως θέλει, στη διεθνή κοινότητα, μας φέρνει στο σημείο να είμαστε εξαρτώμενοι από την Τουρκία”.

Σύμφωνα με τον γνωστό τ/κ συντεχνιακό, στον ιδιωτικό τομέα ο καθαρός κατώτατος μισθός είναι 1.756 ΤΛ (440 ευρώ) ενώ ο αρχικός μισθός στο “δημόσιο” για έναν απόφοιτο πανεπιστημίου είναι 2.800 ΤΛ (700 ευρώ) και για έναν απόφοιτο λυκείου 2.400 ΤΛ (600 ευρώ). Ο Αχμέτ Καπτάν αναφέρθηκε και στις αποκλίσεις που έχει δημιουργήσει ο “τροποποιητικός νόμος για τις μηνιαίες και άλλες απολαβές των εργαζομένων στο δημόσιο” του 2011, τον οποίο οι συντεχνίες ονομάζουν “νόμο μετανάστευσης” γιατί θεωρούν ότι εξαναγκάζει τους νέους να μεταναστεύσουν για να βρουν δουλειά.

Ο “νόμος” τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2011 ανέφερε στο ΚΥΠΕ ο κ. Καπτάν επισημαίνοντας ότι δύο απόφοιτοι λυκείου με δύο μέρες διαφορά στην πρόσληψη παίρνουν διαφορετικούς μισθούς. Αυτός που προσλήφθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2010 παίρνει μισθό 3490 ΤΛ (873 ευρώ) ενώ αυτός που προσλήφθηκε 2 Ιανουαρίου 2011 παίρνει μισθό 2416 ΤΛ (604 ευρώ). Σε απόφοιτους πανεπιστημίων οι αντίστοιχοι αριθμοί είναι 4202 ΤΛ (1050 ευρώ) και 3057 ΤΛ (764 ευρώ).

Με την αύξηση των βασικών εξόδων, παρατήρησε, αυτό δεν είναι μόνο οικονομική δυσκολία αλλά οικονομική ανεπάρκεια.

Ο γγ της ίδιας συντεχνίας, Γκιουβέν Μπενγκιχάν δήλωσε στο ΚΥΠΕ ότι και οι διακυμάνσεις της ΤΛ επηρεάζουν την ακρίβεια και το κόστος ζωής, όπως επίσης οι αυξήσεις στην τιμή των καυσίμων, η εισαγωγή βασικών προϊόντων κατανάλωσης, οι λάθος οικονομικές πολιτικές και η μη λήψη μέτρων που να προστατεύουν την αγοραστική δύναμη του κόσμου.

Η “κυβέρνηση” ΚΕΕ – ΔΚ, πρόσθεσε, λόγω της αύξησης του συναλλάγματος έχουν επιβάλλει αυξήσεις επιπλέον 10% σε βασικά αγαθά (πχ τιμές καυσίμων και ηλεκτρικού ρεύματος). Ο κ. Μπενγκιχάν πρόσθεσε ότι με τα πρωτόκολλα η Τουρκία ασκεί πίεση λέγοντας ότι δυστυχώς η Τουρκία θέλει να αλλάξει τις αξίες των Τ/κ και σημειώνοντας ότι υπάρχει μια διαφορετική κουλτούρα μεταξύ των δύο. Κάποιες πολιτικές που έχει εφαρμόσει η Τουρκία στην επικράτειά της, προσπαθεί να τις επιβάλλει και στην τ/κ κοινότητα, πρόσθεσε. Εάν ακολουθηθούν τα χρονοδιαγράμματα που αφορούν την επενδύσεις στα κατεχόμενα και τον τρέχον προϋπολογισμό του ψευδοκράτους, συνέχισε, τότε το χρήμα από την Τουρκία “ρέει, αλλά εάν δεν εφαρμοστούν τα χρονοδιαγράμματα η ροή χρήματος καθυστερεί”.

Σύμφωνα με τον ίδιο, με βάση το οικονομικό πρωτόκολλο Τουρκίας – ψευδοκράτους 2016-2018 για τις ιδιωτικοποιήσεις, οι σχετικές “νομοθεσίες” θα πρέπει να περάσουν μέχρι το τέλος Ιουνίου.

Ο γγ της KTAMS επεσήμανε ότι με τον “προσφυγικό νόμο” η διαφορά απολαβών στους μισθωτούς του “δημοσίου” πριν και μετά το 2011 είναι το λιγότερο 33% και αυτό έχει δημιουργήσει εργατική αναταραχή στους χώρους εργασίας. Ασκησε επίσης κριτική στις “κυβερνήσεις” που εφάρμοσαν αυτή την “νομοθεσία” χωρίς να την αμφισβητήσουν και ιδιαίτερη στη νυν συνεργασία ΚΕΕ - ΔΚ που “είναι πολύ μερακλήδες στο να την εφαρμόσουν”.